Tết tháng Bảy - Nét đẹp văn hóa của người Lô Lô ở Hà Giang

Tết tháng Bảy - Nét đẹp văn hóa của người Lô Lô ở Hà Giang

Tết tháng Bảy - còn được gọi là Tết “Xi lòn dủ” - Lễ cúng tổ tiên của đồng bào Lô Lô đen, xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Theo truyền thống, cứ đến ngày 25/7 âm lịch, khi công việc đồng áng tương đối nhàn rỗi, đồng bào dân tộc Lô Lô đen lại tổ chức Lễ cúng tổ tiên - lễ hội quan trọng nhất, lớn nhất và không thể thiếu trong năm của đồng bào Lô Lô đen nơi cực Bắc Tổ quốc.

Tết tháng Bảy - Nét đẹp văn hóa của người Lô Lô ở Hà Giang ảnh 1Múa truyền thống trong nghi thức Lễ cúng tổ tiên của đồng bào Lô Lô đen. Ảnh: langvietonline.vn

Tưng bừng ngày hội nơi cực Bắc 

Từ đầu tháng 8/2022 (tháng Bảy âm lịch), anh Sình Dỉ Gai, Trưởng thôn Lô Lô Chải) nhắn tin: “Sắp đến ngày tổ chức Lễ cúng tổ tiên của người Lô Lô rồi, mời các nhà báo lên Lô Lô Chải tham dự lễ hội bà con ở Lô Lô Chải nhé”. Tạm gác mọi chuyện, chúng tôi chuẩn bị hành trang, ngược sông, ngược núi lên Lô Lô Chải, dự hội với bà con miền biên viễn.

Đón chúng tôi với cái bắt tay thật chặt, Trưởng thôn Lô Lô Chải Sình Dỉ Gai hồ hởi khoe: “Lễ hội năm nay vui hơn, vì thôn Lô Lô Chải vừa được UBND tỉnh Hà Giang công nhận là thôn đạt tiêu chí xây dựng “làng văn hóa du lịch tiêu biểu gắn với Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP)”, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có quyết định công nhận “nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Lô Lô đen xã Lũng Cú” là Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Đêm trước ngày hội, tại nhà Trưởng thôn Sình Dỉ Gai, không khí náo nhiệt từ trên nhà xuống dưới bếp. Người nấu cơm, người nhặt rau, người làm mèn mén, người thịt gà, mổ bò… Mỗi người một việc, mọi người cùng xắn tay chuẩn bị sẵn sàng các công việc cho lễ hội ngày hôm sau.

Theo truyền thống, Lễ cúng tổ tiên của người Lô Lô đen ở Lũng Cú được tổ chức vào ngày 25/7 âm lịch, sau rằm tháng Bảy của người miền xuôi. Trưởng thôn Sình Dỉ Gai cho biết, người Lô Lô đen tổ chức Lễ cúng tổ tiên vào tháng Bảy, còn được gọi là Tết “Xi lòn dủ”, đây là một kỳ lễ Tết được tổ chức to nhất trong năm. Những ngày này, người dân trong bản dù có đi làm ăn xa, đi học xa cũng sẽ trở về nhà dự Lễ cúng tổ tiên và ăn Tết tháng Bảy.

Ngày chính hội, từ sáng sớm, sân nhà văn hóa thôn Lô Lô Chải đã được trang trí, bày biện để chuẩn bị cho lễ cúng quan trọng nhất trong năm. Anh Sình Dỉ Gai cho biết, với đồng bào Lô Lô đen, Tết tháng Bảy - Lễ cúng tổ tiên được tổ chức ở hai phạm vi: Gia đình và làng bản. Trong đó, ngày lễ chính là ngày tổ chức cúng thần bản, được dân làng tổ chức vào những ngày từ 24 đến ngày 27/7 âm lịch hàng năm

Để tổ chức lễ cúng trong dịp Tết này, tất cả các gia đình người Lô Lô đen trong làng bản có trách nhiệm đóng góp để ăn Tết và làm lễ cúng các vị thần trong bản. Sau khi sắp xếp đủ các lễ vật theo quy định, gồm: thịt lợn, xôi, rượu, các thầy cúng - người được coi là có khả năng liên hệ với các thế lực siêu nhiên - làm lễ mời các thần về ăn Tết cùng dân làng, cầu xin các thần phù hộ cho mọi người trong làng khỏe mạnh, không bị ốm đau, dịch bệnh; cầu xin các thần phù hộ cho mưa thuận gió hòa, cho đủ nước để cây ngô, cây lúa xanh tốt, cuối năm thu hoạch được nhiều lương thực; cầu xin các thần phù hộ cho người dân nuôi trâu bò, lợn gà khỏe mạnh, chóng lớn, không bị dịch bệnh, một năm 12 tháng mọi việc đều thuận lợi… Trước khi kết thúc bài cúng, các thầy cúng mời các vị thần và hồn của những giống cây đi vào trong các gia đình để các gia đình ấm no, hạnh phúc.

Theo phong tục, sau khi tổ chức cúng ở làng xong, các hộ gia đình lại tiếp tục tổ chức ăn Tết và cúng tổ tiên ở phạm vi gia đình. Theo đó, các gia đình chuẩn bị lễ vật và mời thầy cúng đến cúng cho gia đình mình, xin ông bà tổ tiên - những người đã mất phù hộ cho gia đình mạnh khỏe, không ốm đau, mọi công việc thuận lợi…

Sau lễ cúng thần bản, người Lô Lô tổ chức Lễ cúng tổ tiên, với lòng tin rằng, tổ tiên qua đời sẽ luôn phù hộ cho con cháu đang sống. Sau khi chuẩn bị đầy đủ lễ vật gồm gà, lợn, rượu, xôi, hương, giấy, bát đũa và ly rượu, trước sự chứng kiến của gia đình và cộng đồng, thầy cúng đọc bài khấn, theo truyền thống của người Lô Lô Đen, với tấm lòng thành kính và biết ơn, dâng lễ lên tổ tiên. Trong khi thầy cúng đọc bài khấn, thực hiện các nghi lễ nộp cống vật lên tổ tiên, đội múa nghi lễ nam trong trang phục hóa trang người rừng, nữ trong trang phục truyền thống múa theo nhịp trống đồng, điệu múa mang ý nghĩa thông báo cho người đã khuất rằng, nhờ ơn tổ tiên, mọi người đều được mạnh khỏe, no đủ và hạnh phúc, cầu mong cho tổ tiên và những người đã khuất cũng được vui vẻ…

Trưởng thôn Sình Dỉ Gai cho biết, 12 điệu múa trong lễ cúng tổ tiên tương ứng với 12 tiết tấu của trống đồng, mỗi điệu múa có ý nghĩa khác nhau, có điệu múa là mời tổ tiên về ăn Tết với gia đình, làng bản, có điệu múa là mô phỏng theo các hoạt động sản xuất như trồng ngô, trồng lúa, làm nương rẫy…

Gìn giữ văn hóa, gắn kết cộng đồng

Sau khi điệu múa kết thúc, là lúc các nghi lễ trong lễ cúng quan trọng nhất trong năm hoàn tất. Lúc này, bà con trong bản, đặc biệt là các thanh niên lại rộn ràng, háo hức tham gia các trò chơi dân gian. Sân nhà văn hóa cộng đồng Lô Lô Chải rực rỡ sắc màu và rộn rã tiếng cười vui. Chỗ này, các thanh niên chơi nhảy dây, chỗ kia, một nhóm thanh niên khác chơi kéo co, đẩy gậy…

Vui vẻ đứng nhìn các thanh niên trong thôn chơi trò chơi, chị Vàng Thị Diễn cho biết, chị và gia đình đã chuẩn bị tham gia lễ hội từ rất lâu, ngoài việc đóng góp cùng với các hộ trong thôn, chị cũng tranh thủ lúc rỗi tham gia các công việc khác phục vụ lễ hội. Chị Diễn bảo: Năm nào, chị cũng mong đến ngày Tết tháng Bảy để dự Lễ Cúng tổ tiên của bản làng, để được tham gia múa hát, chơi các trò chơi cùng dân làng.

Ở một góc khác trong sân nhà văn hóa, Vàng Nhã Phương, 10 tuổi, xúng xính trong bộ đồ truyền thống rực rỡ đang tung tăng nô đùa cùng các bạn cùng lứa ở một góc sân nhà văn hóa. Phương bảo, con vui lắm, vì ngày Tết được mặc quần áo mới, được đi chơi, xem các cô bác, anh chị nhảy múa và được đi ăn cỗ.

Cách Lô Lô Chải vài chục cây số, nhưng chị Phàm Mẩy Sểnh, dân tộc Lô Lô ở xã Lúng Táo, huyện Đồng Văn đến tham dự ngày hội và chung vui với bà con ở Lô Lô Chải. Chị cho biết, lễ cúng tổ tiên là Lễ hội quan trọng của người Lô Lô. Năm nào, chị cũng đến tham dự, cùng chơi hội và giao lưu với bà con ở đây.

Chị Hiền Chi, du khách đến từ Hà Nội cho biết, chị và gia đình có kế hoạch đi du lịch Hà Giang, thăm cột cờ Lũng Cú. Chị thật may mắn khi đến đây đúng dịp lễ Tết của đồng bào Lô Lô. Đây là lần đầu tiên chị và gia đình được tham dự một lễ hội quan trọng, có ý nghĩa như vậy. Chắc chắn, đây sẽ là một trải nghiệm khó quên với chị và gia đình.

Đến dự và chung vui cùng đồng bào Lô Lô Chải, Tiến sỹ Lò Giàng Páo, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn dân tộc chia sẻ: Mỗi dân tộc, dòng họ đều có tổ tiên và có cách thờ cúng tổ tiên của riêng mình. Lễ cúng tổ tiên của đồng bào Lô Lô đen ở Lũng Cú là phong tục, là truyền thống văn hóa tốt đẹp cần được bảo tồn, gìn giữ. Vì vậy, những người lớn tuổi, các thế hệ đi trước phải có trách nhiệm dạy bảo, truyền lại cho con cháu phong tục tốt đẹp này, để các thế hệ con cháu gìn giữ và duy trì lễ hội mãi mãi.

Trưởng thôn Lô Lô Chải Sình Dỉ Gai cho biết, lễ cúng tổ tiên là một nghi lễ thiêng trong những sinh hoạt thuộc các nghi lễ vòng đời của người Lô Lô. Lễ hội mang tính giáo dục cộng đồng hướng về nguồn cội, biết ơn tổ tiên, giáo dục đạo lý uống nước nhớ nguồn, tạo sự cố kết cộng đồng gia đình, dòng họ, làng bản… Với những giá trị đó, năm 2012, Lễ cúng tổ tiên của người Lô Lô ở Lũng Cú đã được đưa vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.

“Tết tháng Bảy, lễ cúng tổ tiên là truyền thống văn hóa tốt đẹp mà cha ông để lại. Chắc chắn, chúng tôi sẽ gìn giữ và truyền dạy lại để tiếp tục gìn giữ cho mai sau”, anh Sình Dỉ Gai nói.

Phương Hà

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Đồng bào Raglai sở hữu một kho tàng tri thức dân gian đồ sộ, từ sử thi, truyện cổ, dân ca đến luật tục… Không chỉ vậy, đồng bào còn lưu giữ nhiều lễ hội dân gian đặc sắc như Lễ ăn mừng đầu lúa mới, lễ bỏ mả, các nghi lễ vòng đời… Trong đó lễ ăn mừng đầu lúa mới đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định gái trị văn hóa sâu sắc và vai trò quan trọng trong đời sống, tinh thần của cộng đồng người Ragalai.

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Ẩm thực của người Jrai ở Gia Lai luôn độc đáo với những món ăn ngon, dân dã, đậm nét truyền thống. Trong số đó, món cà đắng lòng gà bọc lá chuối nổi bật như một biểu tượng của sự sáng tạo và gắn kết với thiên nhiên.

Vui Tết rừng với đồng bào Mông Nà Hẩu

Vui Tết rừng với đồng bào Mông Nà Hẩu

Đến hẹn lại lên, cứ vào ngày cuối cùng của tháng Giêng hằng năm, đồng bào dân tộc Mông ở xã Nà Hẩu, huyện Văn Yên (Yên Bái) nô nức hội tụ tại các điểm trung tâm bản để tổ chức Lễ Cúng rừng hay còn gọi Tết rừng.

Gìn giữ món bánh bạc đầu truyền thống của người Sán Dìu

Gìn giữ món bánh bạc đầu truyền thống của người Sán Dìu

Văn hóa ẩm thực của người Sán Dìu tại Quảng Ninh sở hữu những đặc trưng riêng, thể hiện sự khéo léo, tinh tế trong chế biến, phối hợp các thực phẩm. Một trong những món ăn đặc sắc đó là bánh bạc đầu đã trở thành đặc sản nổi tiếng. Thưởng thức các món bánh thơm ngon và tìm hiểu về văn hóa độc đáo của người Sán Dìu ở vùng cao Quảng Ninh là trải nghiệm đáng nhớ.

Tái hiện lễ Khai hạ của đồng bào dân tộc Mường

Tái hiện lễ Khai hạ của đồng bào dân tộc Mường

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội " Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc" xuân Ất Tỵ 2025, tại làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Mường đến từ tỉnh Hòa Bình đã tổ chức tái hiện lễ hội Khai hạ đặc sắc.

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” xuân Ất Tỵ 2025, tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) bà con đồng bào dân tộc Thái đến từ huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức tái hiện trích đoạn nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông (Kin Chiêng Boọc Mạy) đặc sắc.

Chiêm ngưỡng vẻ đẹp trang phục truyền thống của người Dao Thanh Y

Chiêm ngưỡng vẻ đẹp trang phục truyền thống của người Dao Thanh Y

Người Dao Thanh Y sinh sống trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nhiều năm qua vẫn luôn giữ được bản sắc văn hóa riêng thông qua phong tục, tập quán hay nếp sinh hoạt hằng ngày và đặc sắc trong đó có bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Dao Thanh Y là một di sản văn hóa độc đáo, mang đậm nét đặc trưng.

Lễ cúng rừng của người Mông nơi đại ngàn xanh Nà Hẩu

Lễ cúng rừng của người Mông nơi đại ngàn xanh Nà Hẩu

Đối với đồng bào dân tộc Mông ở xã Nà Hẩu (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái), lễ cúng rừng hay còn gọi Tết rừng có từ khi tổ tiên di cư đến nơi đây lập làng, lập bản và trở thành bản sắc văn hóa, tín ngưỡng dân gian độc đáo riêng có.

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Ngày 5/2 (tức mùng 8 Tết Ất Tỵ), tại xã Phong Phú, huyện Tân Lạc (Hòa Bình) diễn ra Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường năm 2025. Đây là lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất của dân tộc Mường, đồng thời trở thành nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng không thể thiếu trong dịp Tết đến, Xuân về của người Mường ở Hòa Bình. Lễ hội thu hút hàng nghìn người dân, du khách trong và ngoài tỉnh đến tham gia.

Gìn giữ nghề dệt thổ cẩm trang phục dân tộc Thái ở Điện Biên

Gìn giữ nghề dệt thổ cẩm trang phục dân tộc Thái ở Điện Biên

Cộng đồng người Thái là một trong ba dân tộc chiếm phần lớn dân số của tỉnh Điện Biên. Nghề dệt thổ cẩm trang phục truyền thống của dân tộc Thái dù đã từng đối mặt với nguy cơ mai một nhưng hiện vẫn được gìn giữ. Những nghệ nhân lớn tuổi vẫn bền bỉ truyền nghề cho thế hệ trẻ từng họa tiết, hoa văn đặc trưng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Hội làng mừng Gươl mới của đồng bào Cơ-tu thôn Aró. Ảnh: Khánh Nguyên

Người Cơ-tu vui hội mừng Gươl mới

Với đồng bào Cơ-tu ở thôn Aró, xã Lăng, huyện Tây Giang (Quảng Nam), Gươl là không gian sinh hoạt chung, có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa tâm linh. Để chào mừng công trình trọng đại này, đồng bào Cơ-tu thường tổ chức lễ mừng Gươl mới, góp phần bảo tồn nét đẹp văn hóa cộng đồng.

Lễ sum họp của người M’nông

Lễ sum họp của người M’nông

Cứ từ 3 đến 5 năm, trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 3, khi mùa màng thu hoạch xong, đồng bào M’nông ở tỉnh Đắk Nông lại tổ chức lễ sum họp nhằm cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Gìn giữ nghệ thuật thêu, dệt thổ cẩm của người Dao Thanh Y

Gìn giữ nghệ thuật thêu, dệt thổ cẩm của người Dao Thanh Y

Nếu như người đàn ông đóng vai trụ cột trong đời sống của người Dao Thanh Y thì phụ nữ ở dân tộc này lại nắm giữ những giá trị không thể thay thế, là người nuôi dưỡng phát huy nguồn văn hóa truyền thống trong mỗi gia đình và rộng hơn là bản sắc của cả một dân tộc. Một trong những nét văn hóa của phụ nữ Dao Thanh Y ở thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh còn giữ lại được là nghệ thuật thêu, dệt thổ cẩm, thể hiện sự khéo léo, tài tình của phụ nữ.

Đồng bào Mông ở Sơn La rộn ràng đón Tết cổ truyền

Đồng bào Mông ở Sơn La rộn ràng đón Tết cổ truyền

Ở Sơn La, đồng bào Mông thường đón Tết cổ truyền (Nào Pê Chầu) sớm hơn Tết Nguyên đán 1 tháng, bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên để giữ gìn nét văn hóa truyền thống, giáo dục cho con cháu luôn hướng về cội nguồn.

Độc đáo canh gà rượu Bâu bổ dưỡng của người Dao Thanh Y

Độc đáo canh gà rượu Bâu bổ dưỡng của người Dao Thanh Y

Tại chân núi Yên Tử, cộng đồng người Dao Thanh Y tuy không quá đông nhưng bà con nơi đây vẫn duy trì sinh hoạt và phát huy được nét đẹp văn hóa đậm đà bản sắc, trở thành một phần không thể thiếu khi nói về những giá trị văn hóa phi vật thể của thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.

Giữ lửa nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Mông trên đỉnh Hang Kia – Pà Cò

Giữ lửa nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Mông trên đỉnh Hang Kia – Pà Cò

Nằm trong vùng núi cao của huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, xã Hang Kia và Pà Cò là nơi sinh sống của cộng đồng dân tộc Mông, một dân tộc có nền văn hóa lâu đời với những giá trị truyền thống đặc sắc. Trong đó, nghề dệt, thêu thổ cẩm là một phần quan trọng trong đời sống của người dân nơi đây.

Nét đẹp văn hóa trong trang phục của phụ nữ Hà Nhì

Nét đẹp văn hóa trong trang phục của phụ nữ Hà Nhì

Với sự tài hoa trong nghệ thuật thêu, can, ghép vải trên trang phục, người Hà Nhì đã tạo ra nét độc đáo riêng cho trang phục truyền thống của dân tộc mình, góp phần tạo nên sự đa dạng, phong phú trong bản sắc văn hóa các dân tộc tỉnh Điện Biên.

Kinh lá buông - “báu vật” của đồng bào Khmer An Giang

Kinh lá buông - “báu vật” của đồng bào Khmer An Giang

Là một trong Tam bảo của Phật giáo Nam Tông Khmer, kinh lá buông được xem như “báu vật” có giá trị đặc biệt trong đời sống tâm linh của đồng bào Khmer vùng Bảy núi An Giang. Kinh lá buông không chỉ là tài liệu ghi chép về các nghi lễ tôn giáo mà còn là kho tàng tri thức về văn học, y học, lịch pháp cũng như những câu chuyện dân gian phản ánh cuộc sống của cộng đồng.

Đặc sắc trang phục truyền thống của phụ nữ Pà Thẻn

Đặc sắc trang phục truyền thống của phụ nữ Pà Thẻn

Là dân tộc sống lâu đời trên vùng núi cao, người Pà Thẻn vẫn lưu giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống, đặc biệt là trang phục của phụ nữ với màu sắc, họa tiết hoa văn đặc trưng, tạo nên nét độc đáo riêng.

Đặc sắc lễ mừng cơm mới của đồng bào Mường ở Miền Đồi

Đặc sắc lễ mừng cơm mới của đồng bào Mường ở Miền Đồi

Lễ mừng cơm mới là một trong những nghi lễ truyền thống quan trọng và mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc của đồng bào dân tộc Mường. Đây là dịp để tạ ơn thần linh, tổ tiên đã ban cho một vụ mùa bội thu, đồng thời cũng là cơ hội để cộng đồng gắn kết, gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc.

Ẩm thực của người Ê-đê

Ẩm thực của người Ê-đê

Người Ê-đê trên Cao nguyên Đắk Lắk không chỉ có truyền thống văn hóa lâu đời mà còn có nền ẩm thực đặc sắc với những món ăn độc đáo, là sự hòa quyện của hương vị núi rừng. Ẩm thực của người Ê-đê là sự hòa trộn tinh tế của các loại thực phẩm sẵn có của địa phương, các loại thảo mộc, gia vị cùng phong cách nấu nướng và chế biến đặc biệt.