Tại chân núi Yên Tử, cộng đồng người Dao Thanh Y tuy không đông nhưng vẫn duy trì và phát huy được bản sắc văn hóa đậm đà, trở thành một phần không thể thiếu khi nói về những giá trị văn hóa phi vật thể của thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.
Nói đến người Dao, người ta không thể không nói đến những nghi lễ thờ cúng tín ngưỡng có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống tinh thần của họ. Ngoài đặc sắc trong trang phục, tín ngưỡng, người Dao Thanh Y ở vùng núi Yên Tử còn làm say lòng người với món canh gà nấu rượu Bâu. Dưới đôi bàn tay tài tình của các chị các cô, rượu Bâu có vị thơm ngọt, đặc biệt khi nấu với gà thành canh tạo ra một món ăn bổ dưỡng rất tốt cho sức khỏe.
Điểm khác biệt trong món canh gà rượu Bâu thì thành phần rượu Bâu không thể thay thế bằng loại rượu khác, đây chính là yếu tố đặc biệt để làm nên mùi vị đặc trưng. Người Dao Thanh Y dùng một số loại lá cây rừng, luộc lên lấy nước cốt rồi trộn với bột gạo, ủ làm men. Sau đó, gạo nếp nương được nấu thành cơm, đem trộn với men và tiếp tục ủ. Sau khoảng 3-5 ngày, khi cơm ủ đã lên nấm thì bắt đầu cho vào hũ, đổ thêm nước và tiếp tục ủ cho đến khi hỗn hợp tiết ra chất lỏng màu vàng trong, có vị chua ngọt mới thành rượu Bâu.
Canh gà rượu Bâu không quá khó trong việc chế biến. Nhưng gà phải là gà nuȏi ở vùng núi thơm ngon và chắc thịt, sau đó chặt vừa miếng. Gà được ướp với gia vị cùng gừng băm nhỏ. Tiếp đến gà được xào qua cho miếng thịt hơi săn lại thì đổ một chút rượu Bâu vào xào thêm một chút nữa cho dậy mùi thơm. Cuối cùng đổ nước dùng vào đun từ 10 đến 15 phút. Lúc này khi món ăn chín, canh gà có màu vàng óng của gừng và mỡ gà, vị đặc trưng của rượu Bâu hòa quện với thịt gà tạo nên hương vị đặc biệt vô cùng hấp dẫn.
Ông Hoàng Đức Ty (thôn Khe Sú 1, xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh) chia sẻ: Người Dao thường nấu canh gà rượu Bâu để ăn cho cơ thể hồi phục sức khỏe, bổ máu, lưu thông khí huyết sau sinh hoặc người đi rừng làm rẫy lao đông nặng bồi bổ sinh lực. Với thời tiết lạnh giá ở vùng núi, chúng tôi coi món ăn này như một bài thuốc quý tiện dụng có tác dụng giải cảm, bồi bổ làm ấm cơ thể, giúp tăng sức đề kháng chống chọi với giá lạnh. Canh gà rượu Bâu đã góp phần làm tăng thêm sự phong phú trong mâm cơm truyền thống của người Dao, xen lẫn với xôi ngũ sắc, bánh chưng gù, măng trúc… đều được làm kì công và đòi hỏi sự khéo léo của người làm.
Hương Hiền