Người Xê Đăng vui tết máng nước

Theo phong tục của người Xê Đăng, vào những ngày đầu năm mới theo lịch Xê Đăng(khoảng từ tháng 1 đến tháng 3 hàng năm), nguồn nước từ trên rừng sạch sẽ trong lành. Theo đó,  người Xê Đăng ở huyện Nam Trà My (Quảng Nam) rộn ràng tổ chức tết cúng máng nước.
 

Clang đhak (theo tiếng Xê Đăng, clang: tết, đhak: nguồn nước) là một trong những nghi lễ được đồng bào Xê Đăng xếp sau lễ ăn trâu mừng mùa, cưới hỏi... Để chuẩn bị cho tết cúng máng nước, già làng sẽ gọi những thanh niên trong làng giao nhiệm vụ dọn dẹp sạch sẽ tại khu vực dòng suối lấy nước. Nguồn nước mà dân làng lấy về sử dụng thường ở trong khu rừng già và cách biệt những khu rừng ma.
 

Già làng Hồ Văn Chính (71 tuổi, hiện sống tại nóc Long Riêu 3, thôn 5, xã Trà Nam, huyện Nam Trà Mi, Quảng Nam) cho biết: khi thực hiện nghi lễ cúng máng nước, mỗi làng cũng sẽ chuẩn bị 2 con gà trống và 1 con heo. Tất cả đàn ông trong làng đều mang lễ vật vào địa điểm lấy nước trên dòng suối. Tại đây, già làng lần lượt cắt tiết heo, gà để cho tiết chảy xuống dòng suối, từng gia đình dùng 1 ống nứa rừng múc nguồn nước dưới suối đã được hòa với tiết gà, heo mang về nhà nhóm bếp nấu nước, cơm và thức ăn mừng tết máng nước cho riêng gia đình mình. Tiếp theo, già làng sẽ đọc bài cúng: “Hôm nay cả làng lên đây xin thần núi, thần rừng ban phước lành cho dân làng làm ăn thuận tiện, sinh sống đoàn kết. Ban cho dân làng nguồn nước trong lành để uống mát cái bụng quanh năm”.
Sau khi thực hiện xong nghi lễ, thanh niên trong làng chặt những ống tre, lồ ô đặt ống dẫn nước xuống khe suối để đưa nước về tận làng để người dân tiện sinh hoạt. Khi nguồn nước về tới máng của làng, già làng tiếp tục cắt tiết một con gà nữa để tạ ơn thần linh đã cho nước về với dân làng. Tiếng cồng chiêng hòa cùng những bài hát dân ca Xê Đăng bên ché rượu cần thâu đêm suốt sáng, càng làm cho không khí ở vùng núi cao này trở nên ấm áp. Cứ vậy, người Xê Đăng nô nức vui hội để rồi sau đó lại bận rộn cho khoảng thời gian lo phát nương, xuống vụ mùa tỉa rẫy mới.

Theo phong tục của người Xê Đăng, mỗi dịp tết máng nước diễn ra nhà này đến thăm nhà khác, nóc này đến thăm nóc khác để cùng chung vui uống rượu cần, ăn thịt khô, cơm nếp nướng trong ống nứa và chúc phúc cho nhau. Nhiều nơi còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa như: đánh cồng chiêng, hát dân ca suốt thời gian diễn ra phần hội để tăng thêm không khí rộn ràng của tết máng nước. Những hộ khá giả còn dự trữ thịt rừng sấy giàn bếp hoặc mổ gà, heo để ăn mừng.