Rộn ràng trò chơi “đánh gụ” của phụ nữ Sán Chỉ

Khéo léo trò chơi đánh quay

Cứ đến cuối tháng 10 âm lịch mỗi năm, khi mùa gặt hái xong xuôi cũng là lúc các chàng trai, cô gái Sán Chỉ bắt đầu tổ chức thi đấu đánh quay từ thôn đến huyện. Đặc biệt trong dịp Tết thì đánh quay như một món ăn tinh thần không thể thiếu của họ.

Con quay của người Sán Chỉ nặng hơn, có kích thước lớn hơn, quay nhanh và lâu hơn, mỗi lần quay có thể lên đến 20 phút, hình dáng cũng có nhiều sự khác biệt. Con quay của nam kích thước to hơn của nữ. Để có một con quay bền, tốt người ta thường sử dụng gỗ lim hoặc phổ biến nhất là gỗ dẻ. Mặt trên của con quay hình tròn, bằng phẳng, đường kính từ 10-20cm. Con quay dành cho phái nữ có đường kính khoảng 10 cm, nhỏ hơn của nam. Mặt dưới hình chóp nón, đầu chóp được đóng một cây đinh nhỏ, hai đầu bằng nhau, không có mũi nhọn.
 

Quanh thân con quay có một đường rãnh để quấn dây. Con quay phải nặng, tròn đều và nhẵn thì quay mới lâu và tít. Người chơi phải dùng một đoạn dây dài khoảng 4 m, buộc cố định một đầu vào khúc cây dài khoảng 50 cm, dây sẽ được cuốn đều vào con quay rồi đánh. Dây quay được làm từ sợi có độ bền cao như dây đay, dây gai. Để có lực đánh mạnh và con quay quay được lâu hơn, chị em cần quấn dây thật chặt, không để dây chồng chéo lên nhau.

Trò chơi đánh quay được diễn ra trên nền đất rộng và bằng phẳng, Trò chơi không thể chơi được trên nền cứng như bê tông vì con quay nặng khi đánh mạnh xuống nền cứng rất dễ vỡ và bắn các mảnh vỡ vào người xung quanh, con quay cũng sẽ nhanh mòn và tụt đinh vào sâu mất đi điểm trụ.

Chơi đánh quay cần có ít nhất 2 người, khi chơi người chơi phải dùng lực của toàn thân để đánh quay xuống đất. Lượt chơi đầu tiên cả 2 đội xuống quay cùng lúc, bên nào quay được ít hơn thì lượt 2 phải xuống quay trước. Đội còn lại phải tìm cách chọi trúng con quay của đối thủ mới được tính điểm và người cùng chơi tiếp theo phải tìm cách chọi trúng vào con quay của đối thủ khiến nó ngừng quay. Có nhiều trường hợp do lực đánh mạnh khiến con quay của đối thủ vỡ đôi. Đội nào có nhiều con quay còn trụ lại và thời gian quay được lâu hơn là đội thắng cuộc. Ngoài ra người Sán Chỉ còn hình thức thi quay trên tấm gỗ, con quay của ai quay được lâu trên tấm gỗ hơn sẽ thắng. Người chơi đánh quay phải dùng lực toàn thân để đánh quay xuống đất, Theo luật chơi một đội sẽ quay con quay còn đội kia sẽ đánh (bổ) quay, sau đó họ dùng khúc cây hất con quay lên miếng đáy của chiếc bát rồi di chuyển cho lên bàn gỗ để thi, con nào quay lâu thì sẽ thắng. Những con quay được thi trên bàn gỗ có thể quay được 5 đến 7 phút, có khi lên đến hàng chục phút.

Triết lý trong trò chơi đánh quay của người Sán Chỉ

Trò chơi đánh quay là một nét sinh hoạt văn hóa độc đáo của đồng bào Sán Chỉ ở Tiên Yên (Quảng Ninh) mỗi khi Tết đến Xuân về. Đánh quay không đơn giản là trò chơi để giải trí, để người chơi thể hiện tài năng, trình độ bản thân mà còn thể hiện phong cách, cá tính và bản lĩnh người đàn ông Sán Chỉ.

Người Sán Chỉ mong cho con quay của mình được quay lâu, quay tít cũng là sự thể hiện một quan niệm nhân sinh. Đó là mong ước có được sức khỏe, sự dẻo dai để chinh phục được thiên nhiên, duy trì cuộc sống trên những đỉnh non cao vời vợi. Hội chơi quay của đồng bào Sán Chỉ trong dịp lễ Tết cũng thể hiện sự đoàn kết, kiên trì và rèn luyện cho sự khéo léo của đôi tay.

Con quay xoay tròn được người Sán Chỉ ví như sự xoay vần của cuộc sống và đất trời. Người đàn ông giữ được con quay quay lâu chứng tỏ là người biết xoay theo thời thế, đảm bảo cuộc sống trong gia đình.Với người phụ nữ, giữ được con quay lâu chính là người khéo léo biết đối nhân xử thế và gìn giữ hạnh phúc gia đình. Chính vì vậy, xưa kia người Sán Chỉ còn chọn vợ và kén chồng qua những hội “chơi quay”.

Không chỉ vậy, trò chơi đánh gụ của người Sán Chỉ còn thể hiện sức mạnh, sự khéo léo, điêu luyện của đôi tay và và tinh thần thượng võ, hấp dẫn cả người chơi và người xem.

Theo Langvietonline.vn