 |
| Nhà của người Mạ |
Người Mạ (tên gọi khác là Châu Mạ và các nhóm địa phương, Mạ Xốp, Mạ Tô, Mạ Krung, Mạ Ngắn), cư trú hiện nay ở Lâm Đồng, Gia Lai, Đăk Lắc và Đăk Nông. Tuy nhiên, người Mạ sống tập trung ở Lâm Đồng là chủ yếu.
Nhà ở người Mạ là nhà trệt, được làm bằng gỗ, mái lợp lá tranh, hoặc lá mây rừng. Cũng có nơi mái nhà được lợp bằng những tấm gỗ, xung quanh được che phên bằng tre nứa hoặc gỗ. Mái nhà thường kéo dài sát đất, từ xa nhìn lại chỉ thấy mỗi mái nhà. Hầu như không nhà nào có cửa sổ, cửa ra vào được làm thành hình cửa tò vò và rất thấp, chỉ cao độ 1,5m, đi qua cửa phải cúi đầu. Theo lý giải, sở dĩ nhà được làm thấp như vậy là để tránh gió rét của miền rừng núi.
Ngay gian giữa trong nhà, bà con bố trí bếp. Bếp thường đỏ lửa cả ngày làm cho căn nhà ấm cúng. Đây cũng được xem là nơi linh thiêng và trung tâm của ngôi nhà. Ngay trên bếp, nhà nào cũng làm một cái gác để đựng lương thực và treo thực phẩm như: thịt thú rừng hay ngô, đậu...
Ở hai gian bên cạnh, người Mạ không làm giường ngủ riêng biệt như người Kinh mà họ thường dùng ván gỗ hay tre nứa ghép lại thành một chiếc sàn dài và rộng, vừa làm chỗ ngủ vừa là nơi sinh hoạt hằng ngày.
Người Mạ có tính cộng đồng rất cao thể hiện ở cả hai mặt đời sống là gia đình và xã hội. Đứng đầu buôn làng là chủ làng (quăng bon), bên cạnh đó còn có già làng, tộc trưởng, thầy cúng là người có uy tín trong làng… Các gia đình thường tồn tại ở dạng dòng tộc với nhiều thế hệ, sống tập chung trong một ngôi nhà lớn còn gọi là nhà dài (hìu rọt). Trong một ngôi nhà dài có thể có nhiều hộ gia đình nhỏ cùng dòng tộc sinh sống với nhiều thế hệ khác nhau. Các tiểu gia đình tuy sống chung trong một ngôi nhà nhưng có một sự độc lập tương đối trong tổng hòa các mối quan hệ của đại gia đình.
Đứng đầu mỗi ngôi nhà dài là một chủ nhà (pô hìu). Chủ nhà là người chỉ huy toàn bộ hoạt động của mọi thành viên trong nhà dài, từ việc làm nương rẫy, săn bắt, duy trì các hoạt động trong nhà…cho đến việc cúng tế các thần linh. Người đứng đầu gia đình thường là người đàn ông cao tuổi nhất. Khi người chủ nhà mất, quyền hành được trao cho người con trai lớn. Mọi việc quan trọng trong gia đình sẽ do người con trai lớn quyết định nhưng vẫn phải tham khảo ý kiến của người già dù đó có thể là phụ nữ.
Theo dantocviet.cinet.gov.vn
