Du xuân - về thăm Di tích Lam Kinh

Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh - cố đô của triều Hậu Lê là một điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Mang kiến trúc triều đình đặc trưng cùng với những trầm tích mang đậm dấu ấn lịch sử - văn hóa, Lam Kinh đã trở thành khu di tích mang nhiều ý nghĩa văn hóa tâm linh thiêng liêng của dân tộc.

potal-khu-di-tich-quoc-gia-dac-biet-lam-kinh-diem-den-hap-dan-cua-co-do-7740916.jpg
Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh - cố đô của triều Hậu Lê là một điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Ảnh: Thanh Tùng - TTXVN

* Trầm tích cố đô

Nằm trên địa bàn xã Xuân Lam, thị trấn Lam Sơn, huyện Thọ Xuân, cách thành phố Thanh Hóa 50km về phía Tây, Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Lam Kinh (Di tích Lam Kinh) được xây dựng với kiến trúc đậm chất Á Đông, gồm nhiều công trình bề thế với lịch sử hàng trăm năm, mang dấu ấn văn hóa cung đình, cùng toàn bộ các bia ký, lăng mộ, minh chứng cho từng bước phát triển rực rỡ của nền kiến trúc nước nhà.

Vừa chở du khách trên chiếc xe điện tham quan Khu Di tích, thuyết minh viên Hoàng Thị Hiền vừa chia sẻ với du khách câu chuyện về lịch sử vùng đất Lam Kinh. Chị Hiền kể, Lam Kinh vốn là đất Lam Sơn, quê hương của anh hùng Lê Lợi, là nơi nghĩa quân Lam Sơn dựng cờ khởi nghĩa chống giặc Minh (1418-1428). Năm 1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế (Lê Thái Tổ), lập nên vương triều Hậu Lê, đóng đô ở Thăng Long (Đông Kinh), mở ra thời kỳ phát triển mới cho quốc gia Đại Việt. Năm 1430, Lê Thái Tổ đổi tên vùng đất Lam Sơn thành Lam Kinh (Tây Kinh). Kể từ đó, các kiến trúc điện, miếu... bắt đầu được xây dựng.

Thành điện Lam Kinh xưa được xây dựng theo địa thế "tọa sơn hướng thủy”, một tiêu chuẩn vàng trong phong thủy của người Á Đông. Phía Bắc của kinh thành dựa vào núi Dầu, phía Nam nhìn ra sông Chu, có núi Chúa làm bình phong, phía Đông là rừng Phú Lâm, còn phía Tây được bảo vệ bởi núi Hương và núi Hàm Rồng. Khu hoàng thành, cung điện và thái miếu của kinh thành Lam Kinh vẫn được giữ nguyên vẹn cho đến ngày nay, với cách bố trí hình bàn cờ gồm khu ngọ môn, sân rồng, chính điện, thái miếu.

Đường dẫn vào hoàng thành có một con sông đào tên là sông Ngọc, cây cầu Bạch (còn gọi là Tiên Loan Kiều) bắc trên sông Ngọc là lối đi chính, dẫn du khách vào thăm Kinh thành cổ Lam Kinh. Cầu có hình cánh cung, được làm theo kiểu dáng kiến trúc độc đáo gọi là thượng gia hạ kiều (trên nhà, dưới cầu). Đi qua cầu khoảng 50m đến một giếng cổ, nước trong xanh và đầy quanh năm, bờ Bắc được lát bậc đá lên xuống, cung cấp nước cho điện Lam Kinh.

Đi qua Ngọ Môn, vào đến sân rồng, dẫn lối vào khu chính điện, thuyết minh viên Hoàng Thị Hiền cho biết: Chính điện Lam Kinh được ví như “linh hồn” của Khu Di tích bởi sự bề thế, trang nghiêm, là khu trung tâm lớn nhất, có hình chữ “Công”, gồm 3 tòa điện lớn nối tiếp nhau xây trên nền đất rộng là Quang Đức (tiền điện), Sùng Hiếu (trung điện) và Diên Khánh (hậu điện). Ngay sau Chính điện là 9 tòa Thái miếu được bài trí trang nghiêm, linh thiêng với dáng hình cánh cung ôm lấy chính điện. Đây là nơi thờ các vua và thái hậu triều Hậu Lê, chủ yếu thời Lê Sơ, với khung cảnh quanh năm nghi ngút khói hương, uy nghi và linh thiêng.

Năm 1962, Khu di tích lịch sử Lam Kinh được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia, đến năm 1994 được Chính phủ phê duyệt dự án trùng tu tôn tạo. Năm 2012, nơi đây tiếp tục được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt.

Không chỉ đặc sắc về kiến trúc, Di tích Lam Kinh còn lưu giữ những tư liệu lịch sử mang đậm dấu ấn văn hóa Việt. Thuyết minh viên Hoàng Thị Hiền cho biết, nơi đây hiện đang lưu giữ 5 tấm bia cổ, là những tư liệu quý giá để nghiên cứu về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật điêu khắc, bao gồm bia Vĩnh Lăng (vua Lê Thái Tổ), bia Chiêu Lăng (vua Lê Thánh Tông), bia Dụ Lăng (vua Lê Hiến Tông), bia Kính Lăng (vua Lê Túc Tông), bia Khôn Nguyên Chí Đức (Hoàng Thái hậu Ngô Thị Ngọc Dao).

Thăm di tích Lam Sơn, không chỉ được thăm những di tích lịch sử mang đậm giá trị văn hóa, du khách còn có cơ hội tham quan khu rừng nguyên sinh, hòa mình vào thiên nhiên trong lành. Theo Ban quản lý Di tích lịch sử Lam Kinh, rừng Lam Kinh có khoảng 300-400 loài thực vật, trong đó có 70 loài gỗ quý như: lim, lát, dổi, de, vù hương…; các loại cây cổ như: đa, sanh, sui, duối, xoài đất… và nhiều loài dược liệu quý. Trong số này có nhiều cây gắn với giá trị di tích, tâm linh; hàng chục cây được công nhận là cây di sản Việt Nam như: đa, duối, lim xanh, sui, xoài đất, dổi, đại, sấu…

Anh Trần Hùng, du khách đến từ Hà Nội chia sẻ, anh rất thích thú khi đến tham quan Di tích Lam Kinh. Khu Di tích có kiến trúc đẹp, cổ kính, không khí trong lành. “Thật hiếm có di tích nào được như Lam Kinh, khi còn giữ được cả khu rừng nguyên sinh với hệ sinh thái đa dạng, phong phú các loài cây như hiện nay. Rừng bao bọc, che phủ và hòa quyện càng tôn lên vẻ đẹp cổ kính của di tích, với những lớp trầm tích mang đậm giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh”, anh Trần Hùng bày tỏ.

* Và những câu chuyện huyền bí

Không chỉ hấp dẫn bởi kiến trúc độc đáo đậm chất Á Đông, hay những giá trị đặc biệt về văn hóa, lịch sử, Di tích Lam Kinh còn thu hút du khách bởi những truyền thuyết mang màu sắc huyền bí, gắn với yếu tố tâm linh, được nhiều người tò mò tìm hiểu, khám phá.

Thuyết minh viên Hoàng Thị Hiền kể, vào năm 2010, khi Dự án phục hồi phỏng dựng chính điện Lam Kinh được phê duyệt, cây lim 600 năm tuổi ở Khu di tích Lam Kinh đang xanh tươi, khỏe mạnh bất ngờ trút hết lá, chết khô. Trước sự lạ, Ban quản lý khu di tích Lam Kinh đã báo cáo về UBND tỉnh Thanh Hóa để xin chủ trương hạ cây lim. Khi chặt hạ cây xuống, nhiều người ngạc nhiên khi thấy, đường kính phần gốc cây lim trùng khớp với chân đá tảng cột cái, phần ngọn vừa với chân đá tảng cột quân. Những sự trùng hợp về kích thước này được đồn đoán rằng, dường như cây lim sinh ra để thực hiện sứ mệnh của 600 năm sau, là phỏng dựng lại cung điện cho hậu thế trên mảnh đất thiêng này. Và cây lim này được "lựa chọn" để phục dựng công trình lịch sử, gắn liền với vua Lê Lợi, là biểu tượng linh thiêng nối quá khứ và hiện tại.

Đó còn là truyền thuyết về cây ổi cười cao tầm hơn 3m, gần trăm năm tuổi. Người dân nơi đây gọi là cây ổi cười, bởi du khách chỉ cần xoa nhẹ vào thân cây, các lá trên cây đã rung lên như có gió thổi qua, tựa như cây cũng có linh hồn…

Câu chuyện về cây đa - thị cũng là một phần không thể thiếu ở Lam Kinh. Trước khi là cây đa, đó là cây thị rất to và nhiều quả. Chim chóc đến ăn quả thị đã vô tình mang mầm sống của cây đa vào lòng cây thị. Dần dần, cây đa lớn lên, bao bọc cây thị, tạo thành một cây đa - thị gắn kết không thể tách rời. Cây này được công nhận là Cây Di sản Việt Nam vào năm 2013, tượng trưng cho sự sinh sôi, sự tiếp nối giữa quá khứ và hiện tại.Bên cạnh những truyền thuyết mang yếu tố tâm linh huyền bí, câu chuyện về Bảo vật quốc gia Bia Vĩnh Lăng - với con rùa đội bia đá có 6 móng cũng thu hút sự quan tâm của nhiều du khách.

Theo thuyết minh viên Hoàng Thị Hiền, Bia Vĩnh Lăng là tài liệu quý về nghệ thuật trang trí, điêu khắc thời Lê sơ, kế thừa tinh hoa điêu khắc Lý - Trần và nghệ thuật dân gian truyền thống. Mặt trước bia khắc khoảng 750 chữ Hán theo lối chữ Chân, do Nguyễn Trãi soạn. Mặt sau giữa trán khắc hình chữ nhật, hai bên khắc hình rồng, thân dài, trơn, không có vảy, đang uốn lượn, đầu ngẩng cao, chầu vào. Từ đỉnh trán bia xuống đế bia khắc hai đường chỉ chạy song song, giữa các đường chỉ nổi mỗi bên cũng được khắc 9 hoa văn hình nửa lá đề nối tiếp nhau từ đỉnh bia đến đế bia... Khoảng cách giữa các hình lá đề đều được chạm khắc xen kẽ hình hoa cúc dây.

Một trong những điểm khác biệt của Bảo vật quốc gia Bia Vĩnh Lăng là con rùa đội bia lại có tới 6 móng, trong khi loài rùa chỉ có 5 móng, nhiều nhà nghiên cứu đã có những lý giải khác nhau về chân rùa có 6 móng này. Có nhà nghiên cứu cho rằng, 6 móng chân tượng trưng cho 6 năm trị vì của vua Lê Thái Tổ. Có nhà nghiên cứu lại cho rằng, 6 móng đó là hình tượng thể hiện triết lý: Đã có vay thì có trả, người nghệ sỹ tạc Bia Vĩnh Lăng nhắc nhở người đời sau nhớ lấy bài học An Dương Vương có vay mà không trả. Trái lại, nhờ giữ được đạo vay trả (gắn với truyền thuyết hồ Hoàn Kiếm) đó mà nhà Lê trị vì được 354 năm, dài nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam.

Trưởng Ban Quản lý di tích lịch sử Lam Kinh Nguyễn Xuân Toán cho biết, hằng năm, số lượng du khách đổ về Lam Kinh ngày càng đông, nhiều người tìm về đây tham quan, vãn cảnh, thắp hương thể hiện sự tri ân của các thế hệ hôm nay trước những cống hiến, hy sinh to lớn của các bậc tiền nhân. Để nâng cấp chất lượng dịch vụ phục vụ khách tham quan, thu hút du lịch, Ban Quản lý di tích lịch sử Lam Kinh đã đưa vào sử dụng hệ thống xe điện, thuyết minh tự động, trải nghiệm thực tế ảo.

“Các hướng dẫn viên hằng năm được cập nhật kiến thức mới, nâng cao trình độ chuyên môn, nội dung bài thuyết minh được đổi mới. Ngoài ra, hướng dẫn viên cũng được đào tạo các kỹ năng chụp ảnh cho khách”, ông Nguyễn Xuân Toán chia sẻ.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc và hệ sinh thái đa dạng, cùng những truyền thuyết huyền bí, phản ánh tín ngưỡng và niềm tin của người dân vào sự bảo vệ của các bậc tiền nhân, Khu Di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh luôn là điểm đến hấp dẫn cho du khách, đặc biệt là trong những ngày đầu Xuân, năm mới.

Phương Lan

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống đương đại

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống đương đại

Tối 10/2, tại di tích đền Hạ, Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ, xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam (Bắc Giang), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang phối hợp với UBND huyện Lục Nam tổ chức Liên hoan “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” tỉnh Bắc Giang mở rộng lần thứ VI năm 2025. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Giang Mai Sơn cùng đông đảo nhân dân tham dự.

Khai mạc lễ hội Đền Trần tỉnh Thái Bình năm 2025

Khai mạc lễ hội Đền Trần tỉnh Thái Bình năm 2025

Tối 10/2 (tức ngày 13 tháng Giêng năm Ất Tỵ), tại Di tích Quốc gia đặc biệt Khu Lăng mộ và Đền thờ các vị vua triều Trần (xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình), UBND tỉnh Thái Bình đã long trọng tổ chức khai mạc Lễ hội đền Trần 2025. Dự lễ khai mạc có các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tỉnh Thái Bình và hàng vạn người dân, du khách trong và ngoài tỉnh Thái Bình.

Rộn ràng trẩy hội Lim

Rộn ràng trẩy hội Lim

Sáng 9/2, lễ hội Lim, huyện Tiên Du (Bắc Ninh) đã được khai hội và thu hút đông đảo du khách tham dự.

Nghệ nhân Ưu tú A Thu “giữ hồn” cho nhạc cụ Xơ Đăng

Nghệ nhân Ưu tú A Thu “giữ hồn” cho nhạc cụ Xơ Đăng

Đứng trước nguy cơ bị mai một văn hóa truyền thống, trong đó có âm nhạc của dân tộc Xơ Đăng, Nghệ nhân Ưu tú A Thu (sinh năm 1976, trú thôn Đăk Rô Gia, xã Đăk Trăm, huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum) đã dành nhiều năm nghiên cứu, học hỏi và tìm các nguyên vật liệu để “hồi sinh” những loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc như Klong put, đàn đá… và đồng thời xây dựng một đội nghệ nhân trình diễn nhạc cụ.

Độc đáo những lễ hội Xuân

Độc đáo những lễ hội Xuân

Tối 7/2, lễ hội hoa Đào Xứ Lạng năm 2025 được UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức, thu hút đông đảo nhân dân, du khách thập phương về với Xứ Lạng, hòa mình vào không khí của lễ hội độc đáo này.

Khai hội Xuân Lồng tồng Ba Bể năm 2025

Khai hội Xuân Lồng tồng Ba Bể năm 2025

Lễ hội Lồng tồng Ba Bể năm 2025 diễn ra tại thôn Bó Lù (xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, Bắc Kạn). Đây là lễ hội xuống đồng lớn nhất của tỉnh Bắc Kạn vào dịp đầu năm, được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Xem trai giả gái múa "Con đĩ đánh bồng" ở Hội làng Triều Khúc

Xem trai giả gái múa "Con đĩ đánh bồng" ở Hội làng Triều Khúc

Lễ hội làng Triều Khúc (huyện Thanh Trì, Hà Nội) là một trong những lễ hội truyền thống của Thủ đô, gắn liền với lịch sử và mang đậm nét văn hóa tâm linh của người Việt, được công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia từ năm 2020.

Bình Định tăng cường bảo đảm vệ sinh môi trường đối với các di sản thiên nhiên

Bình Định tăng cường bảo đảm vệ sinh môi trường đối với các di sản thiên nhiên

Hiện nay, tại các điểm di sản thiên nhiên của Bình Định được công nhận là di sản thiên nhiên cấp Quốc gia, công tác bảo vệ môi trường còn hạn chế. Nhiều du khách và người dân địa phương khi đến tham quan, du lịch chưa có ý thức cao về công tác bảo vệ môi trường. Vẫn còn tình trạng du khách xả rác, ăn uống bừa bãi gây mất mỹ quan và ảnh hưởng đến môi trường của di sản. Bên cạnh đó, công tác bảo vệ môi trường đối với các di sản này vẫn chưa được các Sở, ngành phối hợp triển khai chặt chẽ và đồng bộ.

Lễ hội Đúc Bụt “cướp chiếu” cầu may ở Vĩnh Phúc

Lễ hội Đúc Bụt “cướp chiếu” cầu may ở Vĩnh Phúc

Ngày 5/2/2025 (mùng 8 tháng Giêng), Lễ hội Đúc Bụt (hay còn gọi là Lễ hội Cướp chiếu) khai mạc tại cụm di tích Đình Cả, làng Phù Liễn, xã Đồng Tĩnh, huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc, thu hút hàng nghìn người dân địa phương và du khách tham dự.

Lễ cúng rừng của người Mông nơi đại ngàn xanh Nà Hẩu

Lễ cúng rừng của người Mông nơi đại ngàn xanh Nà Hẩu

Đối với đồng bào dân tộc Mông ở xã Nà Hẩu (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái), lễ cúng rừng hay còn gọi Tết rừng có từ khi tổ tiên di cư đến nơi đây lập làng, lập bản và trở thành bản sắc văn hóa, tín ngưỡng dân gian độc đáo riêng có.

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Ngày 5/2 (tức mùng 8 Tết Ất Tỵ), tại xã Phong Phú, huyện Tân Lạc (Hòa Bình) diễn ra Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường năm 2025. Đây là lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất của dân tộc Mường, đồng thời trở thành nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng không thể thiếu trong dịp Tết đến, Xuân về của người Mường ở Hòa Bình. Lễ hội thu hút hàng nghìn người dân, du khách trong và ngoài tỉnh đến tham gia.

Đặc sắc lễ hội Báo bản làng Nộn Khê

Đặc sắc lễ hội Báo bản làng Nộn Khê

Cứ vào tháng Giêng hằng năm, làng Nộn Khê thuộc xã Yên Từ, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình tổ chức lễ hội Báo bản. Đây là một trong những lễ hội nổi tiếng tại tỉnh Ninh Bình về quy mô và một số lễ thức, có ý nghĩa báo đáp công đức tiền nhân, ông cha, những người có công khai khẩn đất đai, lập dựng xóm làng. Lễ hội vừa được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Người dân nô nức đi chợ Viềng “mua may, bán rủi”

Người dân nô nức đi chợ Viềng “mua may, bán rủi”

Đã thành thông lệ, cứ vào ngày mùng 7 và mùng 8 tháng Giêng Âm lịch, người dân tại tỉnh Nam Định lại tổ chức chợ Viềng với mục đích “mua may, bán rủi”. Đây là một nét đẹp văn hóa, thể hiện niềm tin, ước vọng của người dân về một năm mới tốt lành. Đông đảo người dân địa phương và các tỉnh, thành lân cận đã nô nức tham gia tạo nên không khí rộn ràng những ngày đầu Xuân.

Độc đáo Lễ hội "rước cụ Thượng" ở Quảng Ninh

Độc đáo Lễ hội "rước cụ Thượng" ở Quảng Ninh

Lễ hội Tiên Công hay lễ “rước người” là một lễ hội độc đáo và được người dân các xã, phường của vùng đảo Hà Nam duy trì, tổ chức với quy mô khá lớn. Lễ hội diễn ra từ ngày mùng 5-7 tháng Giêng hằng năm để tưởng nhớ các vị Tiên Công có công khám phá, khai khẩn, lập hòn đảo Hà Nam trù phú, thuộc thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ngày nay. Đây cũng là thời điểm để con cháu mừng thọ các cụ thượng thọ với lễ rước lên miếu Tiên Công.

Hấp dẫn Giải leo núi Tà Cú - Bình Thuận mở rộng năm 2025

Hấp dẫn Giải leo núi Tà Cú - Bình Thuận mở rộng năm 2025

Ngày 4/2, UBND huyện Hàm Thuận Nam (Bình Thuận) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức Giải leo núi Tà Cú huyện Hàm Thuận Nam – Bình Thuận mở rộng lần thứ 27 năm 2025 nhân kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng (3/2/1930 - 3/2/2025) và mừng Xuân Ất Tỵ.

Bản làng người Giáy tưng bừng mở hội xuống đồng

Bản làng người Giáy tưng bừng mở hội xuống đồng

Lào Cai đang là điểm đến thu hút đông đảo khách du lịch trong những ngày đầu Xuân năm mới. Đến với vùng biên cương Tổ quốc, du khách không thể bỏ qua những trải nghiệm độc đáo khi tham dự các lễ hội Xuân, cùng đồng bào hòa mình vào không khí rộn ràng mang đậm bản sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số. Trong đó, Lễ hội xuống đồng (Roóng Poọc) của người dân tộc Giáy ở xã Quang Kim, huyện biên giới Bát Xát là một điểm nhấn văn hóa đã được gìn giữ, bảo tồn qua nhiều thế hệ, hàm chứa ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện niềm tự hào về bản sắc dân tộc.