Đồng bào Thái trắng ở Mường Lay bảo tồn di sản văn hóa

Mường Lay là thị xã nhỏ miền núi thuộc tỉnh Điện Biên, nằm yên bình bên lòng hồ thủy điện Sơn La. Đây không chỉ là nơi sinh sống của cộng đồng người Thái trắng qua hàng trăm năm mà còn là vùng đất thấm đẫm nét đẹp văn hóa. Với những di sản độc đáo như múa xòe, đàn tính tẩu... Mường Lay được ví như một bảo tàng sống, lưu giữ trọn vẹn giá trị truyền thống của dân tộc Thái giữa đại ngàn Tây Bắc.

potal-ron-rang-le-hoi-dua-thuyen-duoi-en-dau-nam-moi-o-thi-xa-muong-lay-dien-bien-113937592-7789960.jpg
Một buổi iao lưu xòe Thái tại Không gian văn hóa Mường Lay. Ảnh: Xuân Tư - TTXVN

Hàng tuần, hơn 60 thành viên Câu lạc bộ Văn hóa Thái tại thị xã Mường Lay lại cùng nhau tập luyện các điệu múa xòe cổ. Họ là những người cao tuổi với mái tóc đã bạc màu thế nhưng trong từng bước chân và động tác múa vẫn toát lên sự dẻo dai, nhịp nhàng. Với họ, múa xòe không chỉ là thú vui để rèn luyện sức khỏe mà còn là tấm gương về giữ lửa di sản cho thế hệ con cháu.

Những điệu múa xòe cổ vẫn đang được chính những hội viên cao tuổi của Câu lạc bộ cần mẫn sưu tầm và lưu giữ qua nhiều năm tháng. Dù đa số họ không được đào tạo chuyên sâu hay am hiểu về âm nhạc, nghệ thuật nhưng với tình yêu văn hóa, họ đã miệt mài tìm tòi, khôi phục những điệu múa quý giá như, múa nón, múa khăn... Đó không chỉ là nỗ lực bảo tồn mà còn là một cách kể lại câu chuyện về hồn cốt của dân tộc mình.

Ông Lò Minh Triều, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Văn hóa Thái thị xã Mường Lay chia sẻ, dù tuổi đã cao, chân tay không còn linh hoạt như thời trẻ nhưng các thành viên đến với nhau bằng lòng nhiệt thành và đam mê. Trước hết, đó còn là mong muốn duy trì, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc để truyền lại cho thế hệ sau. Khi lớp trẻ nhìn thấy những giá trị truyền thống này, các bạn sẽ có trách nhiệm duy trì, giữ gìn bản sắc của dân tộc mình để văn hóa không bị mai một.

Các điệu múa xòe của người Thái nơi đây luôn được thực hiện dưới giai điệu mộc mạc của đàn tính tẩu. Sự mộc mạc, gần gũi của âm nhạc từ đàn tính, cùng bước chân nhịp nhàng của điệu múa đã hòa quyện tạo thành di sản riêng có của người Thái ở Tây Bắc suốt bao đời nay. Đó cũng chính là điệu múa xòe cổ mà những người cao tuổi ở Mường Lay khát khao gìn giữ. Đồng thời, nỗ lực truyền dạy cho những thành viên trẻ tuổi của Câu lạc bộ.

Là người trẻ tuổi, chị Lò Thị Huyền Giang được ông bà truyền dạy lại những điệu múa xòe truyền thống. Ban đầu chị cũng không đam mê với điệu múa này nhưng dần dần, chị cảm thấy những điệu xòe hay tiếng đàn tính tẩu rất tuyệt, mang hồn cốt của dân tộc Thái. Từ đó, chị tích cực học hỏi từ ông bà, cha mẹ và nghệ nhân ở trong bản, truyền đạt lại cho các bạn trẻ có chung đam mê, sở thích về văn hóa dân tộc.

Không ai biết đàn tính có từ bao giờ, chỉ biết rằng, mỗi khi âm nhạc của đàn tính vang lên như lời mời gọi, nâng bước những vòng múa xòe thêm uyển chuyển. Ở Mường Lay, chỉ còn lại ít nghệ nhân lớn tuổi biết chế tác đàn tính. Trong đó, có nghệ nhân Phòng Văn Quán năm nay đã hơn 80 tuổi. Yêu cây đàn tính, điệu múa xòe, ông đã dành nửa đời mình để tự mày mò và gắn bó với công việc làm đàn tính.

Ông Phòng Văn Quán cho biết, ngoài biểu diễn, ông còn đam mê chế tác đàn tính, gỗ của cây đàn tính được ông chọn từ gỗ cây tim - pết trong rừng, quả bầu cũng do chính tay ông trồng ở trong vườn để làm bầu đàn. Thời gian đầu học chế tác đàn, những cây đàn do ông làm ra chưa đẹp, chưa tỉ mỉ nhưng dần ông quen tay hơn, chế tác đàn đẹp hơn, tiếng đàn nghe giòn và đanh hơn.

Theo ông Quàng Văn Sinh, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin thị xã Mường Lay, những năm qua, ngành Văn hóa tích cực tham mưu cho UBND thị xã về bảo tồn, gìn giữ và phát huy nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Thái ở Mường Lay như, điệu xòe Thái cổ, điệu múa cổ cũng như trang phục truyền thống của người Thái.

Chính quyền địa phương, cơ quan chuyên môn tích cực tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của nhân dân trong bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các dân tộc trên địa bàn; hỗ trợ, tạo điều kiện cho các Câu lạc bộ, nghệ nhân trao truyền, hướng dẫn thực hành di sản trong cộng đồng cho thế hệ kế cận.

Từ năm 2015 đến nay, thị xã Mường Lay đã khôi phục và tổ chức thành công Lễ hội Đua thuyền đuôi én mỗi dịp đầu năm mới. Đua thuyền đuôi én là một trong những lễ hội truyền thống của người Thái gắn với đặc trưng sông nước. Lễ hội đã trở thành niềm tự hào đặc biệt của đồng bào Thái ở thị xã Mường Lay và cũng là sản phẩm du lịch đặc sắc của vùng sông nước Mường Lay mỗi dịp đầu năm mới.

Tiếng đàn tính và điệu xòe cổ đã cùng nhau kể những câu chuyện bất tận về văn hóa và tâm hồn người Thái trắng ở Mường Lay. Bằng sự tận tâm của những nghệ nhân lớn tuổi và nhiệt huyết của lớp trẻ, những di sản ấy không chỉ sống mãi mà còn được lan tỏa như lời nhắc nhở rằng, văn hóa không chỉ để nhớ mà còn để sống, cùng bước tiếp với thời gian.

Xuân Tư

Có thể bạn quan tâm

Tái hiện lễ Khai hạ của đồng bào dân tộc Mường

Tái hiện lễ Khai hạ của đồng bào dân tộc Mường

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội " Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc" xuân Ất Tỵ 2025, tại làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Mường đến từ tỉnh Hòa Bình đã tổ chức tái hiện lễ hội Khai hạ đặc sắc.

Khánh thành Chánh điện và Kiết giới Sima Học viện Phật giáo Nam tông Khmer

Khánh thành Chánh điện và Kiết giới Sima Học viện Phật giáo Nam tông Khmer

Ngày 15/2, tại phường Châu Văn Liêm, quận Ô Môn, thành phố Cần Thơ, Học viện Phật giáo Nam tông Khmer tổ chức Đại lễ khánh thành Chánh điện và Kiết giới Sima. Tham dự buổi lễ có lãnh đạo các bộ, ban ngành Trung ương và thành phố Cần Thơ, Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo các tỉnh, thành phố và đông đảo bà con Phật tử Nam tông Khmer khu vực Nam Bộ.

Chị Neáng Chanh Ty tỷ mẫn bên khung cửi để cho ra đời những tấm lụa thổ cẩm mang thương hiệu “Silk Khmer” nức tiếng gần xa. Ảnh: Công Mạo - TTXVN

Hướng đi mới cho nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer An Giang

Liên kết cùng nhau sản xuất, hỗ trợ nâng cao tay nghề, phát triển các sản phẩm dệt truyền thống đạt chuẩn OCOP là cách mà các nghệ nhân làng dệt thổ cẩm Khmer ở xã Văn Giáo, thị xã Tịnh Biên (An Giang) đang thực hiện nhằm bảo tồn và mang lại sức sống mới cho nghề dệt truyền thống tồn tại hàng thế kỷ ở vùng Bảy Núi An Giang.

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” xuân Ất Tỵ 2025, tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) bà con đồng bào dân tộc Thái đến từ huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức tái hiện trích đoạn nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông (Kin Chiêng Boọc Mạy) đặc sắc.

Giữ nét đẹp văn hóa trong lễ hội Xuân

Giữ nét đẹp văn hóa trong lễ hội Xuân

Một mùa Xuân mới đã về mang theo lộc biếc trên cành, các loài hoa đua nhau bừng nở, khoe sắc xuân. Trong hơi thở mùa xuân ấy, người dân nô nức trẩy hội, gửi gắm ước vọng về một năm mới bình an, mọi việc hanh thông.

Pháo đất - nâng tầm trò chơi dân gian thành sản phẩm OCOP

Pháo đất - nâng tầm trò chơi dân gian thành sản phẩm OCOP

Liên hoan pháo đất tỉnh Hải Dương năm 2025 diễn ra ngày 14/2 tại chùa Côn Sơn, thuộc Di tích quốc gia đặc biệt Côn Sơn - Kiếp Bạc (thành phố Chí Linh) là hoạt động do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương tổ chức, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân gian của dân tộc.

Lễ hội Làm Chay - Một nét đẹp văn hóa dân gian

Lễ hội Làm Chay - Một nét đẹp văn hóa dân gian

Hằng năm, vào các ngày 14, 15 và 16 tháng Giêng âm lịch, người dân thị trấn Tầm Vu, huyện Châu Thành, tỉnh Long An cùng các địa phương trong và ngoài tỉnh lại náo nức chờ đón "cái Tết thứ 2" - Lễ hội Làm Chay, diễn ra tại Đình Tân Xuân, thị trấn Tầm Vu. Đây là một trong những lễ hội lớn nhất tỉnh Long An, là nơi hội tụ các yếu tố, nét đẹp văn hóa dân gian mang đậm tính cộng đồng, làng xã của người dân từ xưa đến nay.

Long An: Giao lưu Đờn ca tài tử Nam Bộ mở rộng lần thứ 29

Long An: Giao lưu Đờn ca tài tử Nam Bộ mở rộng lần thứ 29

Chiều 13/2 (18 tháng Giêng), tại Di tích lịch sử - văn hóa Đình Vạn Phước, xã Mỹ Lệ, huyện Cần Đước, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Long An phối hợp UBND huyện Cần Đước khai mạc Giao lưu Đờn ca tài tử Nam Bộ tỉnh Long An mở rộng lần thứ 29 năm 2025.Tham gia chương trình có 7 Ban Đờn ca tài tử đến từ các tỉnh, thành phố, với hơn 100 nghệ nhân, tài tử đờn, tài tử ca. Chương trình diễn ra trong 2 ngày 13 và 14/2. Trong đó, các Ban Đờn ca tài tử tỉnh Long An, Bến Tre, Bình Dương và Trung tâm Văn hóa Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh biểu diễn trong ngày 13/2. Các Ban Đờn ca tài tử tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, An Giang biểu diễn ngày 14/2.

Công bố đề cử chính thức Giải Cống hiến lần thứ 19 năm 2025

Công bố đề cử chính thức Giải Cống hiến lần thứ 19 năm 2025

Ngày 13/2, tại Hà Nội, Báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) đã công bố Giải Cống hiến lần 19 năm 2025; đề cử chính thức trên cả 2 hệ thống giải là Giải Âm nhạc Cống hiến và Giải Thể thao Cống hiến. Cùng với đó, Ban tổ chức mở cổng bình chọn cho công chúng, để cùng với lá phiếu của các nhà báo, tìm ra những chủ nhân Cống hiến mùa giải năm nay.

Khai hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc 2025

Khai hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc 2025

Sáng 13/2, tại sân đá chùa Côn Sơn, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Hải Dương đã phối hợp với Giáo hội Phật giáo Việt Nam long trọng tổ chức lễ khai hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc; Tưởng niệm 691 năm ngày viên tịch của Đệ tam Tổ Trúc Lâm Huyền Quang Tôn giả (1334 - 2025); Kỷ niệm 60 năm Ngày Bác Hồ về thăm Hải Dương, Côn Sơn (15/2/1965 – 15/2/2025) và phát động Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền

Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền

Tối 12/2, tại Cụm di tích Từ Lương Xâm (phường Nam Hải, quận Hải An), UBND thành phố Hải Phòng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho Cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 và khai mạc Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm 2025.

Lào Cai khai hội Đền Thượng Xuân Ất Tỵ

Lào Cai khai hội Đền Thượng Xuân Ất Tỵ

Ngày 12/2, hàng ngàn người dân và du khách tập trung dưới gốc cây đa hơn 300 năm tuổi tại phường Lào Cai (thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai) tham dự khai mạc Lễ hội đền Thượng Xuân Ất Tỵ 2025.

Độc đáo phiên chợ người mua, người bán giao dịch bằng lá cây ở Tây Ninh

Độc đáo phiên chợ người mua, người bán giao dịch bằng lá cây ở Tây Ninh

Ngày 12/2, tại khu vực thuộc ấp Long Hải, xã Trường Tây, thị xã Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh, nhiều người dân đã tổ chức phiên chợ lá độc đáo, với hàng chục gian hàng ẩm thực chay phục vụ miễn phí. Phiên chợ diễn ra mỗi năm một lần vào dịp rằm tháng Giêng. Người dân và du khách tham gia phiên chợ chỉ cần sử dụng lá cây để mua hàng thay cho tiền.

Tưng bừng Lễ hội Lồng Tồng nơi địa đầu cực Bắc của Tổ quốc

Tưng bừng Lễ hội Lồng Tồng nơi địa đầu cực Bắc của Tổ quốc

Mỗi độ Xuân về, khi những cánh đào phai bung nở rực rỡ khắp núi rừng, đồng bào dân tộc Tày ở Hà Giang lại nô nức tổ chức Lễ hội Lồng Tồng - một lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa, thể hiện khát vọng về một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đời sống ấm no, hạnh phúc.

Giữ gìn nghệ thuật trình diễn dân gian hát Đúm

Giữ gìn nghệ thuật trình diễn dân gian hát Đúm

Hát Đúm, một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo, gắn bó với người dân Thủy Nguyên từ bao đời nay. Đây không chỉ là một hình thức biểu diễn nghệ thuật mà còn là cách thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó của cộng đồng, là nơi lưu giữ những truyền thuyết, phong tục tập quán truyền thống của địa phương. Trải qua những thăng trầm, hiện hát Đúm đang được nhiều câu lạc bộ trên địa bàn thành phố Thủy Nguyên gìn giữ, phát triển.

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống đương đại

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống đương đại

Tối 10/2, tại di tích đền Hạ, Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ, xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam (Bắc Giang), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang phối hợp với UBND huyện Lục Nam tổ chức Liên hoan “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” tỉnh Bắc Giang mở rộng lần thứ VI năm 2025. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Giang Mai Sơn cùng đông đảo nhân dân tham dự.

Khai mạc lễ hội Đền Trần tỉnh Thái Bình năm 2025

Khai mạc lễ hội Đền Trần tỉnh Thái Bình năm 2025

Tối 10/2 (tức ngày 13 tháng Giêng năm Ất Tỵ), tại Di tích Quốc gia đặc biệt Khu Lăng mộ và Đền thờ các vị vua triều Trần (xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình), UBND tỉnh Thái Bình đã long trọng tổ chức khai mạc Lễ hội đền Trần 2025. Dự lễ khai mạc có các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tỉnh Thái Bình và hàng vạn người dân, du khách trong và ngoài tỉnh Thái Bình.