Đồng bào dân tộc thiểu số giữ gìn tục nổ gạo đón Tết

Cốm gạo (còn gọi là bỏng gạo) là một thứ quà bình dị, không mẫu mã bắt bắt và cũng đắt tiền như nhiều loại bánh thời nay. Nhưng mỗi dịp Tết đến, Xuân về, cốm gạo luôn là một trong những món ăn truyền thống, gắn liền với làng mạc, quê hương được nhiều người yêu thích.

potal-com-gao-huong-vi-tet-cua-nguoi-tay-nung-tren-dat-binh-phuoc-7830052.jpg
Công đoạn quay quả nổ, canh lửa để có mẻ cốm gạo thơm ngon. Ảnh: Đậu Tất Thành – TTXVN

Đón Tết ở phương Nam xa xôi, nhiều năm qua, đồng bào dân tộc Tày, Nùng không quên những phong tục tập quán của cha ông mình, trong đó không thể thiếu tục nổ gạo làm bánh cốm ngày Tết.

Trong không khí rộn ràng ngày cuối năm, chúng tôi ghé qua nhà ông Đàm Xuân Lựu tại ấp Phước Tâm, xã Tân Phước, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình Phước. Từ đầu ngõ đã thoảng mùi thơm cốm rang, hòa quyện với hương thơm của đường, xen lẫn với đó là những tiếng nổ giòn vang báo hiệu một mẻ cốm mới đã hoàn thành.

potal-com-gao-huong-vi-tet-cua-nguoi-tay-nung-tren-dat-binh-phuoc-7830042.jpg
Quay quả nổ, canh lửa là công đoạn quan trọng nhất để có mẻ cốm gạo thơm ngon. Ảnh: Đậu Tất Thành – TTXVN

Gần 30 năm trước, ông Lựu (người dân tộc Tày) đã di cư vào Bình Phước sinh sống. Ông Lựu đã có tới 25 năm làm nghề nổ gạo tại vùng quê mới. Một tay quay quả nổ, một tay bận rộn cho thêm những thanh củi vào bếp để tăng nhiệt độ, ông Lựu chia sẻ: Đối với bà con người Tày, Tết đến, Xuân về, nhà nào cũng phải nổ vài ba ký gạo hoặc bắp (ngô) để làm cốm. Đây là món ăn truyền thống được nhiều gia đình ưu chuộng vì nguyên liệu sẵn có, chi phí làm món cốm không tốn kém mà hương vị lại đậm chất quê nhà.

potal-com-gao-huong-vi-tet-cua-nguoi-tay-nung-tren-dat-binh-phuoc-7830044.jpg
Những hạt cốm hình thành sau khi được nung trên lò than hồng. Ảnh: Đậu Tất Thành – TTXVN

Hai công đoạn chính của nghề làm bánh cốm là quay cốm và ngào cốm. Trong đó, việc quay cốm cần sức khỏe, khả năng chịu đựng tốt, có kinh nghiệm canh lửa nên thường giao cho đàn ông phụ trách. Gạo, bắp, nui được cho vào máy quay cốm đặt trên bếp lửa và quay liên tục để cốm không khét. Sau khi đã đạt đến độ nóng nhất định, người thợ sẽ mang quả nổ rời khỏi bếp lửa, đặt một phần quả nổ vào túi mành, vừa giữ vừa đập lẫy cò trên nắp quả nổ. Ngay sau đó là một tiếng "đùng" vang lên. Tiếng nổ cốm khắp xóm mang đến cảm giác vui tươi, gợi nhớ đến tiếng pháo đùng ngày xưa. Sau tiếng nổ, những hạt gạo đã chuyển thành những hạt cốm nóng hổi, trắng tinh văng vào trong túi mành.

potal-com-gao-huong-vi-tet-cua-nguoi-tay-nung-tren-dat-binh-phuoc-7830048.jpg
Ngào cốm là công đoạn quan trọng để có mẻ cốm ngon. Ảnh: Đậu Tất Thành – TTXVN

Ông Lựu cho biết, bánh cốm làm không quá cầu kỳ, chỉ cần vài đồ nghề là một quả nổ, bếp lửa, một túi mành để chứa cốm cũng những nguyên liệu đơn giản như: Gạo, bắp... Tuy nhiên, để có một mẻ cốm ngon, đạt chất lượng thì việc căn lửa sao cho phù hợp là hết sức quan trọng, nếu quá lửa cốm sẽ bị cháy, nếu chưa đủ lửa thì cốm sẽ bị sống.

"Cốm sau khi nổ xong được cho vào chảo đường đã được ngào sẵn. Công đoạn này đòi hỏi người thợ phải đảo đều tay. Khi các hạt cốm được kết dính qua lớp đường, sẽ được đổ ra khuôn và cán đều. Đợi vài phút, khi khối cốm đã kết dính lại và nguội bớt thì lấy dao chia nhỏ để miếng cốm cầm vừa tay người ăn", ông Lựu cho biết thêm.

Tết năm nay, gia đình ông Lựu sản xuất khoảng 3 tấn bắp và gạo để làm bỏng và cốm. Từ mùng 10 tháng Chạp, nhiều gia đình đã bắt đầu đem gạo nếp tới lò để nổ bỏng làm bánh cốm. Do lượng người đến nổ bỏng quá đông nên càng đến những ngày cận Tết, cường độ làm việc ngày càng cao. Các thành viên trong gia đình thường làm việc từ 7 giờ sáng đến tận 11 giờ đêm để phục vụ người dân.

potal-com-gao-huong-vi-tet-cua-nguoi-tay-nung-tren-dat-binh-phuoc-7830046.jpg
Cốm sau khi được ngào xong sẽ được đưa ra ép khuôn, cắt bánh. Ảnh: Đậu Tất Thành – TTXVN

Vợ ông Lựu, bà Hoàng Thị Minh chia sẻ, năm nào cũng vậy, cứ đến dịp Tết là bà con dân tộc Tày từ khắp các địa phương trên địa bàn tỉnh Bình Phước đều tập trung về gia đình tôi để nổ gạo làm cốm về vừa chưng Tết vừa ăn. Nhiều người mang gạo, bắp tới nổ thì gia đình ông bà chỉ tính tiền công.

Đối với việc làm bánh cốm, trước khi bỏng được đưa ra, thợ bỏ đường tán vào chảo đỏ lửa để thắng cho chảy ra. Khi thắng đường cũng phải thật đều tay, mỗi mẻ cốm cần từ 1- 2 kg đường tán (tương ứng với khoảng từ 1-3 kg gạo nếp) và mất khoảng 10 phút thắng.

potal-com-gao-huong-vi-tet-cua-nguoi-tay-nung-tren-dat-binh-phuoc-7830049.jpg
Đóng bánh cốm vào túi. Ảnh: Đậu Tất Thành – TTXVN

"Lúc đường trong chảo đã "đạt" màu vàng cánh gián, người thợ làm bánh đổ bỏng vào chảo quấy thật đều cho đường và bỏng kết dính vào nhau rồi đưa lên khuôn gỗ, dùng chày nén cho chặt, sau đó lấy dao cắt ngang dọc thành từng miếng. Bây giờ, chiếc bánh có hình chữ nhật, dày khoảng 3cm, ngang 8cm, dài khoảng 15cm được gọi là bánh cốm", bà Hoàng Thị Minh cho biết thêm.

Vượt quãng đường gần 50 km, chị Vi Vy (ở xã Thống Nhất, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước) một khách hàng quen của gia đình ông Lựu, cho biết: Tết năm nay, gia đình chị nổ 3 ký bắp và 3 ký nếp. Món bánh cốm này ngày thường gia đình chị cũng hay ăn. Đến Tết, năm nào chị cũng về đây nổ cốm. Cốm nổ không chỉ là nét văn hóa truyền thống của người Tày, còn là món ngon gợi nhớ về ký ức tuổi thơ của nhiều người.

Đậu Tất Thành

Có thể bạn quan tâm

Tái hiện lễ Khai hạ của đồng bào dân tộc Mường

Tái hiện lễ Khai hạ của đồng bào dân tộc Mường

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội " Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc" xuân Ất Tỵ 2025, tại làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Mường đến từ tỉnh Hòa Bình đã tổ chức tái hiện lễ hội Khai hạ đặc sắc.

Khánh thành Chánh điện và Kiết giới Sima Học viện Phật giáo Nam tông Khmer

Khánh thành Chánh điện và Kiết giới Sima Học viện Phật giáo Nam tông Khmer

Ngày 15/2, tại phường Châu Văn Liêm, quận Ô Môn, thành phố Cần Thơ, Học viện Phật giáo Nam tông Khmer tổ chức Đại lễ khánh thành Chánh điện và Kiết giới Sima. Tham dự buổi lễ có lãnh đạo các bộ, ban ngành Trung ương và thành phố Cần Thơ, Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo các tỉnh, thành phố và đông đảo bà con Phật tử Nam tông Khmer khu vực Nam Bộ.

Chị Neáng Chanh Ty tỷ mẫn bên khung cửi để cho ra đời những tấm lụa thổ cẩm mang thương hiệu “Silk Khmer” nức tiếng gần xa. Ảnh: Công Mạo - TTXVN

Hướng đi mới cho nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer An Giang

Liên kết cùng nhau sản xuất, hỗ trợ nâng cao tay nghề, phát triển các sản phẩm dệt truyền thống đạt chuẩn OCOP là cách mà các nghệ nhân làng dệt thổ cẩm Khmer ở xã Văn Giáo, thị xã Tịnh Biên (An Giang) đang thực hiện nhằm bảo tồn và mang lại sức sống mới cho nghề dệt truyền thống tồn tại hàng thế kỷ ở vùng Bảy Núi An Giang.

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông của đồng bào dân tộc Thái

Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” xuân Ất Tỵ 2025, tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) bà con đồng bào dân tộc Thái đến từ huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức tái hiện trích đoạn nghi thức lễ hát múa ăn mừng dưới cây bông (Kin Chiêng Boọc Mạy) đặc sắc.

Giữ nét đẹp văn hóa trong lễ hội Xuân

Giữ nét đẹp văn hóa trong lễ hội Xuân

Một mùa Xuân mới đã về mang theo lộc biếc trên cành, các loài hoa đua nhau bừng nở, khoe sắc xuân. Trong hơi thở mùa xuân ấy, người dân nô nức trẩy hội, gửi gắm ước vọng về một năm mới bình an, mọi việc hanh thông.

Pháo đất - nâng tầm trò chơi dân gian thành sản phẩm OCOP

Pháo đất - nâng tầm trò chơi dân gian thành sản phẩm OCOP

Liên hoan pháo đất tỉnh Hải Dương năm 2025 diễn ra ngày 14/2 tại chùa Côn Sơn, thuộc Di tích quốc gia đặc biệt Côn Sơn - Kiếp Bạc (thành phố Chí Linh) là hoạt động do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương tổ chức, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân gian của dân tộc.

Lễ hội Làm Chay - Một nét đẹp văn hóa dân gian

Lễ hội Làm Chay - Một nét đẹp văn hóa dân gian

Hằng năm, vào các ngày 14, 15 và 16 tháng Giêng âm lịch, người dân thị trấn Tầm Vu, huyện Châu Thành, tỉnh Long An cùng các địa phương trong và ngoài tỉnh lại náo nức chờ đón "cái Tết thứ 2" - Lễ hội Làm Chay, diễn ra tại Đình Tân Xuân, thị trấn Tầm Vu. Đây là một trong những lễ hội lớn nhất tỉnh Long An, là nơi hội tụ các yếu tố, nét đẹp văn hóa dân gian mang đậm tính cộng đồng, làng xã của người dân từ xưa đến nay.

Long An: Giao lưu Đờn ca tài tử Nam Bộ mở rộng lần thứ 29

Long An: Giao lưu Đờn ca tài tử Nam Bộ mở rộng lần thứ 29

Chiều 13/2 (18 tháng Giêng), tại Di tích lịch sử - văn hóa Đình Vạn Phước, xã Mỹ Lệ, huyện Cần Đước, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Long An phối hợp UBND huyện Cần Đước khai mạc Giao lưu Đờn ca tài tử Nam Bộ tỉnh Long An mở rộng lần thứ 29 năm 2025.Tham gia chương trình có 7 Ban Đờn ca tài tử đến từ các tỉnh, thành phố, với hơn 100 nghệ nhân, tài tử đờn, tài tử ca. Chương trình diễn ra trong 2 ngày 13 và 14/2. Trong đó, các Ban Đờn ca tài tử tỉnh Long An, Bến Tre, Bình Dương và Trung tâm Văn hóa Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh biểu diễn trong ngày 13/2. Các Ban Đờn ca tài tử tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, An Giang biểu diễn ngày 14/2.

Công bố đề cử chính thức Giải Cống hiến lần thứ 19 năm 2025

Công bố đề cử chính thức Giải Cống hiến lần thứ 19 năm 2025

Ngày 13/2, tại Hà Nội, Báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) đã công bố Giải Cống hiến lần 19 năm 2025; đề cử chính thức trên cả 2 hệ thống giải là Giải Âm nhạc Cống hiến và Giải Thể thao Cống hiến. Cùng với đó, Ban tổ chức mở cổng bình chọn cho công chúng, để cùng với lá phiếu của các nhà báo, tìm ra những chủ nhân Cống hiến mùa giải năm nay.

Khai hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc 2025

Khai hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc 2025

Sáng 13/2, tại sân đá chùa Côn Sơn, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Hải Dương đã phối hợp với Giáo hội Phật giáo Việt Nam long trọng tổ chức lễ khai hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc; Tưởng niệm 691 năm ngày viên tịch của Đệ tam Tổ Trúc Lâm Huyền Quang Tôn giả (1334 - 2025); Kỷ niệm 60 năm Ngày Bác Hồ về thăm Hải Dương, Côn Sơn (15/2/1965 – 15/2/2025) và phát động Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền

Phó Thủ tướng Lê Thành Long trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền

Tối 12/2, tại Cụm di tích Từ Lương Xâm (phường Nam Hải, quận Hải An), UBND thành phố Hải Phòng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt cho Cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 và khai mạc Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm 2025.

Lào Cai khai hội Đền Thượng Xuân Ất Tỵ

Lào Cai khai hội Đền Thượng Xuân Ất Tỵ

Ngày 12/2, hàng ngàn người dân và du khách tập trung dưới gốc cây đa hơn 300 năm tuổi tại phường Lào Cai (thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai) tham dự khai mạc Lễ hội đền Thượng Xuân Ất Tỵ 2025.

Độc đáo phiên chợ người mua, người bán giao dịch bằng lá cây ở Tây Ninh

Độc đáo phiên chợ người mua, người bán giao dịch bằng lá cây ở Tây Ninh

Ngày 12/2, tại khu vực thuộc ấp Long Hải, xã Trường Tây, thị xã Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh, nhiều người dân đã tổ chức phiên chợ lá độc đáo, với hàng chục gian hàng ẩm thực chay phục vụ miễn phí. Phiên chợ diễn ra mỗi năm một lần vào dịp rằm tháng Giêng. Người dân và du khách tham gia phiên chợ chỉ cần sử dụng lá cây để mua hàng thay cho tiền.

Tưng bừng Lễ hội Lồng Tồng nơi địa đầu cực Bắc của Tổ quốc

Tưng bừng Lễ hội Lồng Tồng nơi địa đầu cực Bắc của Tổ quốc

Mỗi độ Xuân về, khi những cánh đào phai bung nở rực rỡ khắp núi rừng, đồng bào dân tộc Tày ở Hà Giang lại nô nức tổ chức Lễ hội Lồng Tồng - một lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa, thể hiện khát vọng về một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đời sống ấm no, hạnh phúc.

Giữ gìn nghệ thuật trình diễn dân gian hát Đúm

Giữ gìn nghệ thuật trình diễn dân gian hát Đúm

Hát Đúm, một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo, gắn bó với người dân Thủy Nguyên từ bao đời nay. Đây không chỉ là một hình thức biểu diễn nghệ thuật mà còn là cách thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó của cộng đồng, là nơi lưu giữ những truyền thuyết, phong tục tập quán truyền thống của địa phương. Trải qua những thăng trầm, hiện hát Đúm đang được nhiều câu lạc bộ trên địa bàn thành phố Thủy Nguyên gìn giữ, phát triển.

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống đương đại

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống đương đại

Tối 10/2, tại di tích đền Hạ, Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ, xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam (Bắc Giang), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang phối hợp với UBND huyện Lục Nam tổ chức Liên hoan “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” tỉnh Bắc Giang mở rộng lần thứ VI năm 2025. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Giang Mai Sơn cùng đông đảo nhân dân tham dự.

Khai mạc lễ hội Đền Trần tỉnh Thái Bình năm 2025

Khai mạc lễ hội Đền Trần tỉnh Thái Bình năm 2025

Tối 10/2 (tức ngày 13 tháng Giêng năm Ất Tỵ), tại Di tích Quốc gia đặc biệt Khu Lăng mộ và Đền thờ các vị vua triều Trần (xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình), UBND tỉnh Thái Bình đã long trọng tổ chức khai mạc Lễ hội đền Trần 2025. Dự lễ khai mạc có các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tỉnh Thái Bình và hàng vạn người dân, du khách trong và ngoài tỉnh Thái Bình.