Tổ hợp tác thôn Đăk Tiêng Kơ Tu, xã Đăk La, huyện Đăk Hà (Kon Tum) được thành lập từ năm 2016 với 40 thành viên là người Rơ Ngao (một nhánh của dân tộc Bahnar). Nghệ nhân Y Thút, Tổ trưởng tổ dệt thổ cẩm cho biết: “Các thành viên trong tổ trung bình mỗi tháng dệt được từ 3 đến 4 tấm, thu nhập từ 2 triệu đồng/tháng trở lên. Nghề dệt thổ cẩm đã giúp người Rơ Ngao trong thôn nuôi sống bản thân và gia đình”.
Đối với người dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên nói chung và đồng bào dân tộc Bahnar nói riêng, nghề dệt thổ cẩm truyền thống được xem như “linh hồn” của cả cộng đồng vì mang đậm những nét văn hóa rất riêng. Trước thực trạng thế hệ trẻ ngày càng xa rời những giá trị truyền thống, những nghệ nhân Bahnar lớn tuổi đang nỗ lực truyền đạt nghề dệt thổ cẩm nhằm bảo tồn, phát triển nét văn hóa đặc sắc này.
Làng Bờ, xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang (Gia Lai) từng là vùng đất khô khát, nông dân chỉ quanh quẩn với cây lúa, cấy bắp hiệu quả kinh tế thấp. Ngày nay, nhìn từ trên cao, một màu xanh bạt ngàn của cây mía đã trải rộng trên khắp cánh đồng, thay đổi hoàn toàn diện mạo vùng đất này. Đây là kết quả của việc người Bahnar nơi đây tham gia cánh đồng mía lớn.
Lễ cúng sân theo tiếng Bahnar là Sơmă Kơcham. Đây là lễ cúng lớn trong năm của người Bahnar ở các buôn, làng đầu nguồn dòng suối Hway xã Đăk Tơ Pang, huyện Kông Chro (Gia Lai) nhằm tưởng nhớ những người đã mất, cầu mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu.
"Sơmă nghĩa là lễ cúng, kơcham nghĩa là cái sân. Sơmă Kơcham là lễ cúng sân". Đây là lễ cúng lớn trong năm, một nét văn hóa rất Bahnar của các làng đồng bào dân tộc thiểu số nơi đầu nguồn dòng suối Hway (xã Đăk Tơ Pang, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai).
Với người dân Tây Nguyên, cồng chiêng là linh hồn cuộc sống, báu vật của cộng đồng. Trong các ngày lễ cúng, ma chay, cưới hỏi, cồng chiêng là món ăn tinh thần không thể thiếu. Họ quan niệm rằng làng nào, gia đình nào có nhiều chiêng thì có nhiều thần chiêng phù hộ, con cái học hành giỏi giang, mùa màng bội thu, cuộc sống gia đình ấm no, hạnh phúc.
Là nghệ nhân đa tài, vừa là bậc thầy về diễn tấu, truyền dạy cồng chiêng, già Đinh Bi (làng K'giang, xã Kông Lơng Khơng, huyện K'bang, Gia Lai) còn là nghệ nhân điêu luyện trong việc đan lát.
Với người Bahnar, phong tục cưới hỏi có ý nghĩa rất quan trọng. Tùy từng vùng, miền mà phong tục này có những điểm khác nhau nhưng nhìn chung vẫn giữ được nét nguyên sơ, giàu tính nhân văn.
Người Tây Nguyên từ xa xưa đã biết làm ra rượu, nhưng họ không chưng cất, không pha chế, mà mộc mạc chỉ là món rượu cần với men lá rừng nồng nàn hương vị thiên nhiên. Đó là thứ rượu nguyên chất, phải uống bằng ché, bằng ghè.
Sản phẩm gạo Ba Chăm (huyện Mang Yang, Gia Lai) luôn được gọi là "hạt ngọc trời" vì đây là giống lúa quý, được người Bahnar canh tác theo phương thức truyền thống, hoàn toàn dựa vào tự nhiên. Sau một thời gian dài tương thích với điều kiện khí hậu thổ nhưỡng của vùng đất nắng gió Tây Nguyên, lúa Ba Chăm có sức đề kháng tốt, cây hiếm khi bị sâu bệnh, phát triển dựa vào nước trời.
Nằm trong khu vực thung lũng, lọt thỏm giữa những ngọn núi nên hằng năm, hai làng A Chông và Păleng (xã Ayun, huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai) luôn bị ngập lụt khi mùa mưa lũ về. Để đảm bảo an toàn cho người dân, chính quyền tỉnh Gia Lai đã tổ chức di dời 32 hộ dân người dân tộc Jrai, Bahnar nằm trong diện ảnh hưởng bởi thiên tai ra khỏi vùng nguy hiểm. Bà con dân tộc thiểu số làng A Chông, làng Păleng vui mừng, phấn khởi dời làng về nơi ở mới cao ráo, an toàn hơn để yên tâm ổn định đời sống.
Cùng với Khu Bảo tồn thiên nhiên Kon Chư Răng, Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh cũng là vùng lõi của Khu Dự trữ sinh quyển Cao nguyên Kon Hà Nừng nằm trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Nhờ triển khai tốt công tác tuyên truyền Luật Bảo vệ và Phát triển rừng và chính sách giao khoán, bảo vệ, nhiều diện tích rừng nguyên sinh của Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh được giữ vững. Điều này có được là nhờ cộng đồng người Bahnar ở vùng đệm đã thay đổi tập tục khai phá rừng và trở thành “phên giậu” ngăn "lâm tặc" ngay từ cửa rừng.
Người Bahnar ở Bình Định có nhiều nghề thủ công truyền thống, trong đó có nghề đan lát. Trong các sản phẩm đan lát thì gùi thuộc loại sản phẩm đặc trưng nhất. Chiếc gùi vừa là phương tiện vận chuyển quan trọng, không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt hằng ngày, vừa là nét đẹp văn hóa minh chứng cho sự khéo léo của người Bahnar ở Bình Định.
Nhà rông là một kiến trúc độc đáo của các buôn làng đồng bào sống ở vùng Trường Sơn – Tây Nguyên. Không chỉ mang ý nghĩa vật chất, nhà rông còn chứa đựng linh hồn, "trái tim" của mỗi ngôi làng. Ở huyện Kông Chro (tỉnh Gia Lai), những mái nhà rông vẫn vững chãi cùng năm tháng, làm điểm tựa tinh thần cho bao thế hệ bà con buôn làng.
Những năm qua, tỉnh Gia Lai luôn đảm bảo tốt tỷ lệ học sinh chuyên cần. Đó là kết quả của sự nỗ lực, tinh thần vượt khó của đội ngũ giáo viên vùng sâu, vùng xa trong việc vận động học sinh đến lớp.
Những năm vừa qua, trên địa bàn tỉnh Gia Lai xuất hiện nhiều mô hình thanh niên khởi nghiệp tiêu biểu, phát triển kinh tế thành công, góp phần lan tỏa tinh thần khởi nghiệp trong thanh niên, đặc biệt là thanh niên người dân tộc thiểu số.
Nhằm bảo tồn văn hóa truyền thống, giữa tháng 11 vừa qua, người Bahnar ở làng Đê KJêng, xã Ayun, huyện Mang Yang (Gia Lai) đã tổ chức phục dựng Lễ lên nhà Rông mới.
Sau nhiều tháng chung tay xây dựng nhà Rông mới, ngày 14/11, người dân làng Đê KJêng, xã Ayun, huyện Mang Yang (Gia Lai) cùng nhau quây quần chuẩn bị cho nghi lễ lên nhà Rông mới. Nghi lễ này được phục dựng theo đúng nghi lễ truyền thống của đồng bào Bahnar nơi đây sau hàng chục năm bị lãng quên.
Người Bahnar ở làng Leng, xã Tơ Tung, huyện K'Bang (Gia Lai) quan niệm rằng, vạn vật hữu linh, mọi vật đều chịu sự tác động của những vị thần linh khác nhau, trong đó Lễ thổi tai được thực hiện đầu tiên trong các nghi lễ vòng đời của mình.
Để thay đổi tư duy sản xuất cũng như nếp nghĩ, cách làm của người dân tộc thiểu số trên địa bàn, chính quyền tỉnh Gia Lai đang hướng người đân đến những mô hình cánh đồng mẫu lớn, sản xuất khép kín cho năng suất, sản lượng cây trồng cao hơn.
Nhịp sống đô thị và quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã len lỏi vào từng buôn, làng nhưng nét văn hóa bản sắc của người Bahnar làng Mơhra (xã Kông Lơng Khơng, huyện Kbang, Gia Lai) vẫn được được lưu truyền, gìn giữ và có sức sống mạnh mẽ. Trong đó, lễ cúng đầu năm gồm cúng xin sức khỏe và lễ cúng Kuai là một trong những nét đẹp đặc trưng trong đời sống tinh thần của cư dân nơi đây.
Giọt nước đối với đồng bào dân tộc Bahnar, Jrai ở Tây Nguyên là một biểu tượng văn hóa hết sức độc đáo, nó gắn liền với đời sống văn hóa, tinh thần, tâm linh của bà con trong từng buôn làng. Thường thì mỗi buôn làng đồng bào dân tộc đều có một giọt nước.
Mỗi dân tộc có tục cưới hỏi khác nhau thể hiện nét truyền thống mang đậm tính nhân văn riêng. Người Bahnar cũng thế, họ quan niệm trong đời người quan trọng nhất là hôn nhân nên tục lệ có sự chuẩn mực mang tính ràng buộc để tránh những sự hời hợt trong cộng đồng mà không phải dân tộc nào cũng có.
