Các nhà khoa học đã quan sát thấy một con đười ươi (vượn orangutan) bôi thảo dược lên vết thương trên mặt và dường như chữa lành vết thương này. Đây là lần đầu tiên hành vi này được ghi nhận ở động vật hoang dã.
Trước đây, người ta đã từng thấy các loài linh trưởng ăn thực vật hoặc chà thực vật lên cơ thể, hành vi mà các nhà khoa học phán đoán là nhằm xua đuổi bệnh tật hoặc cảm giác khó chịu.
Tuy nhiên, hành vi nói trên của đười ươi, được các nhà nghiên cứu ở Indonesia quan sát vào năm 2022 và được đưa tin trên tạp chí Nature Scientific Reports ngày 2/5, là lần đầu tiên một loài động vật hoang dã được phát hiện sử dụng thực vật có tác dụng chữa bệnh cho vết thương.
Các nhà khoa học đang theo dõi một con đười ươi đực có tên "Rakus" tại Vườn quốc gia Gunung Leuser ở tỉnh Aceh của Indonesia thì phát hiện ra một vết thương hở trên mặt đười ươi. Ba ngày sau, họ phát hiện ra Rakus đang nhai lá của cây hoàng đằng (một loại cây dây leo có tên khoa học là Fibraurea tinctoria), được biết đến với các đặc tính y học và từ lâu đã được sử dụng trong y học dân gian địa phương.
Nghiên cứu của các nhà khoa học Indonesia và Đức cho biết, con đười ươi "bắt đầu nhai lá mà không nuốt và dùng ngón tay để bôi nước lá cây từ miệng trực tiếp lên vết thương trên mặt". Khi ruồi bắt đầu bu vào vết thương, Rakus "bôi toàn bộ vết thương bằng bã lá cho đến khi phần thịt đỏ được phủ kín hoàn toàn bằng lá xanh". Vào ngày hôm sau, Rakus lại được nhìn thấy ăn lá của dây leo nói trên, và một tuần sau vết thương của nó đã bắt đầu lành lại, sau đó lành hẳn mà không có dấu hiệu nhiễm trùng.
Nghiên cứu trên mô tả hành vi này là "trường hợp đầu tiên được ghi nhận một cách có hệ thống về động vật hoang dã điều trị vết thương tích cực bằng một loài thực vật được biết đến chứa các chất hoạt tính sinh học". Các nhà nghiên cứu cho biết không thể chắc chắn hành vi này là cố ý, nhưng việc nước và lá được bôi nhiều lần và chỉ bôi vào vết thương cho thấy Rakus đang cố gắng điều trị vết thương của mình. Họ suy đoán rằng con đười ươi có thể đã tình cờ phát hiện ra phương pháp điều trị này, có lẽ bằng cách nhai lá trước rồi phát hiện ra nước lá có tác dụng giảm đau khi vô tình chạm vào vết thương.
Đười ươi có thể học hỏi các kỹ năng từ đồng loại thông qua quan sát, nhưng các nhà khoa học cho biết họ không ghi nhận hành vi điều trị vết thương như trên trong 21 năm và 28.000 giờ quan sát trong khu vực vườn quốc gia Gunung Leuser. Tuy nhiên, Rakus đến vườn này từ một khu vực khác, cho thấy có khả năng nó học được phương pháp điều trị từ một cộng đồng đười ươi khác.
Quan sát mới này kéo dài danh sách bằng chứng về cách loài linh trưởng sử dụng thực vật để duy trì sức khỏe, bao gồm cả việc nuốt lá có đặc tính chống ký sinh trùng. Tại một khu vực khác ở Indonesia, các nhà nghiên cứu đã thấy đười ươi chà xát lá được nhai thành bã của một loại cây khác lên da, có thể là để tận dụng các đặc tính chống viêm của nó. Năm 2022, các nhà khoa học đã báo cáo về tinh tinh ở Gabon dường như đang bôi côn trùng lên vết thương.
Thanh Tùng
