Khoác lên mình một chiếc áo vest công nghệ và một chiếc kính thực tế ảo, Mainak Chaudhuri, cô gái trẻ từ công ty khởi nghiệp Pháp, hào hứng chia sẻ về tiềm năng của công nghệ vũ trụ ảo. Chaudhuri khẳng định đây là bước đầu tiên để đến với vũ trụ ảo khi chiếc áo vest giúp người dùng có được những trải nghiệm chân thực như khi gió mạnh quật vào lưng hay cảm nhận hơi thở của một con quái vật đằng sau lưng, qua đó nâng cao trải nghiệm cho người dùng khi xem phim, học tập hoặc chơi trò chơi điện tử.
Vũ trụ ảo giúp người dùng có những trải nghiệm rất chân thật. Nguồn: news.coincu.com
Trong khi những người trong ngành hết sức hào hứng phát triển và giới thiệu các công nghệ mới, các chuyên gia và các nhà hoạt động bày tỏ lo ngại, cảnh báo rằng khi phát triển một hệ sinh thái vũ trụ ảo rộng lớn hơn cần đảm bảo an toàn cho trẻ em, với tầm nhìn hướng tới sự lành mạnh.
Chuyên gia Kavya Pearlman, từ XR Safety Initiative, cho rằng thách thức lớn nhất là làm sao để trẻ không tiếp xúc với những nội dung không dành cho lứa tuổi của trẻ. XR Safety Initiative thường thực hiện các chiến dịch vận động để đảm bảo những công nghệ sáng tạo được ứng dụng an toàn cho mọi người. Các vấn đề mà chuyên gia này lo ngại có thể kể đến như trẻ tiếp xúc với những nội dung tình dục và bạo lực, hay nguy cơ người trẻ tuổi bị lợi dụng trở thành những người sáng tạo nội dung hoặc có những tiếp xúc không phù hợp với người lớn.
Dù vũ trụ ảo chưa thực sự phổ biến và các công nghệ bổ trợ vẫn đang được phát triển, nhưng những người dùng đầu tiên đã nêu một số vấn đề nghiêm trọng. Ví dụ một người dùng là phụ nữ từng phản ánh việc hình ảnh đại diện của cô bị sử dụng cho mục đích lạm dụng tình dục.
Thế giới bắt đầu phát hiện ra những mối lo ngại khi các cơ hội kinh tế từ công nghệ này ngày càng rõ rệt. Theo công ty nghiên cứu McKinsey, năm 2021, các khoản đầu tư liên quan công nghệ vũ trụ ảo đã vượt mức 50 tỷ USD. Công ty này dự báo con số trên có thể tăng hơn gấp đôi trong năm nay. Theo McKinsey, khoản đầu tư trên gấp 3 lần khoản đầu tư cho công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) ghi nhận năm 2017.
Một trong những nhà đầu tư hàng đầu cho vũ trụ ảo chính là Meta, công ty chủ quản của các nền tảng truyền thông xã hội như Instagram, Facebook và WhatsApp. Meta đã triển khai nhiều biện pháp để giúp các bậc phụ huynh có thêm quyền kiểm soát những nội dung mà con em mình có thể tương tác khi dùng bộ kính thực tế ảo VR. Meta và một số đối thủ đã tiếp thị những sản phẩm phục vụ tham gia vũ trụ ảo với những trẻ ở độ tuổi từ 13 trở lên, nhưng nhiều người vẫn mặc định trẻ nhỏ hơn có thể sử dụng công nghệ này.
Chuyên gia Pearlman cũng cảnh báo hiện còn rất ít hiểu biết về những tác động tiềm ẩn đối với sự phát triển của trẻ. Các doanh nghiệp dù chưa đánh giá những trải nghiệm này từ góc độ khoa học nhưng vẫn cho trẻ sử dụng những công nghệ mới giống như một cách thử nghiệm trên sự phát triển não bộ của trẻ nhỏ. Các chuyên gia cho rằng ngành này cần được giám sát nhiều hơn trước khi các vấn đề trở nên nghiêm trọng.
Giải pháp cần thiết là đảm bảo những người đang xây dựng vũ trụ ảo phải chú trọng các biện pháp bảo vệ trẻ em ngay từ khi bắt đầu. Nói cách khác là một một phần mềm hay phần cứng được sáng tạo ra đều phải tôn trọng nguyên tắc hàng đầu là trẻ em có thể sẽ sử dụng sản phẩm đó và cần có sự bảo vệ phù hợp đối với trẻ. Theo chuyên gia Megale, mọi sản phẩm đều có tác động đáng kể tới hành vi, cảm xúc và thần kinh của trẻ nhỏ trong giai đoạn "vàng" trẻ hình thành tính cách cho nên cần phải được bảo vệ dựa trên nguyên tắc đạo đức và an toàn từ khâu thiết kế.
Lê Ánh
