Có nhiều món ăn truyền thống độc đáo được chế biến từ lá mì như canh lá mì, lá mì luộc chấm muối ớt, lá mì xào cà đắng, lá mì xào thịt heo, lá mì nấu đọt mây rừng, lá mì muối chua… Nhưng ấn tượng và được nhiều người ưa thích nhất có thể kể đến món lá mì xào hoa đu đủ đực.
 |
| Giống ớt truyền thống mà người Ê đê thường dùng để tạo nên vị cay đặc biệt cho món lá mì xào |
Là một trong những loại rau quen thuộc được ưa chuộng, bà con dân tộc Ê đê trên địa bàn tỉnh có nhiều cách chọn và chế biến món lá mì xào. Tuy nhiên, lá mì xào hoa đu đủ đực được xem là một món ăn “cổ”, có nhiều công dụng đối với sức khỏe.
Theo ông Y Tlơr Nie ở buôn Buôr, xã Tâm Thắng, huyện Cư Jút (Đắk Nông), lá mì phải là loại cây mì có củ nấu ăn được, cuống lá có màu đỏ tím, lá nhỏ và mỏng. Chỉ sử dụng phần lá non và những lá bánh tẻ cận kề trên đọt của cây mì. Để có được những lá mì ngon nhất thì người nấu phải đi hái từ lúc sáng sớm. Những chiếc lá xanh non còn phủ đầy phấn trắng được trải đều trên nia rồi vò nát hoặc cho vào cối giã nhuyễn trước khi nấu.
 |
| Phụ nữ Ê đê nấu món lá mì xào đu đủ |
Một nguyên liệu quan trọng của món ăn nữa là hoa đu đủ đực (hoa mọc trên cây đu đủ đực). Hoa này không chỉ là một loại "thần dược" giúp chữa nhiều bệnh mà còn có thể chế biến thành những món ăn cực ngon. Hoa đu đủ đực có 5 cánh, màu trắng hoặc xanh pha vàng. Những bông hoa đu đủ đực vừa chớm nở, chưa bung hẳn, được hái xuống ngắt bỏ phần cuống già. Hoa được chần qua nước sôi rồi vò sơ trước khi nấu để giảm bớt độ đắng, giúp nguyên liệu hài hòa hơn trong món xào lá mì này.
Ngoài lá mì và hoa đu đủ đực, món ăn này cần có thêm các nguyên liệu như cá biển hấp hoặc cá cơm khô, ớt, sả, củ nén, cà bi,… Nguyên bản món ăn truyền thống này có vị rất đắng và cay. Sau này, người Ê đê chế biến theo cách khác để giảm vị đắng cay cho phù hợp với khẩu vị của nhiều người. Sả, ớt, củ nén tạo nên vị cay và mùi thơm lừng kích thích vị giác quan của người dùng. Trong ẩm thực người Ê đê, hầu hết các món ăn đều không thể thiếu hương vị của ớt và nén. Nếu thiếu vị cay nồng của ớt món ăn sẽ mất ngon, không còn đúng vị.
 |
| Món lá mì xào hoa đu đủ đực gây "thương nhớ" cho những người con Ê đê |
Bà H’El, buôn Êa Pô, xã Tâm Thắng (Cư Jút) chia sẻ: “Nấu món này thì nguyên liệu có hơi cầu kỳ một chút nhưng cách nấu cũng đơn giản thôi. Lá mì hái về phải vò nát, rửa sạch để ráo. Hoa đu đủ đực luộc sơ qua cho bớt đắng. Cá hấp thì lấy thịt xé nhỏ, bỏ hết xương đi. Đầu tiên là cho mỡ heo vào chảo rán cho ra dầu, sau đó mới lần lượt cho các nguyên liệu vào nấu. Sả, ớt, nén được giã nát trước khi cho vào xào. Khi các nguyên liệu vừa chín tới thì nêm thêm chút muối, bột ngọt. Để có món lá mì xào thơm ngon phải để ý cách giữ lửa. Lửa không quá lớn hay quá nhỏ để lá mì chín đều nhưng không khô, hoa đu đủ vẫn còn chút giòn tươi.”
Không quá cầu kỳ nhưng món ăn lại chứa đựng đủ các vị đắng, cay, ngọt, bùi. Vị đăng đắng của lá mì và hoa đu đủ đực quyện với vị béo của mỡ heo, ngon ngọt của cá hấp và cảm giác cay thơm của ớt, củ nén, sả tạo nên sự kích thích khó cưỡng ngay từ miếng đầu tiên. Khi ăn lá mì và hoa đu đủ có vị bùi và đắng nhẵn, nhưng khi nhai kĩ cảm thấy vị ngon ngọt. Đối với người Ê đê, món lá mì xào hoa đu đủ đực thực sự là món “hao cơm”, hấp dẫn các thành viên trong bữa cơm gia đình.
Theo baodaknong.org.vn
TTXVN
