Mỗi năm có hàng trăm nghìn người tử vong do sốt rét và các bệnh lây lan khác do bị muỗi đốt - loài côn trùng có từ thời khủng long từng sinh sống trên Trái Đất. Tất cả những vết đốt này là do muỗi cái gây ra, bởi chúng có cấu tạo miệng đặc biệt mà giống đực ngày nay không có. Tuy nhiên, một nhóm nhà khoa học quốc tế mới đây cho biết 2 mẫu hóa thạch có niên đại cách đây 130 triệu năm lại cho thấy muỗi đực từ thời cổ đại đã có khả năng hút máu.
Hình ảnh chụp qua kính hiển vi do Viện Địa chất và Cổ sinh vật học Nam Kinh thuộc Viện Khoa học Trung Quốc cung cấp cho thấy phần miệng của một con muỗi đực. Ảnh: THX/TTXVN
Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Current Biology, các nhà khoa học đến từ Trung Quốc, Liban, Pháp và Mỹ đã phát hiện những hóa thạch lâu đời nhất của loài muỗi khi thu được 2 mẫu hóa thạch muỗi đực trong hổ phách có niên đại cách đây 130 triệu năm vào kỷ Phấn trắng. Hai mẫu hóa thạch này được tìm thấy gần thị trấn Hammana ở Liban. Giải phẫu cho kết quả hiển thị vô cùng sắc nét và các nhà khoa học bất ngờ nhận thấy muỗi đực có cấu trúc hàm hình tam giác, thon dài và có hình ảnh giống như răng. Cấu trúc phần miệng này là đặc điểm vốn chỉ được ghi nhận ở muỗi cái ngày nay.
Theo nhà cổ sinh vật học Dany Azar tại Đại học Liban và cũng làm việc tại Viện Khoa học Địa chất và Cổ sinh vật học Nam Kinh Trung Quốc, trưởng nhóm nghiên cứu, phát hiện trên cho thấy muỗi đực cũng từng hút máu. Đây là một vấn đề quan trọng trong lịch sử tiến hóa của muỗi. Hai hóa thạch này đều đại diện cho các loài đã tuyệt chủng có kích thước và hình dáng tương tự như loài muỗi hiện đại, mặc dù phần miệng dùng để hút máu ngắn hơn so với muỗi cái ngày nay.
Nhà cổ sinh vật học Azar nhấn mạnh rằng muỗi là loài hút máu người và hầu hết các động vật sống có xương sống trên cạn. Chúng truyền một số lượng nhất định ký sinh trùng, cũng như gây bệnh đối với vật chủ mà chúng đốt. Chỉ muỗi cái đã thụ tinh mới hút máu, bởi chúng cần protein để trứng phát triển. Muỗi cái chưa thụ tinh và muỗi đực thường hút mật hoa. Thậm chí một số muỗi đực không cần ăn.
Hình ảnh do Viện Địa chất và Cổ sinh vật học Nam Kinh thuộc Viện Khoa học Trung Quốc cung cấp cho thấy mẫu hóa thạch của một con muỗi đực cổ đại. Ảnh: THX/TTXVN
Đồng tác giả nghiên cứu, nhà cổ sinh vật học André Nel tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia ở thủ đô Paris (Pháp) cũng nhận định phát hiện hóa thạch muỗi đực hút máu ở kỷ Phấn trắng là điều bất ngờ. Các nhà nghiên cứu cho rằng muỗi đã tiến hóa từ côn trùng không hút máu và đưa ra giả thuyết phần miệng của muỗi đã biến đổi để có thể hút máu so với cấu trúc miệng ban đầu dùng để hút mật bổ dưỡng từ các loài thực vật.
Hiện có hơn 3.500 loài muỗi được phát hiện trên khắp thế giới, ngoại trừ tại Nam Cực. Một số loài trở thành vật truyền bệnh sốt rét, sốt vàng da, zika, sốt xuất huyết và nhiều bệnh khác. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hơn 400.000 người tử vong trên thế giới mỗi năm do sốt rét, chủ yếu là trẻ dưới 5 tuổi.
Minh Tâm
