Hà Giang là tỉnh nằm ở cực Bắc của Việt Nam, được biết đến với những điểm du lịch nổi tiếng, lễ hội văn hóa độc đáo và giống chè đặc sản Shan Tuyết. Toàn tỉnh Hà Giang có gần 21.000 ha chè, diện tích chè kinh doanh chiếm trên 80% diện tích và chủ yếu là giống chè Shan Tuyết.
Chè Shan Tuyết ở Hà Giang là loại cây cổ thụ, to, cao, lá mọc từng chùm trên cành và có tuổi thọ lên đến cả trăm năm. Để thu hoạch, bà con phải trèo lên ngọn cây để hái và trên các lá chè đều có lớp lông tơ trắng mịn như sương khói, mây mù ở Hà Giang.
Những cây chè Shan Tuyết lâu năm sinh trưởng trên khu vực núi cao được bà con thu hoạch. Ảnh: Nam Thái - TTXVN
Chè Shan Tuyết Hà Giang có các đặc điểm đồng đều về màu sắc và kích thước, búp chè xoăn chặt, non, thô, bạc cánh (có tuyết), cánh chè to, tròn. Đặc biệt, khi pha chè, nước sánh, màu xanh vàng bắt mắt, mùi thơm tự nhiên, vị chát dịu và có vị ngọt hậu dễ chịu, đặc trưng cho sản phẩm, hài hòa giữa vị và mùi thơm.
Chất lượng của chè Shan Tuyết Hà Giang được thể hiện ở các chỉ tiêu sinh hóa, cụ thể: hàm lượng tro tổng số từ 4,87 - 6,49%, hàm lượng tanin từ 27,22 - 38,88%, hàm lượng cafein từ 2,30 - 4,19%; hàm lượng tro tổng số từ 58,31 - 66,52%, hàm lượng chất chiết trong nước từ 38,32 - 47,79%.
Mỗi năm, chè Shan tuyết ở Hà Giang cho thu hoạch 4 đợt. Đợt đầu là đợt chè ngon nhất vào khoảng cuối tháng 3 đầu tháng 4. Đợt thứ 2 là vào tháng 5, tháng 6; đợt thứ 3 là vào tháng 8; đợt thứ 4 là vào tháng 10, 11. Chè Shan Tuyết lại gồm 2 loại chính là chè lá to mọc nhiều ở vùng Bó Đướt, Thượng Sơn, Vị Xuyên và chè lá nhỏ có tán hình mâm xôi.
Các sản phẩm chè Shan Tuyết Hà Giang được giới thiệu tại Hội chợ xúc tiến thương mại các sản phẩm nông nghiệp đặc sản của Hà Giang tại Thủ đô Hà Nội. Ảnh: Hà Lê
Ngày 16/8/2018, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã chính thức ban hành Quyết định số 2835/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận Đăng ký Chỉ dẫn địa lý số 00069 cho sản phẩm chè Shan tuyết Hà Giang.
Theo đó, vùng chỉ dẫn địa lý được cấp cho khu vực trồng và chế biến chè Shan Tuyết của 44 xã thuộc các huyện: Bắc Quang (4 xã), Quang Bình (8 xã), Vị Xuyên (8 xã), Hoàng Su Phì (11 xã), Xín Mần (11 xã) và thành phố Hà Giang (2 xã). Đây là thành quả kết tinh cho sự nỗ lực của các cấp, ngành sau nhiều năm xây dựng, bảo tồn, lựa chọn, phục tráng nguồn gen quý, giống chè Shan tuyết cổ thụ. Đồng thời, mở ra cơ hội phát triển mới, giúp nâng cao giá trị thương hiệu, tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm chè Shan Tuyết Hà Giang.
Trong những năm qua, tỉnh Hà Giang thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn để các tổ chức, cá nhân sản xuất và kinh doanh thực hiện nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm bảo vệ thương hiệu chè Shan. Tuy nhiên, việc xây dựng, quản lý và khai thác chỉ dẫn địa lý “Hà Giang” dùng cho sản phẩm chè Shan Tuyết mới chỉ dừng lại ở kết quả đăng ký xác lập quyền, chưa thực hiện các nội dung về quản lý, sử dụng và khai thác chỉ dẫn địa lý một cách có hiệu quả nhằm mang lại giá trị kinh tế cho người sản xuất, kinh doanh chè Shan tuyết tại địa phương.
Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Hà Giang đã phối hợp với Chi cục quản lý chất lượng nông lâm sản và Thủy sản tỉnh Hà Giang đã xây dựng dự án: Quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý “Hà Giang” cho sản phẩm chè Shan tuyết nhằm bảo hộ quyền lợi chính đáng cho người tiêu dùng và sản xuất, góp phần nâng cao giá trị, phát huy danh tiếng của sản phẩm chè Shan Tuyết Hà Giang.
Chỉ dẫn địa lý chè Shan Tuyết "Hà Giang" sẽ giúp các sản phẩm nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước. Ảnh: Hà Lê
Việc nâng cao năng lực quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lí chè Shan Tuyết “Hà Giang” sẽ đảm bảo quyền sử dụng hợp pháp thương hiệu “Chè Shan tuyết Hà Giang” cho các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh chè; ngăn chặn hành vi sử dụng trái phép thương hiệu, đảm bảo sản phẩm mang thương hiệu “Chè Shan tuyết Hà Giang” đáp ứng các tiêu chuẩn quy định về xuất xứ, chất lượng nhằm duy trì danh tiếng và nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.
Do đó, việc quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý cho sản phảm chè Shan Tuyết Hà Giang là một chiến lược quan trọng để tăng cường khả năng cạnh tranh thương mại, tạo dựng hình ảnh, uy tín và thương hiệu cho chè Shan.
Các vấn đề thành lập các tổ chức tập thể như Hội hay Hiệp hội để đảm nhận vai trò đại diện quyền và lợi ích của người trồng chè, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, chế biến; xây dựng, hoàn thiện các hệ thống văn bản, cơ sở dữ liệu quản lý chất lượng sản phẩm gắn với truy xuất nguồn gốc, cùng với xây dựng các quy trình kỹ thuật canh tác đất cần được cần quan tâm để khuyến khích, đẩy mạnh tiêu thụ và khai thác giá trị thương hiệu của chè Shan Tuyết Hà Giang.
Hà Lê
