Đợt dịch COVID-19 lần thứ 4 bùng phát mạnh tại Thành phố Hồ Chí Minh từ chùm lây nhiễm xuất phát từ Nhóm truyền giáo Phục Hưng ở quận Gò Vấp. Trước diễn biến phức tạp từ chùm lây nhiễm này, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định áp dụng Chỉ thị 16 của Thủ tướng Chính phủ tại quận Gò Vấp và phường Thạnh Lộc (Quận 12) và Chỉ thị 15 của Thủ tướng Chính phủ trong toàn thành phố từ 0 giờ ngày 31/5.
Với những giải pháp quyết liệt trên và nỗ lực truy vết, khoang vùng nhanh chóng của ngành y tế, các cơ quan chức năng, sau hơn 1 tuần triển khai, tình hình dịch COVID-19 trên địa bàn thành phố đã có chiều hướng giảm, từng bước khống chế được các chuỗi lây nhiễm lớn.
Toàn cảnh chùm siêu lây nhiễm
Chùm lây nhiễm xuất phát từ Nhóm truyền giáo Phục Hưng (quận Gò Vấp) được ghi nhận những trường hợp đầu tiên từ ngày 26/5 và đến sáng 8/6 đã có 372 trường hợp dương tính được công bố. Kết quả giải trình tự gen SARS-CoV-2 của 7 người bệnh đầu tiên trong chuỗi lây nhiễm này đều thuộc biến chủng phát hiện lần đầu tiên ở Ấn Độ, B.1.617.2.
Đáng chú ý, trong số 10 trường hợp nhiễm mới được công bố sáng 8/6 liên quan đến chùm lây nhiễm từ nhóm truyền giáo trên đã có một trường hợp lây nhiễm đến vòng thứ 5. Từ ngày 26/5 đến hết ngày 7/6, lực lượng chức năng thành phố đã lấy 443.081 mẫu xét nghiệm, trong đó 5.824 tiếp xúc gần, 437.257 tiếp xúc khác và mở rộng xét nghiệm.
Phòng khám đa khoa Xóm Mới (quận Gò Vấp) tạm ngưng hoạt động do từng có trường hợp dương tính với SARS-CoV-2 đến khám bệnh. Ảnh: An Hiếu/TTXVN
Từ chùm lây nhiễm Nhóm truyền giáo Phục Hưng, lực lược chức năng đã xác định được ít nhất 6 chuỗi nhánh lớn lây nhiễm được ghi nhận gồm khách sạn Sheraton có 12 trường hợp dương tính; chuỗi Cửa hàng cà phê Trung Nguyên ở số 104 Phổ Quang có 34 trường hợp dương tính, từ đây phát hiện một ổ dịch lớn tại khu nhà trọ số 57/55/28C Điện Biên Phủ, Phường 15, quận Bình Thạnh gồm 18 trường hợp xác định mắc COVID-19.
Tiếp đó là Trường Mầm non song ngữ Kid Town (Quận 12) có 26 trường hợp xác định mắc COVID-19, từ đây kết quả điều tra ghi nhận lây lan ra các tỉnh Bạc Liêu (1 ca), Long An (3 ca), Đồng Tháp (1 ca). Khu nhà trọ hẻm 80/59/80A Dương Quảng Hàm, Phường 5 (quận Gò Vấp) có 22 ca xác định mắc bệnh; từ đây ghi nhận 1 trường hợp lây lan ra tỉnh Trà Vinh.
Cũng từ chuỗi siêu lây nhiễm Nhóm truyền giáo Phục Hưng xuất hiện chùm lây nhiễm lớn tại các công ty. Trong đó, Công ty Trách nhiệm hữu hạn phát triển giải pháp tầm nhìn IDS (quận Tân Phú) có 37 ca xác định mắc bệnh; từ chuỗi lây nhiễm này đã phát sinh ổ dịch tại tòa nhà SAMCO (Quận 1) với 5 ca bệnh. Công ty Trách nhiệm hữu hạn đầu tư dịch vụ Thiên Tú FN (Văn phòng lầu 4 thuộc tòa nhà Phan Khang, số 1 Hoàng Việt, quận Tân Bình) có 91 ca xác định dương tính với SARS-CoV-2. Công ty Thiên Tú có 471 nhân viên được chỉ định cách ly tập trung từ ngày 28/5, đã phát hiện 71 người mắc COVID-19, trong đó có 46 người phát hiện trước khi cách ly và 25 người đã được cách ly tập trung, xét nghiệm 1 lần âm tính.
Theo kết quả điều tra dịch tễ, trong chuỗi lây nhiễm liên quan Nhóm truyền giáo Phục Hưng phát hiện 3 ca bệnh là người làm việc trong các khu công nghiệp, tuy nhiên nhờ phát hiện sớm, xử lý dập dịch triệt để nên đến nay chưa ghi nhận có lây lan dịch bệnh trong khu vực này.
Từ khi bùng phát dịch COVID-19 lần thứ 4 trên địa bàn, đặc biệt liên quan đến chuỗi lây nhiễm từ Nhóm truyền giáo Phục Hưng, Thành phố Hồ Chí Minh ghi nhận 14 bệnh viện và 6 phòng khám đa khoa có ca dương tính từng đến kiểm tra, khám sàng lọc.
Các cơ sở này đều phải tạm ngưng tiếp nhận người bệnh để điều tra, xác minh người tiếp xúc, vệ sinh khử khuẩn đầy đủ trước khi hoạt động bình thường trở lại. Riêng Bệnh viện Đa khoa Nam Sài Gòn và Bệnh viện quận Tân Phú có 5 trường hợp nhân viên y tế mắc bệnh, đã được phong tỏa, ngưng hoạt động để kiểm soát nguồn lây nhiễm.
Từng bước khống chế dịch lây lan
Theo Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, chùm ca bệnh liên quan đến Nhóm truyền giáo Phục Hưng bùng phát mạnh, lây lan nhanh trong thời gian qua do các yếu tố đặc thù. Đó là phát tán, lây lan nhanh từ sinh hoạt tôn giáo tổ chức trong môi trường chật hẹp, tập trung nhiều người và tiếp xúc gần nhưng không có biện pháp phòng hộ cá nhân.
Dịch bệnh lây truyền âm thầm trong thời gian dài (kể từ ngày 16/5 khi thành viên đầu tiên có triệu chứng đến ngày 26/5 mới được phát hiện mắc bệnh), do đó đã có tới 40/55 thành viên của Nhóm truyền giáo Phục Hưng bị lây nhiễm và dịch tiếp tục lây truyền qua nhiều chu kỳ (chuỗi quán cà phê Trung Nguyên đã lây qua 5 chu kỳ).
Ngoài ra, dịch bệnh tiếp tục lây lan nhanh trong cộng đồng do nhiều ca bệnh làm việc trong văn phòng, tòa nhà công ty, là môi trường kín, thông khí kém, mật độ tập trung cao. Chủng virus gây bệnh có đặc tính lây lan mạnh.
Công tác điều tra dịch tễ để khoanh vùng dập dịch gặp khó khăn, kéo dài do số lượng thành viên hội giáo nhiều, khó tiếp xúc và khai báo chưa đầy đủ từ ban đầu. Số lượng ca bệnh bị lây nhiễm nhiều và nhanh, trải rộng 21/22 địa phương của Thành phố Hồ Chí Minh (trừ huyện Cần Giờ chưa ghi nhận ca mắc trong cộng đồng).
Ông Nguyễn Tấn Bỉnh, Giám đốc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Do các yếu tố thuận lợi, dịch đã bùng phát mạnh trong những ngày đầu, cao điểm ghi nhận 70 ca bệnh/ngày.
Nhờ các biện pháp phòng, chống dịch quyết liệt, kịp thời của thành phố, sau 6 ngày áp dụng giãn cách xã hội, số ca bệnh phát hiện hàng ngày đang có dấu hiệu giảm dần, còn khoảng 20-25 ca trong cộng đồng và các ca phát hiện trong khu cách ly hoặc khu phong tỏa.
Từ ngày 31/5 bắt đầu ghi nhận ca bệnh đã được cách ly và đã có ít nhất 1 lần xét nghiệm âm tính trước đó. Tỷ lệ này đang tăng dần so với tỷ lệ ca bệnh phát hiện dương tính chưa bị cách ly.
Từ phân tích trên, ông Nguyễn Tấn Bỉnh nhận định, các chuỗi lây nhiễm đã biết tại thành phố đã từng bước được khống chế. Mặc dù có những ca bệnh chưa rõ nguồn gốc phát hiện trong cộng đồng nhưng trong giai đoạn giãn cách xã hội nên nguy cơ tiếp xúc thấp, không phát tán rộng, chỉ lây lan đến 1, 2 thành viên trong gia đình. Nguồn gốc các ca bệnh này có thể do dịch bệnh đã âm thầm lây lan trong cộng đồng từ trước, do việc tiếp xúc, đi lại nhiều của người dân trong dịp nghỉ lễ.
“Bên cạnh đó, hiện nay dịch bệnh vẫn đang lây lan trong cộng đồng tại một số tỉnh thành, do đó còn nhiều người dân có thể có tiếp xúc với ca bệnh hoặc đi qua các địa điểm có ổ dịch trong cả nước. Vì vậy, việc tăng cường vận động, yêu cầu người dân thực hiện khai báo y tế nếu có yếu tố nguy cơ là hết sức cần thiết, nhằm phát hiện và kiểm soát kịp thời, không để lây lan rộng”, ông Nguyễn Tấn Bỉnh khuyến cáo.
Có thể nói, bằng việc quyết liệt thực hiện giãn cách xã hội trên toàn địa bàn thành phố theo Chỉ thị 15 và tại quận Gò Vấp và phường Thạnh Lộc (Quận 12) theo Chỉ thị 16 cũng như huy động toàn bộ hệ thống tham gia công tác chống dịch, kịp thời áp dụng các biện pháp nhanh và mạnh, Thành phố Hồ Chí Minh đã khống chế tốc độ lây lan của dịch bệnh, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho công tác truy vết, cách ly, khoanh vùng dập dịch của ngành Y tế, qua đó phát hiện sớm và điều trị kịp thời các ca bệnh ngay cả khi chưa có triệu chứng.
Tiếp tục duy trì tổng tiến công toàn lực
Theo ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh, về tổng thể, dịch bệnh tại Thành phố vẫn đang trong tầm kiểm soát cũng như đang có dấu hiệu chững lại. Tuy nhiên do xuất hiện cả biến chủng phát hiện lần đầu tiên ở Ấn Độ và Anh đã trải qua 4-5 chu kỳ lây nhiễm nên công tác kiểm soát dịch phải thần tốc, quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa.
Trên tinh thần tổng tiến công toàn lực, tận dụng 15 ngày giãn cách xã hội toàn Thành phố để chặn đứng, đẩy lùi dịch bệnh, người đứng đầu UBND Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị các sở ngành, quận, huyện, thành phố Thủ Đức duy trì nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch theo Chỉ thị số 15, số 16 của Thủ tướng Chính phủ và các chỉ đạo của thành phố.
“Đối với quận Gò Vấp và phường Thạnh Lộc (Quận 12), cùng với các giải pháp mạnh đang triển khai, cần yêu cầu người dân ở tại nhà toàn thời gian, ngoại trừ các trường hợp được ra khỏi nhà theo Chỉ thị số 16 của Thủ tướng Chính phủ và các chỉ đạo của thành phố. Mặt khác thực hiện việc giãn cách triệt để tại các chợ truyền thống và chợ đầu mối. Các địa phương có trách nhiệm bố trí các chốt tại những chợ này để kiểm soát y tế và giãn cách mật độ mua sắm”, ông Nguyễn Thành Phong chỉ đạo.
Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục tăng cường các giải pháp quyết liệt trong công tác phòng, chống dịch COVID-19 tại các công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao trên địa bàn nhằm đảm bảo an toàn cho chuỗi sản xuất và bảo vệ sức khỏe người lao động. Đối với các hoạt động tôn giáo, thành phố khuyến khích các cơ sở tôn giáo giảng lễ, thuyết pháp trực tuyến qua internet cũng như quan tâm nhắc nhở, chức sắc, chức việc, tín đồ kịp thời phát hiện, thông báo đến chính quyền, cơ quan y tế về các nguy cơ lây bệnh, thực hiện các biện pháp khoanh vùng, cách ly địa bàn có dịch.
Liên quan đến công tác điều trị, sàng lọc bệnh nhân COVID-19, Sở Y tế thành phố đảm bảo đủ năng lực các khu cách ly tập trung và điều trị cho 1.000 người, đồng thời chuẩn bị đầy đủ phương án triển khai trước cho kế hoạch có thể có 5.000 người mắc.
Sở mở rộng khu cách ly tập trung tại mỗi quận, huyện lên 200 giường, riêng thành phố Thủ Đức 600 giường để tiếp nhận, cách ly tạm thời các trường hợp F1 trên địa bàn, trước khi chuyển đi khu cách ly tập trung.
Sở Y tế thành phố đã xây dựng kế hoạch tăng cường năng lực lấy mẫu, tổ chức 920 tổ lấy mẫu với công suất 200 mẫu/tổ/buổi; nâng tổng công suất lấy mẫu toàn thành phố là 184.000 mẫu/buổi, qua đó phát hiện kịp thời các trường hợp mắc COVID-19 để thực hiện giám sát, cách ly, điều trị và xử lý dập dịch triệt để.
Chỉ đạo công tác phòng chống dịch COVID-19 trong những ngày tới, ông Nguyễn Văn Nên, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh lưu ý, hiện nay số lượng người cách ly cao, số chỗ trong các cơ sở cách ly tại địa phương còn ít, một số ca dương tính chưa tìm được nguồn lây và nguy cơ còn tiềm ẩn ngoài cộng đồng.
Do vậy, các ngành, cấp không được chủ quan lơ là, Thành phố Hồ Chí Minh cùng lúc phải làm nhiều việc, tập trung nhiều lực lượng nhưng cần phối hợp chặt chẽ, thực hiện tốt từng nhiệm vụ.
Cụ thể, đối với việc cách ly, thành phố cần xây dựng các phương án dự phòng, tăng cường thêm 30-40% năng lực cách ly để không bị động; có hình thức cách ly phù hợp cho các đối tượng “F” khác nhau, bảo đảm an toàn và chống lây nhiễm chéo trong khu cách ly.
Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh lưu ý đảm bảo việc thực hiện “mục tiêu kép”, sản xuất kinh doanh cần an toàn nhưng không cứng nhắc, có thể nới rộng sản xuất khi đã kiểm soát được dịch bệnh.
Các quận huyện và thành phố Thủ Đức cần tổ chức kiểm tra ngay các phương án sản xuất an toàn tại một số khu sản xuất, công nghiệp để kịp thời chia sẻ và phối hợp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vừa sản xuất vừa đảm bảo công tác phòng, chống dịch./.
Hoàng Tuấn
