Hiện tỉnh Thanh Hóa có trên 647.000 ha rừng, trong đó diện tích rừng tự nhiên chiếm hơn 393.000 ha. Để làm tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng, Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân các thôn, bản tham gia tổ, đội quần chúng quản lý, bảo vệ rừng. Hiện tỉnh Thanh Hóa có 1.960 tổ đội quần chúng bảo vệ rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng ở các thôn, bản. Nhờ đó, họ kịp thời ngăn chặn tình trạng xâm lấn rừng, khai thác, vận chuyển gỗ trái phép và làm tốt việc phòng cháy, chữa cháy rừng tại địa phương.

Tại Vườn quốc gia Xuân Liên, huyện miền núi Thường Xuân, dân cư sinh sống quanh khu vực này chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, nghề nghiệp chính là sản xuất nông nghiệp, trồng rừng nên công tác bảo vệ rừng đôi lúc còn gặp khó khăn. Trong 5 năm qua, Ban quản lý Vườn quốc gia Xuân Liên đã thành lập 12 tổ đội bảo vệ rừng cộng đồng với sự tham gia của trên 1.300 người. Các tổ, đội đã phối hợp với lực lượng kiểm lâm tổ chức tuần tra, kiểm tra rừng được gần 5.200 lượt tại 31 tiểu khu. Qua đó, giúp lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ và lập biên bản xử lý vi phạm hành chính 76 vụ, giảm 152 vụ so với giai đoạn trước, an ninh rừng được đảm bảo.
Anh Lương Văn Đặng - Tổ trưởng Tổ bảo vệ rừng cộng đồng bản Lửa, xã Yên Nhân, huyện Thường Xuân cho biết, sau khi thành lập, tổ gồm 14 người được giao phụ trách địa bàn xã và có lịch tuần tra theo kế hoạch của Ban quản lý Vườn quốc gia Xuân Liên. Mỗi lần tuần tra, tổ được cấp trang thiết bị và chia thành 4 nhóm, cứ 4 ngày lại tuần tra rừng một lần. Nếu phát hiện có nguy cơ cháy hoặc có người lạ xâm hại rừng, tổ sẽ tăng cường đi nhiều hơn nhằm giữ vững an ninh rừng tại địa phương.
Ông Phạm Anh Tám - Giám đốc Vườn quốc gia Xuân Liên cho biết, nhờ sự chỉ đạo điều hành của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương nên đã thu hút nhiều người dân tham gia và thành lập được 12 tổ quần chúng bảo vệ rừng. Các tổ này luôn phát huy hiệu quả và thường xuyên phối hợp với lực lượng kiểm lâm tuần tra, giữ vững an ninh, phòng chống cháy rừng. Ngoài ra, thông qua giao khoán bảo vệ rừng cho người dân đã phát huy được vai trò, trách nhiệm của cộng đồng dân cư trong quản lý và bảo vệ rừng.
Huyện biên giới Quan Sơn hiện đang có 92 tổ quần chúng tham gia bảo vệ rừng tại các thôn bản. Các tổ quần chúng này thường xuyên tuần tra bảo vệ rừng hàng tuần. Nếu phát hiện khai thác rừng trái phép hoặc cháy rừng sẽ phối hợp với kiểm lâm viên để xử lý vi phạm, qua đó làm tốt khâu bảo vệ rừng.
Theo ông Hà Văn Thái - Trưởng bản Tình, xã Tam Lư, huyện Quan Sơn, nhờ nguồn kinh phí từ chi trả dịch vụ môi trường rừng, Ban quản lý bản đã hỗ trợ một phần cho các tổ đội bảo vệ rừng; còn lại, thống nhất đưa vào xây dựng các công trình phúc lợi như nhà văn hóa, đường giao thông nên người dân rất phấn khởi. Thời gian tới, địa phương sẽ tiếp tục duy trì tổ quần chúng này vì vừa giúp giữ rừng, vừa bảo vệ môi trường sinh thái.
Các tổ đội quản lý bảo vệ rừng cộng đồng thường xuyên phối hợp với cán bộ trạm kiểm lâm tổ chức tuần tra, kiểm tra rừng. Qua đó nắm bắt, cung cấp thông tin để lực lượng kiểm lâm có giải pháp đấu tranh, ngăn chặn hiệu quả, kịp thời hành vi xâm hại rừng.
Thông qua nguồn lực từ các chương trình, dự án của Trung ương và tỉnh, Chi cục kiểm lâm Thanh Hóa đã phối hợp với chính quyền địa phương và chủ rừng hỗ trợ một phần kinh phí để các tổ, đội bảo vệ rừng cộng đồng mua sắm trang thiết bị phục vụ tuần tra, bảo vệ rừng cũng như tạo sinh kế, nâng cao đời sống nhân dân.
Việc giao khoán bảo vệ rừng cho cộng đồng mang lại nhiều lợi ích, không chỉ giúp các đơn vị chủ rừng, chính quyền địa phương giải quyết khó khăn trong quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học do thiếu hụt nguồn nhân lực mà còn huy động được sức mạnh tập thể. Từ đó, ngăn chặn xâm hại rừng, góp phần bảo vệ bền vững và gia tăng độ che phủ rừng của Thanh Hóa lên 53,91%.
Nguyễn Nam