Thông tin tại Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024 do Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức sáng 27/3, Tiến sĩ Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, những năm qua, bệnh cúm gia cầm và bệnh dại thường xuyên xảy ra ở nước ta, trong đó bệnh dại là một bệnh truyền nhiễm lưu hành có số ca tử vong cao nhất.
Năm 2023, cả nước ghi nhận 82 ca tử vong do bệnh dại; 30/63 tỉnh thành, phố ghi nhận ca bệnh dại, cao nhất vào các tháng 3, 4 và 8. Trong đó, miền Bắc có ca bệnh dại cao nhất (chiếm 37,8%), tiếp đến là miền Nam và Tây Nguyên (24,4%), miền Trung (13,4%). Tuy nhiên, khu vực miền Nam và Tây Nguyên gia tăng ca bệnh dại liên tiếp trong những năm gần đây, tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi bị bệnh dại chiếm 34%.
Từ đầu năm 2024 đến nay, số ca mắc tiếp tục gia tăng đột biến, có 27 trường hợp tử vong do dại, tăng 16 ca so với cùng kỳ năm ngoái. Đã có 16/63 tỉnh ghi nhận ca bệnh dại trên người, trong đó khu vực miền Trung ghi nhận số ca bệnh dại tử vong gia tăng đột biến, hiện đang cao nhất trên cả nước với 10 ca. Khu vực Tây Nguyên và miền Nam vẫn tiếp tục gia tăng, trong đó tỉnh Đắk Lắk 4 ca, Long An 3 ca.
Tiến sĩ Hoàng Minh Đức cũng nêu, 100% số ca tử vong dại do không đi tiêm vaccine phòng bệnh, tiêm muộn hoặc không đúng chỉ định. Thống kê cũng cho thấy có tới 43,8% người dân chủ quan cho rằng chó nhà cắn tại thời điểm chó đang bình thường nên không đi tiêm vaccine phòng dại.
Chỉ trong 2 tháng đầu của năm 2024, cả nước ghi nhận hơn 143.000 người đi tiêm phòng bệnh dại. Trước đó, từ năm 2019-2023, trung bình ghi nhận từ hơn 387.000 - hơn 674.000 trường hợp điều trị dự phòng bệnh dại.
Bệnh dại không chỉ gây tử vong cao nhất mà còn gây thiệt hại về kinh tế khi tiêu tốn 800 tỷ/năm riêng cho vaccine, huyết thanh kháng dại cho người, chưa bao gồm gánh nặng chi phí vết thương và gián tiếp, Tiến sĩ Hoàng Minh Đức thông tin.
Nhiều người dân còn e ngại việc tiêm vaccine phòng dại có nhiều tác dụng phụ dẫn đến việc sử dụng các biện pháp điều trị không được Bộ Y tế công nhận. Dù cơ quan y tế đã nhiều lần khuyến cáo nhưng vẫn có hơn 16% người bị bệnh dại đã điều trị bằng thuốc nam.
Một nguyên nhân nữa là có tới 8,2% người bị chó cắn không có tiền để đi tiêm phòng, đặc biệt là hộ nghèo, người dân sinh sống vùng sâu, vùng xa.
Thực tế cũng cho thấy, tỷ lệ tiêm phòng trên đàn chó, mèo nuôi còn thấp, dẫn đến gia tăng dịch bệnh trên động vật và tăng nguy cơ lây nhiễm sang người, có những địa phương ở khu vực Tây Nguyên tiêm vaccine phòng dại cho chó, mèo chưa được 10%. Việc quản lý đàn chó, mèo còn hạn chế, nhiều địa phương vẫn để xảy ra tình trạng thả rông chó, mèo làm tăng nguy cơ tấn công con người... Đây là những yếu tố khiến cho nguy cơ lây nhiễm bệnh dại từ động vật sang người tiếp tục diễn ra.
Liên quan đến công tác phòng, chống bệnh dại, thông tin từ Cục Thú y (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, nhiều địa phương chưa tổ chức triển khai đúng, đủ quy định, văn bản chỉ đạo về phòng, chống bệnh dại; triển khai kế hoạch phòng, chống bệnh dại (cấp tỉnh, phân cấp xuống cấp huyện) chưa đúng thời điểm, rất chậm, không sát thực tế, chưa đúng chỉ đạo của Trung ương.
Bên cạnh đó, có thực trạng không điều tra, không lấy mẫu xét nghiệm, mặc dù những năm qua, Cục Thú y hỗ trợ xét nghiệm trên phạm vi toàn quốc. Nhiều nơi lấy mẫu cho kết quả dương tính tỷ lệ rất cao. Năm 2023, cơ quan chức năng tổ chức 1.146 cuộc điều tra trên những trường hợp chó, mèo hoang bị bệnh hoặc nghi dại tại 7 tỉnh; lấy mẫu 133 trường hợp chó nghi mắc bệnh để xét nghiệm và kịp thời phát hiện 62 mẫu dương tính (chiếm 54,9%).
Thời gian tới, ngành Thú y tập trung rà soát, tổ chức tiêm phòng, tiêm phòng bổ sung vaccine phòng bệnh; hướg vật trái phép qua biên giới; chủ động phối hợp với cơ quan quản lý thị trường và cơ quan liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm những trường hợp buôn ng dẫn chủ vật nuôi áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, chủ động phòng bệnh bằng vệ sinh, sát trùng, tiêu độc; chủ động giám sát, phát hiện dịch bệnh động vật nguy hiểm để kịp thời cảnh báo, xử lý dứt điểm ổ dịch mới phát sinh, ưu tiên sử dụng nguồn lực tại chỗ của địa phương trong xử lý ổ dịch.
Ngành Thú y tăng cường quản lý kiểm dịch, kiểm soát vận chuyển động vật, sản phẩm từ động vật; ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển động vật, sản phẩm động vật trái phép qua biên giới; chủ động phối hợp với cơ quan quản lý thị trường và cơ quan liên quan tăng cường kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm những trường hợp buôn bán, vận chuyển, giết mổ động vật, chế biến sản phẩm không bảo đảm yêu cầu về phòng, chống dịch bệnh, an toàn thực phẩm…
Bích Thủy
