Người lưu giữ, lan tỏa tình yêu Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Người lưu giữ, lan tỏa tình yêu Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Gần 80 tuổi đời với 70 năm đắm say, gìn giữ làn điệu Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Quýnh luôn là niềm tự hào của các liền anh, liền chị Quan họ. Bà không chỉ yêu loại hình nghệ thuật này mà còn là “linh hồn” giúp dân ca Quan họ trường tồn và lan tỏa.

* Người phục dựng Quan họ Đương Xá

Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Quýnh, sinh năm 1948, tại Xuân Hội, xã Lạc Vệ, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Mặc dù không sinh ra và lớn lên tại làng Quan họ gốc nhưng ngay từ khi còn nhỏ, tình yêu Dân ca Quan họ đã nhen nhóm trong bà. Bà Nguyễn Thị Quýnh cho biết, từ nhỏ, khi được nghe các bà, các chị hát Quan họ, bà đã cảm nhận được làn điệu này có sức hút đặc biệt. Từ đó, bà tự nghe, tự học và nhờ mọi người uốn nắn thêm. Lâu dần, Quan họ đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của bà. Mỗi tối, bà đều theo bác tham gia các buổi sinh hoạt để học cách ca, chơi Quan họ.

Người lưu giữ, lan tỏa tình yêu Dân ca Quan họ Bắc Ninh ảnh 1Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Quýnh trong buổi sinh hoạt câu lạc bộ. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Cứ như vậy, tình yêu và “vốn liếng” Quan họ mỗi ngày lớn dần lên. Sau này, bà kết duyên với ông Nguyễn Văn Cách, làng Đặng Xá (nay là khu Đương Xá), phường Vạn An, thành phố Bắc Ninh (1 trong 44 làng quan họ cổ trong tỉnh). Nhờ đó, một lần nữa “duyên" Quan họ lại như mạch nguồn chảy trong con người của bà. Nghệ nhân Nguyễn Thị Quýnh chia sẻ, do ảnh hưởng của chiến tranh, nhiều năm, Quan họ Đặng Xá vắng bóng. Tuy nhiên, người dân nơi đây luôn ước muốn phục dựng lại loại hình nghệ thuật độc đáo này. Khi đó, hai vợ chồng bà cùng với những người yêu Quan họ trong làng đã tuyên truyền, vận động, tập hợp mọi người ở các lứa tuổi thành lập câu lạc bộ Quan họ Đương Xá do bà làm chủ nhiệm.

Nhớ lại những ngày đầu mới thành lập câu lạc bộ, bà Quýnh cho biết, lúc đó, gặp rất nhiều khó khăn, không có người dạy, không có kinh phí hoạt động. Mọi người đã đi từng nhà vận động từng người. Nhiều người đồng ý và cũng có nhiều người không đồng ý vì cho rằng duy trì câu lạc bộ rất khó. Tuy nhiên, với tình yêu và niềm đam mê, năm 1994, câu lạc bộ Quan họ Đương Xá được thành lập với 12 thành viên. Đến nay, trải qua 30 năm thành lập (1994 - 2023), câu lạc bộ đã thu hút 60 thành viên với 3 thế hệ cao tuổi, trung tuổi và măng non.

Ban đầu, do không có nơi sinh hoạt, các thành viên tập trung tại nhà bà Quýnh. Trong căn nhà ấm cúng, tràn đầy tình yêu Quan họ, những âm thanh vang, rền, nền, nảy từ lớp lớp các thế hệ người yêu làn điệu dân ca này vang lên không ngớt. Mọi người cùng học hát, giao lưu, hướng dẫn nhau những lời khó trong quan họ cổ, làm vơi đi những nhọc nhằn của cuộc sống. Là Chủ nhiệm câu lạc bộ được ví như “nhạc trưởng” của đoàn nhạc, bà Nguyễn Thị Quýnh phân công mỗi người một nhiệm vụ, người sưu tầm các làn điệu, người sáng tác bài mới, người truyền dạy… Nhờ vậy, câu lạc bộ Quan họ Đương Xá nhanh chóng phát triển, đạt được nhiều thành tích cao trong các cuộc thi hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh.

Người lưu giữ, lan tỏa tình yêu Dân ca Quan họ Bắc Ninh ảnh 2Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Quýnh (thứ 4 từ phải) truyền dạy Quan họ trong các buổi sinh hoạt câu lạc bộ. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Bà Quýnh đã tập hợp các thành viên, sưu tầm hàng trăm bài Quan họ cổ, trực tiếp truyền dạy cho hàng trăm người trong câu lạc bộ và những câu lạc bộ khác. Bà đã sáng tác được nhiều bài Quan họ mới như: “Chung tay, chung sức chống giặc COVID-19”, “Tâm tình người chiến sĩ ngành Y”, “Chiến sĩ Công an vì nước quên thân, vì dân phục vụ”, “Bác đi xa lòng ta còn ước”… Với những cống hiến đó, bà Nguyễn Thị Kim Quýnh vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng Nghệ nhân Nhân dân năm 2022.

* Vinh dự gắn liền với trách nhiệm

Với Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Quýnh, niềm vui lớn nhất của bà là được đắm mình trong làn điệu dân ca, mỗi tối được tham gia sinh hoạt, luyện tập các bài Quan họ với những thành viên trong câu lạc bộ. Bà luôn tâm niệm đem hết “vốn liếng” Quan họ của mình truyền dạy cho các thế hệ.

Người lưu giữ, lan tỏa tình yêu Dân ca Quan họ Bắc Ninh ảnh 3Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Quýnh hát đôi với liền chị trong buổi sinh hoạt câu lạc bộ. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Theo Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Quýnh, hát Quan họ dễ nhưng cách “chơi” lại rất khó. Bởi vì “chơi” Quan họ cần tổng hợp các yếu tố văn hóa như: biểu diễn, trang phục, ẩm thực, các tục của người Quan họ… Vì vậy, các liền anh, liền chị cần có quá trình sinh hoạt lâu dài, học hỏi từ nhiều thế hệ. Loại hình nghệ thuật này chủ yếu truyền miệng nên chỉ đi "chơi" Quan họ mới có thể thấm nhuần và hiểu được những nguyên tắc. Mỗi buổi sinh hoạt câu lạc bộ, bên cạnh dạy hát, bà còn kể cho các thành viên nghe những câu chuyện đi “chơi” Quan họ của các cụ xưa kia, phân tích về ẩm thực, trang phục, những luật khi hát một canh Quan họ…

Bà Quýnh tâm sự, một canh Quan họ giữ đúng các lề lối thường chia thành 3 chặng, gồm: chặng đầu tiên, các liền anh, liền chị hát những bài “lề lối” giọng cổ; chặng thứ hai, liền anh, liền chị hát những bài thuộc giọng vặt; chặng cuối là những lời ca ân nghĩa, thủy chung để rồi khi chia tay sẽ hát những lời ca giã bạn. Bởi vậy, mỗi buổi sinh hoạt, với lứa tuổi trung niên và cao tuổi, bà yêu cầu các liền anh, liền chị hát theo đúng lề lối để gìn giữ vốn Quan họ cổ. Đối với lớp măng non, ngoài học theo các làn điệu cổ của thiếu nhi như “Mười nhớ”, “Trên rừng 36 thứ chim”, “Cây trúc xinh”…, bà còn dạy các cháu những làn điệu mới, phù hợp với lứa tuổi, động viên các cháu học tập, rèn luyện. Từ đó, truyền tải niềm đam mê để bảo tồn và phát triển Dân ca Quan họ.

Với các liền anh, liền chị nhí, Nghệ nhân Nguyễn Thị Kim Quýnh là người bà, người thầy mẫu mực. Em Nguyễn Thị Kiều Oanh (11 tuổi, câu lạc bộ Quan họ Đương Xá) cho biết, em đã học hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh được 2 năm nhưng đã thuộc được khá nhiều làn điệu. Ban đầu khi chưa biết đến loại hình nghệ thuật này, chính bà Quýnh là người động viên gia đình và các em tham gia học hát Quan họ. Mỗi buổi sinh hoạt câu lạc bộ, bà Quýnh bắt nhịp, uốn nắn từng câu, từng chữ, hướng dẫn các em cách “buông câu, nhả chữ” cho đúng nhịp điệu.

Người lưu giữ, lan tỏa tình yêu Dân ca Quan họ Bắc Ninh ảnh 4Nghệ nhân Nguyễn Thị Quýnh, thứ 4 từ trái trong buổi vinh danh Nghệ nhân Nhân dân. Ảnh: Thanh Thương - TTXVN

Sinh hoạt tại câu lạc bộ Quan họ Đương Xá từ khi thành lập đến nay, liền chị Đặng Thị Nhung bày tỏ, tình yêu và niềm đam mê Quan họ của chị hai Nguyễn Thị Quýnh đã truyền lửa cho các thế hệ sau này. Sự nhiệt huyết của bà Quýnh giúp mọi người tự nhủ, ý thức được trách nhiệm tiếp nối nguồn đam mê đến thế hệ sau. Các anh chị em lấy bà là điểm sáng, tấm gương trong công tác bảo tồn và lan tỏa Dân ca Quan họ Bắc Ninh.

Bắc Ninh là một trong những địa phương đi đầu cả nước quan tâm và có cơ chế đãi ngộ đối với các chủ thể trực tiếp nắm giữ, thực hành truyền dạy và lan tỏa giá trị di sản. Từ 2010 đến nay, tỉnh đã có 3 lần tổ chức xét tặng và tôn vinh nghệ nhân lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể với hàng trăm người. Năm 2013, địa phương đã ban hành và thực hiện cơ chế hỗ trợ “lương” hàng tháng đối với Nghệ nhân Dân ca Quan họ. Năm 2019, tỉnh tiếp tục có thêm cơ chế hỗ trợ kinh phí hoạt động đối với 44 làng Quan họ gốc (với mức 30 triệu đồng/làng/năm) và 150 làng Quan họ thực hành (với mức 20 triệu đồng/làng/năm)...

Thanh Thương

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Lễ cúng rừng của người Mông nơi đại ngàn xanh Nà Hẩu

Lễ cúng rừng của người Mông nơi đại ngàn xanh Nà Hẩu

Đối với đồng bào dân tộc Mông ở xã Nà Hẩu (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái), lễ cúng rừng hay còn gọi Tết rừng có từ khi tổ tiên di cư đến nơi đây lập làng, lập bản và trở thành bản sắc văn hóa, tín ngưỡng dân gian độc đáo riêng có.

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Ngày 5/2 (tức mùng 8 Tết Ất Tỵ), tại xã Phong Phú, huyện Tân Lạc (Hòa Bình) diễn ra Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường năm 2025. Đây là lễ hội dân gian truyền thống lớn nhất của dân tộc Mường, đồng thời trở thành nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng không thể thiếu trong dịp Tết đến, Xuân về của người Mường ở Hòa Bình. Lễ hội thu hút hàng nghìn người dân, du khách trong và ngoài tỉnh đến tham gia.

Đặc sắc lễ hội Báo bản làng Nộn Khê

Đặc sắc lễ hội Báo bản làng Nộn Khê

Cứ vào tháng Giêng hằng năm, làng Nộn Khê thuộc xã Yên Từ, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình tổ chức lễ hội Báo bản. Đây là một trong những lễ hội nổi tiếng tại tỉnh Ninh Bình về quy mô và một số lễ thức, có ý nghĩa báo đáp công đức tiền nhân, ông cha, những người có công khai khẩn đất đai, lập dựng xóm làng. Lễ hội vừa được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Người dân nô nức đi chợ Viềng “mua may, bán rủi”

Người dân nô nức đi chợ Viềng “mua may, bán rủi”

Đã thành thông lệ, cứ vào ngày mùng 7 và mùng 8 tháng Giêng Âm lịch, người dân tại tỉnh Nam Định lại tổ chức chợ Viềng với mục đích “mua may, bán rủi”. Đây là một nét đẹp văn hóa, thể hiện niềm tin, ước vọng của người dân về một năm mới tốt lành. Đông đảo người dân địa phương và các tỉnh, thành lân cận đã nô nức tham gia tạo nên không khí rộn ràng những ngày đầu Xuân.

Độc đáo Lễ hội "rước cụ Thượng" ở Quảng Ninh

Độc đáo Lễ hội "rước cụ Thượng" ở Quảng Ninh

Lễ hội Tiên Công hay lễ “rước người” là một lễ hội độc đáo và được người dân các xã, phường của vùng đảo Hà Nam duy trì, tổ chức với quy mô khá lớn. Lễ hội diễn ra từ ngày mùng 5-7 tháng Giêng hằng năm để tưởng nhớ các vị Tiên Công có công khám phá, khai khẩn, lập hòn đảo Hà Nam trù phú, thuộc thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ngày nay. Đây cũng là thời điểm để con cháu mừng thọ các cụ thượng thọ với lễ rước lên miếu Tiên Công.

Hấp dẫn Giải leo núi Tà Cú - Bình Thuận mở rộng năm 2025

Hấp dẫn Giải leo núi Tà Cú - Bình Thuận mở rộng năm 2025

Ngày 4/2, UBND huyện Hàm Thuận Nam (Bình Thuận) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức Giải leo núi Tà Cú huyện Hàm Thuận Nam – Bình Thuận mở rộng lần thứ 27 năm 2025 nhân kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng (3/2/1930 - 3/2/2025) và mừng Xuân Ất Tỵ.

Bản làng người Giáy tưng bừng mở hội xuống đồng

Bản làng người Giáy tưng bừng mở hội xuống đồng

Lào Cai đang là điểm đến thu hút đông đảo khách du lịch trong những ngày đầu Xuân năm mới. Đến với vùng biên cương Tổ quốc, du khách không thể bỏ qua những trải nghiệm độc đáo khi tham dự các lễ hội Xuân, cùng đồng bào hòa mình vào không khí rộn ràng mang đậm bản sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số. Trong đó, Lễ hội xuống đồng (Roóng Poọc) của người dân tộc Giáy ở xã Quang Kim, huyện biên giới Bát Xát là một điểm nhấn văn hóa đã được gìn giữ, bảo tồn qua nhiều thế hệ, hàm chứa ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện niềm tự hào về bản sắc dân tộc.

Tung tăng thổ cẩm du Xuân

Tung tăng thổ cẩm du Xuân

Mùa Xuân Tây Nguyên, khi những vạt cà phê nở hoa trắng trời cũng là lúc đồng bào người K’Ho ở huyện Di Linh (Lâm Đồng) tung tăng trong các bộ thổ cẩm du Xuân, qua đó góp phần bảo tồn trang phục truyền thống của người dân tộc bản địa trên mảnh đất Nam Tây Nguyên.

Gìn giữ nghề dệt thổ cẩm trang phục dân tộc Thái ở Điện Biên

Gìn giữ nghề dệt thổ cẩm trang phục dân tộc Thái ở Điện Biên

Cộng đồng người Thái là một trong ba dân tộc chiếm phần lớn dân số của tỉnh Điện Biên. Nghề dệt thổ cẩm trang phục truyền thống của dân tộc Thái dù đã từng đối mặt với nguy cơ mai một nhưng hiện vẫn được gìn giữ. Những nghệ nhân lớn tuổi vẫn bền bỉ truyền nghề cho thế hệ trẻ từng họa tiết, hoa văn đặc trưng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Lễ hội 598 năm Chiến thắng Xương Giang

Lễ hội 598 năm Chiến thắng Xương Giang

Tối 2/2 (tức mùng 5 tháng Giêng năm Ất Tỵ) tại Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Địa điểm Chiến thắng Xương Giang, UBND thành phố Bắc Giang tổ chức khai mạc Lễ hội 598 năm Chiến thắng Xương Giang (1427-2025). Lãnh đạo tỉnh Bắc Giang, thành phố Bắc Giang và đông đảo nhân dân, du khách thập phương tham dự.

Độc đáo không gian Tết xưa ở Ninh Bình

Độc đáo không gian Tết xưa ở Ninh Bình

Dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025, nhiều hoạt động đa dạng, đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống, phản ánh không khí Tết, phong tục tập quán ngày Tết được phục dựng ở nhiều địa phương tỉnh Ninh Bình.

Khai mạc Hội Xuân núi Bà Đen năm Ất Tỵ 2025

Khai mạc Hội Xuân núi Bà Đen năm Ất Tỵ 2025

Tối 1/2 (tức mùng 4 Tết Ất Tỵ) tại Khu du lịch Quốc gia núi Bà Đen, UBND tỉnh Tây Ninh tổ chức khai mạc Hội xuân núi Bà Đen năm Ất Tỵ 2025 với chủ đề “Hương sắc Tây Ninh năm 2025”.

Rộn ràng hội Kéo co Hữu Chấp

Rộn ràng hội Kéo co Hữu Chấp

Chiều 1/2 (tức ngày 4 Tết năm Ất Ty), tại tỉnh Bắc Ninh diễn ra lễ hội Kéo co Hữu Chấp- một trong những lễ hội được tổ chức sớm trong năm 2025.

Vòng xòe Đại đoàn kết “Hội Xuân dâng Bác” mừng Đảng, mừng Xuân Ất Tỵ năm 2025. Ảnh: Quang Quyết - TTXVN

Hơn 1.000 người tham gia vòng xòe đoàn kết trong Hội Xuân dâng Bác

Kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng (3/2/1930 - 3/2/2025), mừng Xuân Ất Tỵ 2025, ngày 1/2, tại Quảng trường Tây Bắc, Thành ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố Sơn La (tỉnh Sơn La) tổ chức Hội Xuân dâng Bác với chủ đề “Mừng đất nước đổi mới - Mừng Đảng quang vinh”. Trước giờ khai hội, lãnh đạo thành phố Sơn La đã đến dâng hương, dâng hoa tại tượng đài Bác Hồ với đồng bào các dân tộc Tây Bắc và đền thờ Bác Hồ tại Quảng trường Tây Bắc, thành phố Sơn La.

Các đội đang tập trung chuẩn bị xuất phát. Ảnh: Tuấn Phi-TTXVN

Hơn 2.000 người tranh tài đua vỏ lãi truyền thống vùng dân tộc thiểu số

Ngày 1/2, tại xã Mỹ Thuận, UBND huyện Mỹ Tú phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Sóc Trăng tổ chức Giải bơi đua vỏ lãi truyền thống vùng dân tộc thiểu số. Đây là hoạt động chào mừng kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng (3/2/1930- 3/2/2025), qua đó thể hiện tinh thần vui tươi, đoàn kết của các dân tộc thiểu số chào mừng năm mới Xuân Ất Tỵ.

Tấp nập người dân, du khách đến đền Trần du Xuân đầu năm mới

Tấp nập người dân, du khách đến đền Trần du Xuân đầu năm mới

Những ngày đầu Xuân mới Ất Tỵ 2025, Khu di tích lịch sử, văn hóa đền Trần - Chùa Tháp, phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định đón hàng nghìn lượt khách đến thăm quan, chiêm bái, du xuân. Đây là một nét đẹp văn hóa đặc trưng không thể thiếu của người dân mỗi dịp Tết đến, Xuân về.

Về Lăng Thành ngắm kiến trúc cổ độc đáo của đình Sừng

Về Lăng Thành ngắm kiến trúc cổ độc đáo của đình Sừng

Nằm ở phía Bắc huyện Yên Thành (Nghệ An), đình Sừng thuộc miền đất cổ làng Quỳ Lăng (xã Lăng Thành) là một kiến trúc cổ có quy mô nghệ thuật trang trí, điêu khắc, chạm trổ vào loại bậc nhất ở Nghệ An. Nằm giữa bốn bề sóng lúa xanh mướt, mênh mông, đình Sừng không chỉ là nơi lưu giữ giá trị lịch sử văn hóa, nghệ thuật, kiến trúc, điêu khắc độc đáo, tinh tế mà còn là địa điểm du lịch nổi tiếng, niềm tự hào của người dân quê lúa Yên Thành nói chung, xã Lăng Thành nói riêng. Về đình Sừng, du khách sẽ được mãn nhãn và thả hồn vào nét cổ kính, thâm nghiêm, bình yên và trầm mặc của đình Sừng.