Dệt thổ cẩm Hà Ri, thôn Hà Ri, xã Vĩnh Hiệp, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) vừa được UBND tỉnh Bình Định công nhận đạt chuẩn làng nghề theo quy định tại khoản 3, Điều 5 Nghị định số 52/2018-NĐ/CP của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn. Đây là tín hiệu vui và là “luồng sinh khí” mới giúp nghề dệt thổ cẩm tại địa phương vượt qua khó khăn, thách thức, nắm bắt cơ hội để duy trì bền vững, phát huy tối đa giá trị, bản sắc vốn có.
Cộng đồng người Thái là một trong ba dân tộc chiếm phần lớn dân số của tỉnh Điện Biên. Nghề dệt thổ cẩm trang phục truyền thống của dân tộc Thái dù đã từng đối mặt với nguy cơ mai một nhưng hiện vẫn được gìn giữ. Những nghệ nhân lớn tuổi vẫn bền bỉ truyền nghề cho thế hệ trẻ từng họa tiết, hoa văn đặc trưng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Nằm trong vùng núi cao của huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, xã Hang Kia và Pà Cò là nơi sinh sống của cộng đồng dân tộc Mông, một dân tộc có nền văn hóa lâu đời với những giá trị truyền thống đặc sắc. Trong đó, nghề dệt, thêu thổ cẩm là một phần quan trọng trong đời sống của người dân nơi đây.
Nếu “Nghi lễ vòng đời của người Chăm Islam” có giá trị lịch sử, gắn kết cộng đồng và bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc thì “Nghề dệt thổ cẩm của người Chăm xã Châu Phong” không chỉ độc đáo ở kỹ thuật, sáng tạo của con người mà còn chứa đựng những giá trị về văn hóa và lịch sử người Chăm.
Nghề dệt thổ cẩm có từ rất lâu đời, là một nét văn hóa đặc trưng của đồng bào người dân tộc Mường ở huyện miền núi Tân Sơn (tỉnh Phú Thọ). Để giữ gìn và phát huy bản sắc của nghề dệt thổ cẩm, tỉnh Phú Thọ đã và đang triển khai nhiều biện pháp, chính sách cụ thể nhằm khôi phục nghề truyền thống này.
Nằm yên bình bên dòng Nậm Núa, bản Na Sang 1 và 2, xã Núa Ngam, huyện Điện Biên (tỉnh Điện Biên) là nơi sinh sống của gần 200 hộ đồng bào dân tộc Lào. Hiện nay, cộng đồng người dân tộc Lào ở Na Sang vẫn còn lưu giữ nghề truyền thống dệt thổ cẩm. Ban đầu, người dân chỉ dệt trang phục cho bản thân, tuy nhiên, những năm gần đây, nhận thấy nghề dệt không chỉ là bản sắc mà còn mang lại nguồn thu nhập ổn định, nhiều phụ nữ ở đây đã cùng nhau gìn giữ, phát huy nghề truyền thống của dân tộc mình.
Ngày 15/5, tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Phước tổ chức Lễ công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với Nghề thủ công truyền thống Nghề đan gùi và Nghề dệt thổ cẩm của người S’tiêng tỉnh Bình Phước.
Tổ hợp tác thôn Đăk Tiêng Kơ Tu, xã Đăk La, huyện Đăk Hà (Kon Tum) được thành lập từ năm 2016 với 40 thành viên là người Rơ Ngao (một nhánh của dân tộc Bahnar). Nghệ nhân Y Thút, Tổ trưởng tổ dệt thổ cẩm cho biết: “Các thành viên trong tổ trung bình mỗi tháng dệt được từ 3 đến 4 tấm, thu nhập từ 2 triệu đồng/tháng trở lên. Nghề dệt thổ cẩm đã giúp người Rơ Ngao trong thôn nuôi sống bản thân và gia đình”.
Tại xã Long Tân (huyện Phú Riềng, Bình Phước), những ngày cuối tuần hay cuối tháng, khoảng chục người phụ nữ S'tiêng nhiều độ tuổi cùng nhau miệt mài bên khung dệt. Không chỉ tạo ra sản phẩm thổ cẩm mang giá trị văn hóa đặc sắc, họ còn cùng nhau truyền dạy cho con cháu có chung niềm đam mê nghề dệt truyền thống của dân tộc mình.
Nghề dệt thổ cẩm gắn liền với cuộc sống người Dao Tiền ở bản Sưng của xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc (Hòa Bình) từ bao đời nay. Đến nay, người Dao Tiền nơi đây vẫn giữ thói quen tự nhuộm, dệt cho mình những bộ trang phục truyền thống để nhắc nhở con cháu nhớ về cội nguồn dân tộc. Từ đó, họ tạo bản sắc riêng, gắn với phát triển du lịch, tăng thu nhập.
Từ bao đời nay, nghề dệt thổ cẩm đã gắn liền với cuộc sống người Dao Tiền ở bản Sưng của xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc (Hòa Bình). Những mảnh vải thổ cẩm được bàn tay khéo léo của phụ nữ gửi gắm vào đó những nét đẹp của văn hóa của đồng bào dân tộc Dao Tiền. Hiện, người Dao Tiền ở bản Sưng vẫn giữ thói quen tự nhuộm, dệt cho mình những bộ trang phục truyền thống. Đồng thời, gìn giữ nghề dệt thổ cẩm gắn liền với phát triển du lịch tạo thêm thu nhập cho người dân địa phương.
Từ ngày 1 đến 31/7/2023 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ có các hoạt động với chủ đề “Sắc màu thổ cẩm” nhằm tạo sân chơi bổ ích ngày hè cho các bạn thiếu nhi và giới thiệu nét văn hóa, phong tục tập quán của đồng bào các dân tộc tại “Ngôi nhà chung” của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công bố danh mục 12 Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia, trong đó có nghề thủ công truyền thống dệt thổ cẩm của người Tày xã Ngọc Đào (huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng). Để gìn giữ và lưu truyền nghề truyền thống này, ngành chức năng của tỉnh đang đề ra nhiều giải pháp.
Liên kết cùng sản xuất, hỗ trợ nhau nâng cao tay nghề, áp dụng kỹ thuật dệt truyền thống kết hợp đưa máy móc vào sản xuất để làm nên những sản phẩm chất lượng, các mô hình dệt thổ cẩm của đồng bào Chăm tại làng dệt Mỹ Nghiệp (thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận) đang góp phần mang lại sức sống mới cho nghề dệt thổ cẩm đã tồn tại hàng thế kỷ.
Những năm gần đây, huyện Mai Châu (Hòa Bình) đã trở thành điểm sáng trên bản đồ du lịch Việt Nam với những loại hình như: Du lịch cộng đồng, homestay, du lịch văn hóa nổi tiếng ở vùng Tây Bắc. Đặc biệt, nơi đây có nền văn hóa lâu đời của dân tộc người Thái, với lối sống đặc trưng riêng, từ trang phục, lối canh tác và nhà sàn. Nét độc đáo trong nghề dệt thổ cẩm truyền thống mang giá trị thuần khiết và là tinh hoa của người dân tộc Thái nơi đây.
Theo thời gian, nhiều nét văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc vùng Tây Nguyên dần mai một nhưng riêng nghề dệt thổ cẩm vẫn luôn được phụ nữ Bahnar tại Gia Lai gìn giữ như là một bảo chứng cho phái đẹp dân tộc mình.
Được coi là cái nôi nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Chăm, làng nghề Mỹ Nghiệp ngày nay là một trong hai làng nghề truyền thống nổi tiếng nhất của tỉnh Ninh Thuận. Trải qua hàng thế kỷ tồn tại, nghề dệt thủ công Mỹ Nghiệp ngày nay vẫn được duy trì phát triển trong cộng đồng dân cư, là điểm nhấn tham quan hấp dẫn của xứ "Nắng như Phan, gió như Rang".
Cùng với sắc trắng của những ngọn núi đá tai mèo hùng vĩ, sắc đỏ của những bộ trang phục phụ nữ Pà Thẻn (huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang) là những sắc màu quen thuộc của núi rừng, con người cao nguyên đá.
Nằm trong chuỗi các hoạt động Festival biển Nha Trang - Khánh Hòa 2017, ngày 9/6, tại thành phố Nha Trang, Sở Văn hóa và Thể thao Khánh Hòa phối hợp với Trung tâm di tích Tháp Bà Ponagar tổ chức triển lãm hiện vật và biểu diễn nghề làm gốm, dệt thổ cẩm của đồng bào dân tộc Chăm.
Với niềm đam mê và tình yêu sâu sắc với nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Tày, nhiều năm qua, nghệ nhân dân gian (NNDG) Hoàng Thị Nhật (64 tuổi), Chủ nhiệm HTX dệt thổ cẩm Mường Chang ở thôn Chang, xã Xuân Giang (Quang Bình - Hà Giang) không chỉ dệt, thêu nên những sản phẩm mang đậm nét văn hóa dân tộc, mà bà còn “đi đầu” trong việc lưu giữ, truyền nghề và phát triển nghề dệt thổ cẩm của người Tày tại địa phương.
Thổ cẩm là sản phẩm dệt thủ công không thể thiếu trong đời sống của người Tày ở Cao Bằng. Thổ cẩm của người Tày rất nổi tiếng với những hoa văn đẹp mắt, sặc sỡ, mang đậm bản sắc dân tộc được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Nghề dệt thổ cẩm của người Tày Cao Bằng phát triển nhất và được đánh giá có nhiều thổ cẩm đẹp nhất là ở các xã: Đào Ngạn, Phù Ngọc (Hà Quảng); Dân Chủ, Đức Long, thị trấn Nước Hai (Hòa An).
