 |
| Nấm yarchagumba tại Kathmandu, Nepal. Ảnh: AFP/ TTXVN |
Nhiều người dân ở Trung Quốc và Nepal đã thiệt mạng trong những năm qua do những cuộc đụng độ liên quan đến loại nấm hiếm yarchagumba, có tên chính thức là Ophiocordyceps sinensis.
Mặc dù không có các lợi ích được chứng minh khoa học, những nhiều người đun yarchagumba trong nước để làm chè hoặc bỏ vào các món canh và món hầm vì tin rằng nó chữa đủ thứ bệnh từ liệt dương đến ung thư. Một báo cáo đăng trên tạp chí Proceedings của Viện Hàn lâm Khoa học Mỹ cho biết: "Đây là một trong các sản phẩm sinh học có giá trị nhất thế giới, đem lại nguồn thu nhập chính yếu cho hàng trăm nghìn người thu hái".
Các nhà nghiên cứu cho biết trong những thập niên gần đây, yarchagumba ngày càng được săn lùng và giá cả cũng tăng vọt, có thể gấp 3 lần giá vàng tại Bắc Kinh.
Trong khi nhiều người cho rằng việc thu hái quá mức là nguyên nhân dẫn đến sự khan hiếm, nhưng các nhà nghiên cứu muốn tìm hiểu nhiều hơn. Và họ đã phỏng vấn 48 người thu hái và buôn bán loại nấm quí này. Họ cũng tìm tòi những sách khoa học được công bố trước kia, gồm cả các cuộc phỏng vấn hơn 800 người tại Nepal, Bhutan, Ấn Độ và Trung Quốc để hiểu nguyên nhân sự sụt giảm rõ rệt này.
Các mô hình thời tiết, các nhân tố địa lý và điều kiện môi trường cũng được phân tích để tạo nên bản đồ sản lượng yarchagumba trong khu vực. Báo cáo cho biết với việc sử dụng các dữ liệu bao trùm 2 thập kỷ và tại 4 nước, các nhà khoa học phát hiện ra rằng sản lượng loại đông trùng hạ thảo này đang giảm khắp nơi. Báo cáo cho biết :"Trong khi những người thu hái cho rằng việc suy giảm đông trùng hạ thảo là do khai thác mức, nhưng qua đánh giá môi trường sinh sống và sinh sản cho thấy biến đổi khí hậu cũng có thể là một tác nhân".
 |
| Người dân tìm kiếm nấm yarchagumba trên độ cao 4000m so với mực nước biển tại Dolpa, Nepal. Ảnh: AFP/ TTXVN |
Loại nấm có hình nón này chỉ được tìm thấy ở trên độ cao 3.500 m, và thành hình khi loại nấm này kí sinh vào một con sâu bướm, dần dần giết chết vật chủ này. Để phát triển, loài đông trùng hạ thảo này cần khí hậu đặc biệt lạnh với nhiệt độ mùa Đông dưới 0 độ C, nhưng chỉ ở nơi đất không đóng băng vĩnh cửu. Căn cứ vào nhiệt độ mùa Đông tăng lên đáng kể trong khoảng thời gian từ 1979 đến 2013 ở phần lớn khu vực, nhất là ở Bhutan, mật độ loại nấm này có thể bị tác động tiêu cực.
Xu hướng ấm lên đặc biệt tác động tới Bhutan, với nhiệt độ trung bình mùa Đông tăng 3,5 đến 4 độ C ở phần lớn môi trường sinh sống của nó. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng thực vật trên cao nguyên Tây Tạng không di chuyển lên phía trên để đáp ứng với thời tiết ấm lên từ năm 2000 đến 2014, điều đó cho thấy đông trùng hạ thảo không thể di chuyển lên núi tới môi trường lạnh hơn khi khí hậu ấm lên và điều đó báo hiệu khó khăn cho những người làm nghề thu hái đông trùng hạ thảo để kiếm sống.
Thúc Anh
