Làng nghề dệt choàng trăm tuổi Long Khánh A đang hồi sinh

Tìm đến những nghệ nhân tâm huyết với nghề, bà Lê Thị Nài, sinh năm 1963 cho biết: Khoảng từ năm 2000 đến 2012, tình hình sản xuất của làng nghề gặp nhiều khó khăn. Do nền kinh tế mở nên thị trường đa dạng hóa sản phẩm, chiếc khăn rằn truyền thống đối mặt với sức ép cạnh tranh rất lớn từ những chiếc khăn lông, khăn được làm từ các sợi tổng hợp.

Sức mua giảm, đồng nghĩa với thời hoàng kim của chiếc khăn rằn không còn. Khăn choàng dệt xong chất đầy trong nhà nhưng không có nơi tiêu thụ. Hệ lụy tất yếu là lợi nhuận của ngành nghề không còn đủ sức hấp dẫn để “níu chân” người lao động. Vì thế, nhiều hộ gia đình đã ngừng sản xuất. Do đó, số khung dệt giảm khá mạnh, có thời điểm còn chưa đầy 20 khung.

Nỗi buồn đối với những người làm nghề như bà Nài là không sống được với nghề. Không thể đứng yên chứng kiến làng nghề đứng trên bờ vực bị mai một, những khung cửi đóng mạng nhện, các nghệ nhân nơi đây đã mạnh dạn thay đổi cách dệt, cải tiến mẫu mã…

Dù không qua bất kỳ một trường lớp nghệ thuật nhưng chỉ bằng đôi tay khéo léo, đôi mắt thẩm mỹ của người làm nghề lâu năm, những người thợ Long Khánh A đã phối màu lại cho sản phẩm, tạo nên dấu ấn rất riêng, vừa mang đậm dấu ấn quê hương vừa pha chút hiện đại. Ngoài 2 màu sắc trắng - đen truyền thống thì khăn choàng Long Khánh A ngày nay còn được dệt phối bằng những màu lạ mắt, tinh tế như: Hồng - trắng, đen - đỏ, xanh - hồng... Không chỉ vậy, tùy theo thị hiếu người dùng, sản phẩm mới có nhiều kích thước, được đan dày hơn (2 lớp), 2 đầu khăn được thắt tếch để hợp thời trang. Đặc biệt hơn, từ các chất liệu rằn đặc trưng, người dân làng nghề còn sáng tạo thêm các sản phẩm như áo dài, áo bà ba, túi xách, cà vạt, nón… Nhờ vậy, từ chỗ chỉ phục vụ cho giới lao động bình dân, khăn choàng Long Khánh A giờ đây đã trở thành sản phẩm thời trang, sản phẩm du lịch tại các điểm, tour tuyến du lịch…

Theo nghệ nhân Nguyễn Thị Kim Chiều, thay đổi để thích nghi là điều tất yếu với một làng nghề. Với truyền thống hơn 100 năm, làng nghề dệt choàng lấy thế mạnh vốn có làm ưu thế cạnh tranh, sản phẩm mới của làng nghề, đó là sự kế thừa, phát huy các sản phẩm khăn rằn truyền thống. Chính sự thay đổi kích cỡ, màu sắc, họa tiết, hình thức sản phẩm… khăn rằn mang thương hiệu Long Khánh A ngày càng trở nên đa dạng và tinh tế hơn, dần chinh phục được thị hiếu khách hàng.

Bà Chiều cho biết, giá khăn choàng được dệt, phối màu mới giá dao động từ 40.000-60.000 đồng/sản phẩm, cao gấp đôi so với sản phẩm truyền thống. Việc mở rộng đối tượng khách hàng đã giúp làng nghề tái sinh, qua đó mang lại thu nhập ổn định, trung bình trên 100.000 đồng/người/ngày. Dù thu nhập này vẫn chưa có sự cải thiện lớn, nhưng cũng tạo sự phấn khởi cho những người bám nghề, từ đó nhen nhóm niềm hy vọng: Làng nghề sẽ trở lại thời hoàng kim như trước đây.

Ông Nguyễn Văn Khơi, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Hồng Ngự cho biết, năm 2014, làng nghề dệt choàng Long Khánh A được UBND tỉnh chọn làm sản phẩm công nghiệp nông nghiệp tiêu biểu. Hiện tại, để tiếp tục bảo tồn và gìn giữ làng nghề hơn trăm tuổi, ngành chức năng địa phương đang tập trung các giải pháp đồng bộ vừa quảng bá, nâng cao giá trị sản phẩm, vừa xúc tiến công nhận làng nghề là di sản văn hóa phi vật thể.

Đồng thời, lãnh đạo huyện cũng cho biết, thời gian qua, địa phương đã và đang dành nhiều chính sách hỗ trợ thúc đẩy du lịch phát triển. Kèm theo đó, chính sách phát triển làng nghề cũng được quan tâm. Do đó, ngoài việc đưa vào sử dụng nhà trưng bày sản phẩm, sắp tới huyện sẽ đầu tư cầu, tàu để tạo thuận lợi cho các tour tuyến tham quan, trải nghiệm tại làng nghề.

Ông Nguyễn Hữu Lý, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cho rằng, làng nghề dệt choàng ở xã Long Khánh A là một trong 40 làng nghề tiểu thủ công nghiệp đã được tỉnh Đồng Tháp công nhận. Dựa trên tình hình phát triển và tiềm năng của các làng nghề trong tương lai, Đồng Tháp đã ban hành Kế hoạch về việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghề, làng nghề truyền thống giai đoạn 2018 - 2020. Theo đó, nghề đan dệt chiếu Định Yên (huyện Lấp Vò); nghề đóng xuồng ghe Long Hậu (huyện Lai Vung); nghề sản xuất bột, trồng hoa kiểng (thành phố Sa Đéc); nghề đan mê bồ (thành phố Cao Lãnh); làng nghề dệt choàng ở ấp Long Tả, xã Long Khánh A là sáu nghề truyền thống được tỉnh tập trung bảo tồn và phát huy.Nhờ vậy, làng nghề trăm tuổi nay đã được hồi sinh. Làng nghề hiện có gần 50 hộ sản xuất với 150 khung dệt, trung bình một khung dệt máy dệt được khoảng 50 đến 60 sản phẩm khăn choàng/ngày, cung ứng ra thị trường gần 1,5 triệu chiếc khăn/năm.