Vào hồi 23 giờ ngày 10/4/2025 (tức 4 giờ sáng 11/4/2025 giờ Việt Nam) tại thành phố Paris, Pháp, Bộ sưu tập tài liệu của nhạc sĩ Hoàng Vân (1930-2018) đã được UNESCO ghi danh là Di sản Tư liệu thế giới.
![potal-quang-binh-dem-nhac-ky-niem-nhac-si-hoang-van-60-nam-vang-mai-bai-ca-7468053.jpg](https://media.dantocmiennui.vn/images/71db2c24f08203bd7bb8270edceea74ef0dfdf6f0df92bbf4aaca7a0b8873c0ebf392e986e644426498a87b455e0f5c241d95702c3ff389ac15ae452fbff3903c52ab97db8f6e3afb2b424c0f2d4dc40acb1eaeb6e1e1473a4cae91d169aaf588261ab7803612d173fa36a642c41348933988168f093d0af441d785a405de210/potal-quang-binh-dem-nhac-ky-niem-nhac-si-hoang-van-60-nam-vang-mai-bai-ca-7468053.jpg "Tiết mục trong Chương II của đêm nhạc với chủ đề "Nhạc sỹ Hoàng Vân – 60 năm Quảng Bình quê ta ơi". Ảnh: Võ Dung - TTXVN")
Lần đầu tiên công nhận sưu tập cá nhân
Đại diện Cục Di sản (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết, Hội đồng Chấp hành UNESCO đã nhất trí ghi danh “Bộ sưu tập của Nhạc sĩ Hoàng Vân” của Việt Nam vào Danh mục Ký ức Thế giới. Đây là lần đầu tiên một bộ sưu tập về âm nhạc của cá nhân Việt Nam được công nhận là Di sản tư liệu Thế giới. Bộ sưu tập là một trong 74 hồ sơ được UNESCO khuyến nghị ghi danh trên tổng số 121 hồ sơ đề cử được xem xét trong kỳ họp này.
Theo đánh giá của Hội đồng Tư vấn Quốc tế Chương trình Ký ức Thế giới của UNESCO, hồ sơ của Việt Nam đáp ứng đầy đủ các tiêu chí quốc tế với những giá trị nổi bật. Bộ sưu tập được bảo tồn tốt, có tính tiếp cận cao thông qua nền tảng số đa ngữ (https://hoangvan.org), góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam đến cộng đồng quốc tế.
Sưu tập tài liệu lưu trữ của Nhạc sĩ Hoàng Vân (gọi tắt là Sưu tập tài liệu) gồm 700 tác phẩm, được Nhạc sĩ sáng tác từ năm 1951 đến 2010. Với khoảng 1.000 hạng mục, Sưu tập tài liệu gồm nhạc phổ, bản thu thanh, bản thảo chép tay hoặc bản in, video, bài báo, nhạc phim, phỏng vấn, sách và ấn phẩm âm nhạc. Được hình thành và phát triển qua sáu thập kỷ, Sưu tập này không chỉ là những tác phẩm có giá trị mang dấu ấn của Nhạc sĩ Hoàng Vân, còn phản ánh một trong những bước ngoặt lịch sử của nền âm nhạc Việt Nam, những biến chuyển của đất nước và đời sống tinh thần của nhân dân Việt Nam qua nhiều thời kỳ. Với sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc cổ điển châu Âu và âm nhạc dân tộc, các tác phẩm của ông không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn là tư liệu quý báu phục vụ nghiên cứu văn hóa, xã hội và lịch sử âm nhạc Việt Nam.
Sưu tập tài liệu còn đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu lịch sử và văn hóa âm nhạc. Đây là nguồn tư liệu khoa học quý, cung cấp những thông tin giá trị về một giai đoạn then chốt trong quá trình hình thành và phát triển của nền âm nhạc Việt Nam đương đại, cũng như xã hội Việt Nam nói chung. Hơn thế nữa, Sưu tập này còn là một công cụ tham chiếu hữu ích cho các nhà nghiên cứu về lịch sử âm nhạc Việt Nam, các nước trong khu vực và giới nghiên cứu quốc tế. Nó giúp làm sáng tỏ sự phát triển và những biến thể của âm nhạc cổ điển phương Tây ngoài châu Âu, đặc biệt là tại Việt Nam và khu vực châu Á trong bối cảnh hậu thuộc địa.
Sưu tập mang tầm ảnh hưởng quốc tế
Theo Cục Di sản văn hóa, ngoài những giá trị tại Việt Nam, Sưu tập tài liệu còn mang tầm ảnh hưởng trên trường quốc tế. Với ngôn ngữ âm nhạc hàn lâm, các nghệ sĩ khắp thế giới có thể dễ dàng tiếp cận và biểu diễn các tác phẩm của Nhạc sĩ Hoàng Vân, giúp công chúng yêu nhạc cổ điển quốc tế khám phá một nền âm nhạc giàu bản sắc văn hóa Việt Nam và có giá trị nghệ thuật cao góp phần làm phong phú thêm kho tàng âm nhạc cổ điển thế giới.
Sưu tập tài liệu mang sự toàn vẹn, phong phú về giá trị nội dung và đa dạng về chất liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận, tra cứu và nghiên cứu, là một điển hình về việc lưu giữ và phát huy giá trị di sản tư liệu của một gia đình nghệ sĩ.
Cụ thể, các bản thảo và tổng phổ phần lớn được bảo quản trong tình trạng tốt. Sưu tập tài liệu sở hữu khoảng 200 bản thu thanh (hơn 20 giờ thu), trong đó, có nhiều bản thu gốc chuẩn khi tác phẩm ra đời, được thể hiện qua giọng hát của các thế hệ ca sĩ nổi tiếng Việt Nam thời kỳ đó.
Với các chất liệu phong phú như tổng phổ viết tay, bản in, bản thu âm và nhiều video tư liệu, Sưu tập tài liệu đáp ứng nhu cầu của nhiều cộng đồng hoạt động âm nhạc. Nhạc trưởng có thể tham khảo bản thu để phục vụ công tác dàn dựng; nhà sư phạm có thể sử dụng nhạc phổ làm công cụ phân tích âm nhạc và giảng dạy; nhà nghiên cứu có thể tìm hiểu về lịch sử và đời sống âm nhạc thông qua các tư liệu quý giá như "Biên chế dàn nhạc" và những ghi chú của các nhạc trưởng khi chỉ huy tác phẩm trong bản tổng phổ viết tay.
Sưu tập tài liệu không chỉ mang giá trị tinh thần sâu sắc đối với xã hội và cộng đồng, còn đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối giữa nghệ thuật hàn lâm và công chúng. Nếu như nhiều bộ tài liệu khoa học hay nghệ thuật hàn lâm thường mang tính chuyên sâu, khó tiếp cận với đông đảo người yêu nhạc, tác phẩm của Nhạc sĩ Hoàng Vân lại mang một sức sống đặc biệt. Không chỉ được giới chuyên môn đánh giá cao, những sáng tác của ông còn trở thành giáo trình giảng dạy tại các cơ sở đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp, các trường âm nhạc và Nhạc viện, đồng thời, luôn xuất hiện gần gũi với công chúng trong các cuộc thi âm nhạc chuyên nghiệp cấp quốc gia, quốc tế, cũng như các phong trào âm nhạc nghiệp dư.
Đại diện Cục Di sản văn hóa khẳng định, Sưu tập tài liệu lưu trữ của Nhạc sĩ Hoàng Vân được đề cử ghi danh Di sản tư liệu thế giới không chỉ là một dấu mốc quan trọng trong công tác bảo vệ di sản tư liệu (lĩnh vực âm nhạc) thuộc sở hữu gia đình, cá nhân, góp phần khẳng định tính thực tiễn, hiệu quả của Luật Di sản văn hóa năm 2024, là động lực cho việc bảo vệ, phát huy giá trị của những di sản tư liệu, góp phần khẳng định vị thế di sản văn hóa Việt Nam trên bản đồ khu vực và thế giới.
Việc ghi danh này cũng đưa tổng số di sản tư liệu của Việt Nam được UNESCO công nhận lên 11 di sản, trong đó có 4 di sản tư liệu thế giới và 7 di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương, góp phần làm dầy thêm kho tàng di sản nhân loại.
Việc UNESCO ghi danh Bộ sưu tập của Nhạc sĩ Hoàng Vân không chỉ là niềm tự hào của riêng gia đình nhạc sĩ Hoàng Vân, còn là niềm tự hào chung của đất nước, nhân dân Việt Nam, di sản tư liệu này sẽ góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về di sản tư liệu, lan tỏa giá trị văn hóa - lịch sử - nhân văn Việt Nam ra thế giới, từ đó nâng cao hình ảnh, vị thế của đất nước và con người Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.
Phương Lan
