Để trồng nấm linh chi đỏ đạt năng suất cao chúng ta phải tìm hiểu học hỏi kĩ thuật và kinh nghiệm của rất nhiều người, vì mỗi người trồng nấm đều có phương pháp , cách thức nuôi trồng khác nhau tùy theo về kiến thức và kinh nghiệm lâu năm trong nghề.
 |
| Vườn nấm linh chi trồng. Ảnh: thanhhoaquatestcert.gov.vn |
Thực tế muốn trồng nấm linh chi đỏ không dễ và cũng không quá khó ,đã có rất nhiều người nuôi trồng thành công và trở thành tỷ phú và một số thất bại nặng nề do thiếu kiến thức kĩ thuật nuôi trồng, kinh nghiệm và chưa tự xây dựng nuôi trồng theo qui trình, đa số còn phải phụ thuộc hoàn toàn vào các nhà sản xuất phôi giống, một phần rủi ro do phôi giống kém chất lượng,môi trường bị nhiễm bệnh ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển của cây nấm làm cho năng xuất bị sụt giảm.
Với một số kiến thức về kĩ thuật và kinh nghiệm nuôi trồng nấm linh chi đỏ trại nấm linh chi Tiên Thảo chúng tôi sẽ hướng dẫn và chia sẻ các kĩ thuật trồng nấm linh chi đỏ đạt năng xuất cao.
1. Thời vụ nuôi trồng:
Thời vụ nuôi trồng nấm phát triển tốt bắt đầu cấy giống và nuôi trồng từ tháng 1 đến tháng 10, vì sau tháng 10 lượng mưa nhiều ,độ ẩm cao dẩn đến nấm dễ bị nhiễm bệnh và phát triển không đồng đều, đa số người trồng thường ngưng trồng trong khoảng thời gian này cho đến sau tết .
Nếu ai đã từng có kinh nghiêm và kĩ thuật trồng nấm linh chi đỏ đạt năng suất cao thì vẫn có thể nuôi trồng vào khoảng thời gian từ tháng 10 trở đi.
Có thể trồng nấm linh chi 1 năm từ 3/đến 4 vụ trong 1 năm tùy theo từng chủng loại giống có thời gian nuôi trồng 3 đến 4 tháng.Có loại nuôi trồng 6 tháng nhưng đa số ở Việt Nam hiện nay chủ yếu trồng nấm linh chi đỏ thời gian từ 3 đến 4 tháng kể từ ngày cấy giống.
2. Nguyên liệu
Nấm linh chi đỏ sử dụng nguyên liệu chủ yếu là mùn cưa của các loại gỗ mềm không có chứa tinh dầu độc tố như mùn cưa gỗ cao su,gỗ mít , bã mía , hoặc một số cây thuốc họ thân thảo, nhưng đa số ở Việt Nam chúng ta đều sử dụng nguyên liệu dồi dào không hạn chế mùn cưa cao su, bã mía.
Ngoài ra bổ sung thêm nhiều phụ gia ,phối trộn thêm nhiều chất dinh dưỡng .vi khoáng chất tự nhiên như; bột cám, bột ngô,MgSO4,vôi, CaCO3, sử dụng nguồn nước phải sạch (nước sinh hoạt)
Phối trộn nguyên liệu đồng nhất để chuẩn bị khâu ủ mạt cưa, ủ mạt cưa để lên men tỏa nhiệt làm phân giải chất sơ và bay hơi các tinh dầu có trong mạt cưa giúp nguyên liệu có điều kiện thấm nước, các vi khuẩn phân hủy làm diệt bớt mầm bệnh gây nhiễm bệnh có trong nguyên liệu.
Nên sàn lượt các tạp chất trong mạt cưa để dễ hấp thu nước và tránh bị rách bịch. Kiểm tra độ ẩm mạt cưa theo kinh nghiệm cho thấy nguyên liệu thiếu nước sẽ tốt hơn nguyên liệu dư nước sẽ gây yếm khí làm chết tơ nấm.
Ủ phôi nấm nhanh trong vòng 6 giờ trở lên,không nên ủ thời gian quá 30 ngày.
 |
| Mục đích đóng bịch là không làm cho tơ chất bị đứt ,bị nhiễm bệnh do môi trường và khi di chuyển.Ảnh : thanhhoaquatestcert.gov.vn |
3. Đóng bịch
Yêu cầu đóng bịch phải thật chặt tay, không để lỏng sau cho khối lượng túi từ 1,2kg đến 1,5 kg, trọng lượng phôi nấm phải đủ không nên quá dư hoặc quá thiếu. Mục đích đóng bịch là không làm cho tơ chất bị đứt ,bị nhiễm bệnh do môi trường và khi di chuyển.
Dùng que soi nấm để tạo lỗ nông tiện khi cấy giống tránh làm cho tơ nấm bị va chạm.
Sử dụng túi nilong có kích cỡ 19 đến 20 đóng mạt cưa xong tiến hành làm cổ, dùng nút nhựa làm cổ sau đó nhét bông gòn vào miệng bịch không cho thấm sau đó đem liền đi hấp thanh trùng.
4. Phương pháp thanh trùng
Kĩ thuật hấp thanh trùng rất quan trọng tiêu diệt toàn bộ các vi sinh vật có trong nguyên liệu .Dùng phương pháp hấp cách thủy nhiệt độ 100 độ C thời gian hấp thanh trùng trong vòng 12 tiếng. Qúa trình hấp thanh trùng thì nồi hấp phải đủ hơi nước , đạt nhiệt độ cần thiết.
Ngoài ra có thể hấp thanh trùng nhanh 90 phút đến 120 phút bằng nồi áp suất Autoclave, hấp ở nhiệt độ 119-126 độ C (áp suất đạt 1,2đến 1,5 at).
Sau khi hấp giảm nhiệt độ 50 độ C rồi mới cho bịch phôi giống ra khỏi lò để tránh nhiệt độ cao dễ gây cháy bịch.
 |
| Tủ hấp thanh trùng thì nồi hấp phải đủ hơi nước, đạt nhiệt độ cần thiết. Ảnh: thanhhoaquatestcert.gov.vn |
5. Cấy giống
Một số kĩ thuật nuôi trồng nấm linh chi đỏ đạt năng xuất cao quan trọng nhất là khâu phân lập giống phải thường xuyên nếu không giống nấm sẽ bị thoái hóa ,dễ nhiễm bệnh, sụt giảm năng xuất.
Chuẩn bị: khử trùng tất cả từ phòng cấy giống và các dụng cụ để cấy giống, phòng cấy giống phải chắn gió, không quá kín, bịch phôi giống sau khi hấp để nguội là cấy ngay
Dụng cụ cấy giống: chai giống, que kẹp , đèn cồn,bàn cấy, cồn sát trùng tất cả phải thanh trùng để nguội.
Cần lưu ý khi cấy giống;
Giống cấy phải đúng độ tuổi , khi cấy không nên đưa kẹp đèn cồn vào lửa quá lâu để đốt.
Trong quá trình cấy chai cấy giống luôn để nằm ngang, tốt nhất nên sử dụng tủ cấy sẽ hạn chế bớt mầm bệnh từ không khí, khi nói chuyện, hơi thở.
Cấy giống có thể thực hiện theo 2 phương pháp sau đây :
Phương pháp 1: cấy giống linh chi trên que gỗ , cần tạo lỗ bịch phôi giống có đường kính 1,8-2 cm sâu 15-17 cm, lúc cấy cần đặt bịch nguyên liệu gần đèn cồn , gắp từng que ở túi giống cấy vào túi nguyên liệu.
Phương pháp 2: cấy giống linh chi trên hạt, dùng que cấy kều nhẹ giống cho đều trên bề mặt bịch nguyên liệu tránh dập nát giống, cho khoảng 10- 15 gam giống cho vào bịch nguyên liệu , cứ mỗi bịch meo giống cấy được 40 -50 bịch nguyên liệu.
Sau khi cấy giống đậy nút bông lại vận chuyển đến nhà ủ nấm, luôn vệ sinh sạch sẽ phòng ủ nấm.
 |
| Trồng nấm linh chi đỏ theo phương pháp phủ đất. Ảnh: thanhhoaquatestcert.gov.vn |
6. Giai đoạn nuôi ủ tơ
Yêu cầu nhà nuôi ủ tơ phải sạch sẽ thông thoáng để cung cấp oxy cho nấm giảm nhiệt độ,giảm độ ấm và tránh nấm mốc phát triển.
Độ ẩm nhà ủ phôi giống khoảng 75%_ 85% nhiệt độ từ 2o độ C đến 30 độ C. Tránh ánh nắng chiếu sáng , điều chỉnh ánh sáng yếu nhưng không quá tối ,nhà ủ phôi giống không bị mưa dột, không để chung với nấm khô hoặc phôi nấm đang trồng, nên để một nhà ủ riêng biệt. Nhà ủ tơ phải vệ sinh xịt thuốc diệt côn trùng và rắc vôi.
Đặt phôi nấm lên kệ đặt hoặc kệ treo , thời gian ủ phôi nấm không tưới nước, tránh di chuyển,thường xuyên kiểm tra xem nấm bị mốc hay nhiễm bệnh thì loại bỏ khỏi nhà ủ.
Theo dõi quá trình lan tơ nấm đến sợi nấm 1/2 đến 1/3 là tơ nấm bắt đầu hình thành quả thể, tháo bớt một ít lớp bông ở cổ bịch phôi giống để nấm mọc ra không bị kẹt, sau đó ủ đến khi tơ nấm phủ đều bịch sau khoảng 2 ngày mới tưới nước duy trì nhiệt độ 28 độ C , độ ẩm 90% .
Theo kinh nghiệm thời gian ủ phôi giống ngắn mà tơ trắng phát triển nhanh thường không đạt năng xuất cao.
7. Giai đoạn chăm sóc và thu hái.
Chuẩn bị nhà trồng nấm phải đạt những điều kiện sau:
Nhà trồng nấm phải sạch sẽ, thông thoáng,đủ ánh sáng, tạo ánh sáng khuyết tán đều mọi phía giúp nấm phát triển đều.
Nhà trồng nấm phải kín, chống gió lùa đừng để ngộp,mái chống mưa dột , bọc lưới tránh nắng xunh quanh ,nhà phải chắc để chủ động trước mọi thời tiết,cần giữ ẩm nhưng phải thông thoáng để việc hô hấp của nấm tốt tránh nhiễm bệnh.
Luôn đảm bảo nhiệt độ cho nấm phát triển tốt từ 22 độ C đến 28 độ C, độ ẩm không khí .
Sử dụng nguồn nước sạch, vệ sinh quanh khu vực trồng nấm sạch sẽ làm cho nấm tránh bị nhiễm bệnh.
Quá trình chăm sóc và thu hái thường áp dụng theo 2 phương pháp sau:
Phương pháp phủ đất:
Quan sát thấy sợi nấm phát triển khoảng 3/4 bịch gỡ bỏ lớp bông mở miện túi , phủ lên bề mặt 1 lớp đất mỏng khoảng 3cm.
Sau khi phủ đất nấm linh đỏ cần phải chăm sóc cẩn thận, tưới phun sương để cho đất ẩm, không nên tưới nhiều nước làm đất bị đọng nước dễ gây nhiễm bệnh. Kể từ lúc phủ đất khoảng 7_10 ngày đầu cần điều chỉnh độ ẩm đạt 75% đến 90% , mỗi ngày thường xuyên tưới nước lên nền đất
Cần duy trì độ ẩm từ lúc quả thể nấm linh chi đỏ bắt đầu nhô lên khỏi lớp đất phủ cho đến thời kỳ thu hái. Mỗi ngày tưới phun sương nhẹ khoảng 3 đến 4 lần tùy theo điều kiện thời tiết, việc chăm sóc kéo dài đến thời điểm tai nấm bắt đầu sản sinh bào tử thì ngưng tưới phun sương khoảng 10 ngày trước khi thu hái.
Phương pháp phủ đất giúp nấm phát triển rất tốt tuy nhiên rất chiếm diện tích và dễ gây nhiễm bệnh hơn nhiều,vì bịch phôi giống tiếp xúc trực tiếp với đất, nếu xử lý đất không kĩ vẫn còn nhiều vi khuẩn gây bệnh.
Hầu hết các trang trại nuôi trồng nấm linh chi đỏ ở Việt Nam không chọn nuôi trồng theo phương pháp phủ đất . Thời gian nuôi trồng tính từ ngày cấy phôi nấm khoảng 70 đến 90 ngày tùy theo từng chủng giống có thời gian nuôi trồng khác nhau.
 |
| Trồng nấm không ủ đất.Ảnh : thanhhoaquatestcert.gov.vn |
Phương pháp không ủ đất
Khoảng thời gian 25_ 30 ngày khi thấy sợi nấm ăn hết 3/4 bịch giống thì tiến hành rạch túi và tưới nước , từ 7-10 ngày thường xuyên tưới nước trên nền nhà để duy trì độ ẩm từ 80%- 90% đạt được độ thông thoáng nhất định.
Đa số các trang trại nấm linh chi đỏ tại Việt Nam thường áp dụng nuôi trồng theo phương pháp này, phương pháp này tiết kiệm được diện tích nuôi trồng có thể đặt phôi nấm theo dạng dây treo, hoặc đặt trên sàn nhà, nấm phát triển tốt nhất khi đặt bịch phôi giống trên kệ chữ A.
Thời kỳ thu hái khi nấm bắt đầu sản sinh bào tử nấm khoảng hơn 10 ngày sau đó thì thu hài, khi nấm vừa sản sinh lớp bào tử thì ngưng tưới khoảng 10 ngày,
Dùng cao cắt phần thân tai nấm sát gốc và sát khuẩn bằng vôi sau đó tiếp tục nuôi trồng thêm 1 đợt cách chăm sóc như lúc ban đầu, tỉ lệ năng xuất đợt 2 sẽ thấp hơn đợt
Cứ 3 kg nấm linh chi đỏ tươi sau khi phơi thì sẽ thu được 1 kg khô, cứ 1000 bịch phôi giống sau khi phơi khô cho khoảng 16 đến 20 kg tùy theo chất lượng phôi giống.
Khi kết thúc nuôi trồng cần phải xử lý và thanh trùng nhà trại bằng fooc môn nồng độ 1%.
Thời gian xây dựng trại và nuôi trồng khoảng 1 đến 3 năm môi trường xung quanh trại bị nhiễm bệnh , ô nhiễm gây bệnh cho nấm,tỉ lệ năng xuất không cao cần phải di dời và thay đổi đia điểm nuôi trồng một nơi mới.
Sau khi thu hái nấm sẽ được phơi khô hoặc sấy khô:
Nếu điều kiện thời tiết mưa nhiều thì phải dùng lò sấy nấm ở nhiệt độ 35 độ C đến 400 độ C trong thời gian 1-4 tiếng khi nào thấy tai nấm khô cứng là đã sấy xong.
Tốt nhất nên phơi khô nấm linh chi đỏ dưới ánh nắng tự nhiên khoảng 2 đến 3 ngày nắng ,chú ý nên phơi thật khô để khi bảo quản tránh bị ẩm mốc, thời gian bảo quản lâu hơn.
8. Đóng gói sản phẩm
Sau khi phơi khô nấm linh chi đỏ được xử lý vi sinh , các vi khuẩn trước khi được đóng gói.
Thời gian bảo quản từ 1 -2 năm nếu đóng gói bằng túi ép chân không, quá trình dùng nấm linh chi đỏ phải dùng tay thật khô để lấy nấm sau đó đậy kín bịch không để cho không khí ẩm tràn vào.
Theo thanhhoaquatestcert.gov.vn
