Với mong ước làm giàu trên mảnh đất quê hương, anh Nguyễn Quốc Huy ở thị trấn Hợp Châu (huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc) đã mạnh dạn đầu tư vào nuôi trồng các loại nấm đem lại hiệu quả kinh tế cao và góp phần giải quyết việc làm cho lao động tại địa phương.

Khởi nghiệp trên quê hương
Hợp tác xã Nấm Tam Đảo đang ở thời điểm chuẩn bị thu hoạch đông trùng hạ thảo. Vừa tất bật kiểm tra từng lọ đông trùng hạ thảo trước khi giao cho khách, anh Nguyễn Quốc Huy, Giám đốc Hợp tác xã cho biết, sinh ra và lớn lên tại vùng đất Tam Đảo, nơi được thiên nhiên ưu đãi, với khí hậu và thổ nhưỡng đặc trưng, phù hợp phát triển nhiều loại nông sản đặc thù, anh đã nuôi dưỡng trong mình mong ước làm giàu ngay tại quê hương.
Kể về những ngày đầu lập nghiệp, anh Huy cho biết: Một lần tình cờ mua nấm sò về nấu ăn và được vợ khen ngon nên anh đã lên mạng tìm hiểu về cách nuôi trồng nấm. Càng tìm hiểu anh càng thấy hứng thú và lóe lên ý tưởng lập nghiệp từ nghề trồng nấm.
Nghĩ là làm, anh bàn với vợ, đầu tư hết số tiền tích cóp để mua bông phế liệu và mua bạt về dựng trại trồng nấm. Do vốn ít, kinh nghiệm chưa có nên anh đã chọn trồng thử nghiệm nấm rơm. Năm đó, đó thời tiết thuận lợi, lứa nấm đầu tiên của anh phát triển tốt và cho thu hoạch được 6 tạ, với giá bán 30.000 đồng/kg, trừ mọi chi phí anh thu về được hơn 10 triệu đồng tiền lãi.
Thừa thắng xông lên, anh mạnh dạn vay thêm vốn, đầu tư máy móc mở rộng diện tích trồng. Để có kiến thức về phòng trừ sâu bệnh, anh đã về Viện Di truyền nông nghiệp Việt Nam học lớp kỹ thuật trồng nấm.
Với mong muốn mở rộng quy mô sản xuất nấm, cung cấp đa dạng các sản phẩm nấm ra thị trường, tháng 4/2009, anh thành lập Hợp tác xã Nấm Tam Đảo với 12 thành viên, chuyên sản xuất các sản phẩm nấm ăn như nấm sò, nấm bào ngư, nấm rơm, nấm linh chi và nấm dược liệu.
Từ kinh nghiệm sản xuất, anh Huy cho biết, trồng nấm chi phí sản xuất thấp, không đòi hỏi công lao động lại tận dụng được những nguyên liệu sẵn có tại địa phương, giúp bảo vệ môi trường và tăng lợi nhuận cho người trồng nấm. Tất cả các nguyên liệu trồng nấm đều được Hợp tác xã tuyển chọn kỹ càng, được khử trùng bằng nước vôi và được trộn thêm cám gạo, cám sắn. Sau khi đi qua hệ thống máy trộn, nguyên liệu được đóng thành bịch trong các túi nylon, gần miệng túi có gắn màng lọc khí nhằm hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn. Mùn cưa thải ra sau khi trồng nấm sò sẽ được Hợp tác xã áp dụng các biện pháp xử lý, diệt vi khuẩn rồi tiếp tục tận dụng trồng nấm rơm, nấm mộc nhĩ. Còn mùn thải của một số loại nấm khác thường hay có vi khuẩn nấm gây bệnh nên sẽ được phơi khô, sấy để tận dụng phối trộn làm phân bón hữu cơ.
Đến nay, Hợp tác xã Nấm Tam Đảo đã mở rộng diện tích trồng nấm lên 5.000 m2 và đầu tư máy cuốn rơm để giảm chi phí, tiết kiệm nhân công. Hợp tác xã còn xây dựng được mô hình liên kết chuỗi sản xuất tiêu thụ sản phẩm cho các hộ dân trên địa bàn 3 huyện trên địa bà tỉnh Vĩnh Phúc là huyện Tam Đảo, Bình Xuyên, Lập Thạch với quy mô 400 tấn nấm tươi/ năm.
Xây dựng thương hiệu
Không ngủ yên với thành công trong việc phát triển các sản phẩm nấm, anh Nguyễn Quốc Huy quyết tâm đa dạng hóa sản phẩm, nghiên cứu, học hỏi thử nghiệm nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo.
Năm 2019, sau thời gian tìm tòi, nghiên cứu những lợi ích khi sử dụng mà nấm đông trùng hạ thảo mang lại cho sức khỏe của con người, anh đã nhờ tới sự giúp đỡ của các giáo sư, tiến sĩ tại Trung tâm Công nghệ sinh học, Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam để được tiếp cận và chuyển giao công nghệ sản xuất nấm đông trùng hạ thảo.
Trở về, anh mạnh dạn đầu tư 1,2 tỷ đồng để xây dựng cơ sở vật chất sản xuất nấm đông trùng hạ thảo trên quy mô lớn theo quy trình khép kín, từ sản xuất phôi đến thu hoạch, bảo quản, tiêu thụ. Anh còn lắp đặt 4 phòng lạnh, gồm phòng cấy giống, phòng ủ sợi và 2 phòng nuôi trồng.
Theo anh Huy, loại dược liệu này chứa nhiều giá trị dinh dưỡng, nhiều công dụng song lại khó nuôi trồng trong điều kiện khí hậu nước ta. Bởi đông trùng hạ thảo thường sống trên các cao nguyên lạnh giá quanh năm đòi hỏi nguồn dinh dưỡng, vật ký sinh và môi trường sống phù hợp mới phát triển.
Bắt tay vào nuôi trồng thử nghiệm, anh Huy chọn nhộng tằm làm giá thể để nuôi cấy. Cấy giống là khâu quan trọng nhất, quyết định thành công hay thất bại của việc nuôi trồng. Trước khi cấy cần lưu ý khử trùng hết yếu tố vi sinh vật bên ngoài, sau đó mới cấy nấm đông trùng hạ thảo vào bên trong giá thể. Trong quá trình ủ phôi phải thường xuyên quan tâm đến độ ẩm, nhiệt độ trong môi trường nuôi trồng thích hợp để nấm sinh trưởng và phát triển tốt. Sau 60 - 70 ngày sẽ cho ra sản phẩm hoàn thiện.
Sau khi thành công trong việc nhân giống và chuẩn hóa quy trình sản xuất, đến tháng 8/2020, Hợp tác xã Nấm Tam Đảo tiến hành sản xuất nấm đông trùng hạ thảo theo tiêu chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam (VietGap) trên quy mô lớn.
Để nâng cao giá trị kinh tế, Hợp tác xã còn đăng ký nhãn hiệu hàng hóa độc quyền, mã vạch truy xuất nguồn gốc và quan trọng hơn là chú trọng xây dựng thương hiệu đặc trưng, tiêu biểu riêng của huyện Tam Đảo.
Hiện nay, các sản phẩm từ nấm đông trùng hạ thảo của Hợp tác xã đã được đông đảo khách hàng tin dùng và lựa chọn là sản phẩm quà tặng mỗi dịp đến tham quan, du lịch tại vùng đất Tam Đảo.
Từ hoạt động sản xuất, mỗi năm Hợp tác xã đạt doanh thu hơn 1,5 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho hơn 10 lao động địa phương với mức thu nhập 5 triệu đồng/người/tháng
Anh Nguyễn Quốc Huy cho biết, Hợp tác xã Nấm Tam Đảo có 9 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao và 4 sao trên tổng số 20 sản phẩm; có 2 sản phẩm đạt chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh Vĩnh Phúc. Các sản phẩm của Hợp tác xã đang được đông đảo người tiêu dùng trên cả nước tin tưởng sử dụng và có trên 50% là khách hàng tìm mua trên các nền tảng mạng xã hội.
Từ những kết quả đạt được, cá nhân anh Nguyễn Quốc Huy và Hợp tác xã Nấm Tam Đảo đã nhận được nhiều giấy khen, bằng khen của các cấp, các hội và đoàn thể như Cúp vàng thương hiệu Việt Nam Tin dùng 2014, Giải thưởng Lương Định Của năm 2018. Năm 2023, Hợp tác xã Nấm Tam Đảo được biểu dương là một trong 63 hợp tác xã tiêu biểu toàn quốc.
Nguyễn Thảo