Âm vang tiếng trống Hoàng Hà

Dù trải qua nhiều thăng trầm nhưng bằng tình yêu nghề của nghệ nhân, việc tuân thủ những quy định khắt khe khi làm nghề nên nghề làm trống có tuổi đời hàng trăm năm ở làng Hoàng Hà, xã Diễn Hoàng, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An vẫn được giữ gìn, phát huy. Những ngày cuối năm, không khí làng trống sôi động, bận rộn hơn, nhiều hộ làm ngày, làm đêm để đáp ứng nhu cầu tăng cao dịp Tết Nguyên đán, phục vụ mùa lễ hội đầu năm mới.

Trăn trở giữ nghề

Năm nay 75 tuổi, nhưng ông Nguyễn Xuân Kỷ, xóm Thanh Nam, xã Diễn Hoàng đã có “thâm niên” làm trống gần 60 năm. Theo nghề đã hơn nửa đời người, nên mỗi khi được hỏi, ông lại say sưa kể về từng công đoạn, chia sẻ cách làm và một vài bí quyết. Để làm ra cái trống đẹp và âm vang, rền, gỗ làm trống phải là gỗ mít già từ 40 năm tuổi trở đi và chỉ sử dụng gỗ lõi để trống làm ra không bị rút gỗ, cong vênh, giữ được tiếng; cũng có nhà tận dụng gỗ giác (phần trắng bên ngoài tiếp giáp với vỏ cây) để làm nhưng giá bán rất rẻ.

potal-am-vang-tieng-trong-hoang-ha-7821375.jpg
Để làm ra một chiếc trống hoàn chỉnh, các nghệ nhân trong làng trống Hoàng Hà rất dày công, tỉ mỉ chau chuốt cả 3 khâu quan trọng: làm da, làm tang và bưng trống. Ảnh: Bích Huệ - TTXVN

“Ngày xưa gỗ mít nhiều dễ mua, còn giờ phải đặt gom rồi lấy từng đợt vì rất hiếm kể cả lên các huyện miền núi. Để tạo được âm thanh vang rền khi đánh, da làm mặt trống bắt buộc phải dùng da trâu bò già, ít ra cũng đã được nuôi 3- 4 năm trở lên, chủ yếu dùng da bò của các vùng miền núi cao”, ông Kỷ kể.

potal-am-vang-tieng-trong-hoang-ha-7821382.jpg
Đo kích thước làm trống, nhiều công đoạn làm trống vẫn phải làm bằng thủ công. Ảnh: Bích Huệ - TTXVN

Để làm ra một chiếc trống hoàn chỉnh, các nghệ nhân rất dày công, tỉ mỉ trau chuốt cả 3 khâu quan trọng: làm da, làm tang và bưng trống. Da bò mua về được rửa sạch, hoàn toàn không dùng hóa chất mà được xử lý thủ công, bào mỏng căng ra trên khung tre phơi nắng từ 2 - 3 ngày rồi đưa vào bóng mát để 2 - 3 tiếng đồng hồ cho nhuần lại rồi mới căng, bào da, đo cắt theo kích thước và hình mặt trống. Những công đoạn này được thợ trống làm rất cẩn thận để không ảnh hưởng đến độ rền của tiếng trống. Việc căng, chỉnh, lấy tiếng, miệng tang đều phải đúng kỹ thuật, nếu không trống sẽ bị cắt âm, không kêu. Trong đó, công đoạn bào da mặt trống là khó nhất, quyết định âm thanh tốt và phù hợp cho từng loại trống, đòi hỏi người thợ phải kinh nghiệm để cảm nhận được độ mỏng, dày của da trống.

potal-am-vang-tieng-trong-hoang-ha-7821381.jpg
Da bò mua về được rửa sạch, hoàn toàn không dùng hoá chất mà được xử lý thủ công rồi mới căng, bào da, đo cắt theo kích thước và hình mặt trống. Ảnh: Bích Huệ - TTXVN

Ông Kỷ chia sẻ: “Nghề đã được lưu truyền trong gia đình tôi 4 đời. Trong gia đình bây giờ hai vợ chồng tôi và con trai chỉ chuyên làm trống”.

Nghề làm trống ở Diễn Hoàng đã có từ hàng trăm năm nay. Thời trước, mọi công đoạn đều làm thủ công, thợ ròng rã nửa tháng trời mới làm xong một cái trống to, trống nhỏ hơn cũng phải 5 - 7 ngày. Từ những năm 2005 - 2006 bắt đầu có máy cưa vanh và máy bào, thời gian làm giảm xuống 4 - 5 ngày mà nhẹ nhàng hơn hẳn. Hiện các hộ cơ bản đều trang bị đầy đủ máy cưa, máy ghép, tuy nhiên một số công đoạn vẫn phải làm thủ công để có thể cho ra những chiếc trống có âm thanh tốt.

Đặt chân đến làng Thanh Nam những ngày cuối năm có thể thấy ai nấy đều tất bật hơn. Theo thông lệ, từ tháng 11 âm lịch năm trước đến hết tháng Giêng năm sau là mùa cao điểm làm trống để phục vụ dịp Tết Nguyên đán và lễ hội đầu năm. Nhà anh Nguyễn Đình Cát cũng đang tất bật ngày đêm hoàn thiện trống để trả hàng cho khách đã đặt. Anh Cát cho hay, nếu bình thường bán 7 - 8 cái trống/tháng thì dịp cuối năm, mỗi tháng tiêu thụ 14 - 15 cái, từ tháng 12 âm lịch đến Rằm tháng Giêng bán được 20 - 30 cái.

potal-am-vang-tieng-trong-hoang-ha-7821377.jpg
Da bò mua về được rửa sạch, hoàn toàn không dùng hoá chất mà được xử lý thủ công, bào mỏng căng ra trên khung tre phơi nắng từ 2 - 3 ngày rồi đưa vào bóng mát để 2 - 3 tiếng đồng hồ cho nhuần lại rồi mới căng, bào da, đo cắt theo kích thước và hình mặt trống. Ảnh: Bích Huệ - TTXVN

Có lịch sử hàng trăm năm, làng trống Hoàng Hà giữ nét độc đáo khi bí quyết làm nghề chỉ được truyền bá trong dòng họ Nguyễn. Quy định bất thành văn từ xa xưa khiến cho nghề làm trống ngày càng thu hẹp, mai một dần. Đây cũng là trăn trở của các gia đình làm nghề, nhất là khi lớp trẻ hiện nay đều đi học, đi làm ăn xa hay làm những ngành nghề khác có thu nhập cao hơn, rất hiếm người theo nghề truyền thống của cha ông.

Quyết tâm gìn giữ nét đẹp văn hóa

Trong văn hóa dân gian của người Việt, tiếng trống trở thành một phần không thể thiếu, vừa hào hùng lại vô cùng thiêng liêng. Sản phẩm trống ở làng Hoàng Hà phong phú, đa dạng với trên 10 loại trống, từ trống đại, trống trung đến trống tiểu, trong đó cũng chia ra nhiều loại, phục vụ đa dạng nhu cầu từ các trường học, đền chùa, trống họ, trống dùng trong các sự kiện văn hóa, với các loại trống chèo, trống múa, trống âm nhạc…

potal-am-vang-tieng-trong-hoang-ha-7821374.jpg
Để làm ra một chiếc trống hoàn chỉnh, các nghệ nhân trong làng trống Hoàng Hà rất dày công, tỉ mỉ chau chuốt cả 3 khâu quan trọng: làm da, làm tang và bưng trống. Ảnh: Bích Huệ - TTXVN

Theo thợ làm nghề, tang trống bền, có thể để hàng trăm năm không hỏng, nhưng mặt trống thường chỉ chịu được 6 - 7 năm sử dụng là thủng, nên ngoài mua mới, khách hàng thường gửi trống để sửa lại. Hiện trống trung có giá 3 triệu đồng/cái, trống đại được chạm trổ cầu kỳ với rồng, phượng và hoa văn sơn son thếp vàng 7 triệu đồng/cái, trống nhỏ chỉ mấy trăm nghìn đồng/cái. Bên cạnh đó, thợ làng trống Hoàng Hà cũng từng làm những cái trống to cao hơn 2m có giá hàng trăm triệu đồng theo nhu cầu của khách đặt.

potal-am-vang-tieng-trong-hoang-ha-7821380.jpg
Trống Hoàng Hà có lịch sử hàng trăm năm nay. Ảnh: Bích Huệ - TTXVN

Trống Hoàng Hà còn được tiêu thụ ở Hà Tĩnh, Quảng Bình, Thanh Hóa, các tỉnh miền Nam hay bán sang Lào. Thời kỳ thịnh vượng, làng có trên 40 hộ làm nghề nhưng hiện chỉ còn 14 hộ.

Ông Hồ Hoàng, Phó chủ tịch UBND xã Diễn Hoàng cho biết: Mặc dù vật liệu làm trống ngày càng hiếm và đắt, như gỗ mít phải tìm mua tận các huyện miền núi Tân Kỳ, Nghĩa Ðàn, Quế Phong, da bò phải đến các lò giết mổ để lựa chọn kỳ công, nhưng các gia đình làm trống Hoàng Hà vẫn quyết tâm gìn giữ, duy trì, phát triển nghề truyền thống. Ngoài một số hộ chỉ làm theo “mùa vụ”, một ít hộ không phát triển được nên bỏ, thì những hộ đã làm nghề lâu đời vẫn giữ nghề, quyết tâm duy trì, phát triển nghề truyền thống.

potal-am-vang-tieng-trong-hoang-ha-7821379.jpg
Sản phẩm trống ở làng Hoàng Hà phong phú, đa dạng với trên 10 loại trống. Ảnh: Bích Huệ - TTXVN

Ngày nay, những người thợ làng nghề trống Hoàng Hà luôn luôn tìm tòi và sáng tạo các sản phẩm để đáp ứng được thị hiếu, thẩm mỹ của người sử dụng. Đó là sự đa dạng hóa các sản phẩm, sáng tạo nhiều chủng loại, kiểu dáng trống mới. Từ đó, nghề làm trống đã mang lại lợi ích về kinh tế, nhiều người thợ đã làm giàu trên chính mảnh đất quê hương chiêm trũng bằng chính bàn tay khối óc của mình.

potal-am-vang-tieng-trong-hoang-ha-7821390.jpg
Dịp cuối năm, ông Cát tiêu thụ 14 - 15 cái trống/tháng, từ tháng 12 âm lịch đến rằm tháng giêng bán được 20 - 30 cái. Ảnh: Bích Huệ - TTVXN

“Cùng với việc lưu giữ nghề truyền thống, việc nắm bắt kịp thời nhu cầu xã hội và áp dụng vào từng sản phẩm đã giúp đời sống nhân dân ngày càng phát triển. Huyện cũng hướng người dân đa dạng hóa sản phẩm, tận dụng kỹ năng làm nghề trống để chuyển đổi sang làm các sản phẩm liên quan đến trống như bom rượu, bồn tắm sinh học, thùng đựng gạo phong thủy,… Từ đó giúp người dân làng trống Hoàng Hà phát huy nghề truyền thống và “giữ lửa” nghề, truyền tiếp cho các thế hệ sau”, ông Phạm Xuân Sánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Diễn Châu cho biết.

Bích Huệ

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Vũng Tàu mở đường vươn mình từ những mũi tiến công lịch sử

Vũng Tàu mở đường vươn mình từ những mũi tiến công lịch sử

Ngày 30/4/1975, chiến dịch giải phóng miền Nam đi đến thắng lợi hoàn toàn, thống nhất đất nước. Vũng Tàu, với vị trí chiến lược quan trọng, là một trong những cứ điểm cố thủ cuối cùng của quân đội Sài Gòn. Đến 13 giờ 30 ngày 30/4, những tên địch cuối cùng buông súng đầu hàng, Vũng Tàu hoàn toàn giải phóng.

"Mùa vàng" sứa biển, ngư dân ven bờ bội thu

"Mùa vàng" sứa biển, ngư dân ven bờ bội thu

Những ngày đầu tháng 4/2025, biển cả đã ban tặng cho ngư dân các xã vùng ven biển Thạch Hà, thị Xã Kỳ Anh, thành phố Hà Tĩnh (Hà Tĩnh) món quà giá trị đó là sứa biển. Liên tiếp những chuyến ra khơi gần bờ đã mang về sản lượng sứa rất lớn, giúp nhiều gia đình ngư dân thu về hàng triệu đồng, tạo nên không khí phấn khởi trong những chuyến ra khơi.

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Gìn giữ bánh truyền thống Khẩu Sli của người Tày, Nùng ở Cao Bằng

Cao Bằng, một tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Một trong những món ăn truyền thống nổi bật của người Tày, người Nùng ở đây là bánh Khẩu Sli, món bánh mang đậm hương vị quê hương và được người dân nơi đây coi là món quà tuyệt vời trong những dịp lễ, Tết.

Hiệu quả kinh tế từ trồng lúa giảm phát thải

Hiệu quả kinh tế từ trồng lúa giảm phát thải

Tại tỉnh Trà Vinh, thực hiện Đề án "Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030", người dân đã đăng ký gần 5.000 ha tham gia sản xuất theo mô hình ở vụ sản xuất lúa Hè Thu, cao gấp trên 5 lần so với diện tích tham gia đề án ở vụ lúa Đông Xuân 2024-2025.

Ngỡ ngàng vẻ đẹp của cánh rừng nguyên sinh ở vùng cao Mù Cang Chải

Ngỡ ngàng vẻ đẹp của cánh rừng nguyên sinh ở vùng cao Mù Cang Chải

Huyện vùng cao Mù Cang Chải (Yên Bái) không chỉ biết đến những thửa ruộng bậc thang, một kỳ quan của người Mông đã được công nhận là danh thắng Quốc gia. Nơi đây còn được thiên nhiên ban tặng Khu bảo tồn loài sinh cảnh Chế Tạo rộng hơn 20.000 ha với những cánh rừng nguyên sinh kỳ vĩ và thảm thực vật, động vật phong phú, đa dạng.

Trà Vinh nâng chất tiêu chí nông thôn mới

Trà Vinh nâng chất tiêu chí nông thôn mới

Chiều 4/4, UBND tỉnh Trà Vinh tổ chức hội nghị sơ kết Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới năm 2024 và công tác xóa nhà tạm, dột nát trên địa bàn theo hình thức trực tuyến kết nối với 9 điểm cầu các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh.

Khai mạc Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP tỉnh Phú Thọ năm 2025

Khai mạc Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP tỉnh Phú Thọ năm 2025

Nằm trong chương trình Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần văn hóa du lịch – Đất Tổ 2025, tối 2/4, tại sân vận động Bảo Đà, thành phố Việt Trì, Ban Tổ chức Giỗ tổ Hùng Vương và Tuần văn hóa du lịch – Đất Tổ 2025, Sở Công Thương tỉnh Phú Thọ tổ chức Hội chợ thương mại và sản phẩm OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) tỉnh Phú Thọ năm 2025

Tiền Giang phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu xuất khẩu

Tiền Giang phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu xuất khẩu

Với lợi thế 32 km bờ biển, tỉnh Tiền Giang đã hình thành và phát triển vùng chuyên canh nuôi nghêu trên địa bàn huyện Gò Công Đông có diện tích 2.200 ha, tập trung tại xã Tân Thành, sản lượng khai thác bình quân hàng năm đạt khoảng 20.000 tấn. Nghêu Gò Công có chất lượng tốt, được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh ưa chuộng.

Gia Lai phát triển cà phê đặc sản thay vì chỉ xuất khẩu thô

Gia Lai phát triển cà phê đặc sản thay vì chỉ xuất khẩu thô

Hiện nay, Gia Lai sở hữu hơn 57.000 ha cà phê đạt các chứng nhận 4C, UTZ, Rainforest, Organic, chiếm trên 53% tổng diện tích cà phê của tỉnh. Thay vì dừng lại ở vai trò xuất khẩu nguyên liệu thô, Gia Lai đang dần hình thành hướng đi mới trong hành trình phát triển cà phê đặc sản, thông qua việc đưa doanh nghiệp trở thành trung tâm, đồng hành cùng chính quyền và ngành nông nghiệp.

Trồng khoai lang lãi từ 130-150 triệu đồng/ha ở Gia Lai

Trồng khoai lang lãi từ 130-150 triệu đồng/ha ở Gia Lai

Những ngày này, trên khắp cánh đồng huyện Phú Thiện (tỉnh Gia Lai), không khí thu hoạch khoai lang diễn ra nhộn nhịp. Niên vụ Đông Xuân 2024-2025, bà con nông dân không chỉ vui mừng vì năng suất cao mà giá thu mua cũng tăng mạnh, mang lại nguồn thu nhập đáng kể.

Bảo tồn và phát triển nguồn gen cây chè cổ núi Bóng

Bảo tồn và phát triển nguồn gen cây chè cổ núi Bóng

Tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên có quần thể cây chè cổ thụ với tuổi đời hàng trăm năm. Để làm sáng tỏ nguồn gốc, giá trị của giống chè, chính quyền tỉnh và các nhà khoa học đang tích cực tìm hiểu, nghiên cứu, bảo tồn, phát triển nguồn gen chè cổ, mở ra hành trình gìn giữ, phát huy giá trị của giống chè quý hiếm này trên mảnh đất “Đệ nhất danh trà”.

"Mỗi xã một sản phẩm" - Động lực mới cho phát triển kinh tế nông thôn Thái Bình

"Mỗi xã một sản phẩm" - Động lực mới cho phát triển kinh tế nông thôn Thái Bình

Với tiềm năng và thế mạnh sẵn có trong sản xuất nông nghiệp, tỉnh Thái Bình đang ghi dấu ấn đậm nét trong việc triển khai hiệu quả Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Chương trình đang là động lực quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân và xây dựng nông thôn mới bền vững.

Đồng Tháp đưa toàn bộ sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử

Đồng Tháp đưa toàn bộ sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử

Ông Huỳnh Minh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp cho biết, đến nay, tỉnh có 581 sản phẩm được công nhận OCOP (464 sản phẩm 3 sao, 116 sản phẩm 4 sao và 1 sản phẩm 5 sao) của 246 chủ thể duy trì kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử; 100% sản phẩm OCOP được duy trì trên các sàn thương mại điện tử.

Đồng Tháp bảo tồn, phát triển các làng nghề truyền thống

Đồng Tháp bảo tồn, phát triển các làng nghề truyền thống

Nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa, truyền thống, phát triển kinh tế - xã hội nông thôn và xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, tỉnh Đồng Tháp quan tâm bảo tồn và phát triển các nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống.

Đại Từ phát triển kinh tế nhờ trồng chè gắn với du lịch

Đại Từ phát triển kinh tế nhờ trồng chè gắn với du lịch

Huyện Đại Từ được thiên nhiên ưu ái ban tặng cảnh quan độc đáo với những dãy núi cao hùng vĩ, những hồ nước, thác nước tự nhiên đẹp hoang sơ làm say đắm lòng người và nổi tiếng với nhiều sườn đồi phủ xanh màu lá chè. Tận dụng được thế mạnh đó mà huyện đã phát triển được nhiều khía cạnh kinh tế như nông nghiệp, du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng không chỉ tạo nên văn hóa trà độc đáo mà còn góp phần đưa huyện ngày một đi lên, khẳng định thương hiệu trà Thái Nguyên nói chung.

Hồi sinh vùng đất từng bị bom đạn tàn phá

Hồi sinh vùng đất từng bị bom đạn tàn phá

Sau 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, huyện Đầm Dơi (Cà Mau) đã có nhiều đổi thay. Từ vùng đất vốn bị bom đạn tàn phá, nay đã trở thành những vùng nuôi trồng thủy sản được xác định là ngành kinh tế mũi nhọn của huyện và vùng nuôi trọng điểm của tỉnh.

Gia Lai và hành trình từ vùng đất khó trở thành "thủ phủ" mía đường

Gia Lai và hành trình từ vùng đất khó trở thành "thủ phủ" mía đường

Gia Lai đang sở hữu vùng nguyên liệu mía khoảng 45.000 ha, trải dài khắp các vùng phía Đông và Đông Nam tỉnh. Vùng Đông Trường Sơn bao gồm thị xã An Khê và các huyện Kbang, Đăk Pơ, Kông Chro, từng được biết đến là vùng đất khó với những cánh đồng khô cằn chủ yếu trồng các loại cây ngắn ngày như sắn, đậu phộng, ngô hiệu quả kinh tế thấp. Tuy nhiên, những năm qua, khu vực này đã có sự chuyển mình mạnh mẽ để trở thành vùng nguyên liệu mía lớn nhất nước với gần 32.000 ha, mang lại sinh kế ổn định cho hàng nghìn hộ dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.

Nghệ nhân trăn trở “giữ lửa” nghề truyền thống ở Thái Bình

Nghệ nhân trăn trở “giữ lửa” nghề truyền thống ở Thái Bình

Thái Bình có hơn 140 làng nghề được UBND tỉnh công nhận. Việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển các làng nghề truyền thống luôn được tỉnh quan tâm, chú trọng, trong đó không thể thiếu vai trò của các nghệ nhân - “báu vật sống” nắm giữ tinh hoa của làng nghề. Nhờ tinh thần sáng tạo và tâm huyết của họ, nhiều làng nghề đã “hồi sinh” mạnh mẽ trước nguy cơ bị mai một.

Đồng bào Mông ở Suối Bu thoát nghèo từ cây măng tre bát độ

Đồng bào Mông ở Suối Bu thoát nghèo từ cây măng tre bát độ

Trong những năm gần đây, cây măng tre bát độ đã trở thành "cây xóa đói giảm nghèo" cho đồng bào Mông tại xã Suối Bu, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu thuận lợi, cây măng tre Bát độ không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn giúp cải thiện đời sống của người dân nơi đây.

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Món cà đắng lòng gà bọc lá chuối của người Jrai

Ẩm thực của người Jrai ở Gia Lai luôn độc đáo với những món ăn ngon, dân dã, đậm nét truyền thống. Trong số đó, món cà đắng lòng gà bọc lá chuối nổi bật như một biểu tượng của sự sáng tạo và gắn kết với thiên nhiên.

Một số sản phẩm OCOP tiêu biểu của Bình Phước. Ảnh: K GỬIH

Bình Phước khai thác giá trị sản phẩm OCOP

Thực hiện chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (chương trình OCOP), nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Bình Phước đã đẩy mạnh khai thác giá trị sản phẩm nông sản, từng bước xây dựng thương hiệu OCOP Bình Phước.