Sẽ tăng cường quản lý thuốc bảo vệ thực vật

Việc tồn dư thuốc bảo vệ thực vật ngày một nhiều. Ảnh: mtnt.hoinongdan.org.vn

Biện pháp hữu hiệu để bảo vệ mùa màng

Theo Hiệp hội Sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam, thuốc BVTV là những hợp chất nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp dùng để phòng trừ sinh vật gây hại cây trồng và nông sản. Sử dụng thuốc BVTV là cách diệt trừ dịch hại nhanh nhất, triệt để và có thể chặn đứng dịch hại trong thời gian ngắn nhất. Hiện nay, gần như 100% các quốc gia trên thế giới đều sử dụng thuốc BVTV. Việt Nam cũng đã sử dụng thuốc BVTV từ năm 1955. 

Cục trưởng Cục BVTV Hoàng Trung cho biết, hiện nay lượng thuốc BVTV được sử dụng trên đồng ruộng nước ta vào khoảng 30.000-40.000 tấn/năm.

Phát biểu tại tọa đàm “Tăng cường quản lý thuốc BVTV theo định hướng sản xuất nông nghiệp sạch, hữu cơ, phát triển bền vững” (tháng 5-2017), Ông Nguyễn Văn Sơn, quyền Chủ tịch, kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam cho biết, nếu không có thuốc BVTV thì Đồng bằng sông Cửu Long không thể canh tác được 4 triệu ha lúa và như vậy nguy cơ thiếu lương thực và không thể cạnh tranh là khó tránh khỏi. Tương tự, nếu không có thuốc BVTV thì sản lượng rau, cây ăn quả sẽ giảm từ 30-50% và nhiều loại cây trồng như nho, táo, dưa chuột sẽ không cho thu hoạch.

Ông Sơn nhấn mạnh, thuốc bảo vệ thực vật, nếu sử dụng đúng, bên cạnh việc diệt trừ sâu, bệnh, tăng năng suất, sản lượng cây trồng, còn giúp cải thiện mẫu mã sản phẩm, tạo điều kiện để thực hiện thương mại sản phẩm. Đặc biệt, khi chúng ta tham gia xuất khẩu sản phẩm nông sản thì việc kiểm định này càng nghiêm ngặt, ngoài chất lượng thì mẫu mã cũng rất quan trọng.

Một số bất cập

Bên cạnh những lợi ích mà thuốc BVTV mang lại, việc sử dụng thuốc BVTV không đúng cách sẽ gây nên nhiều hậu quả xấu như: làm mất an toàn thực phẩm, tác động tiêu cực tới sức khỏe, tuổi thọ của con người; gây ảnh hưởng xấu đến môi trường, làm mất cân bằng sinh thái, kéo theo sự phá hoại của dịch hại ngày càng tăng, đời sống sinh hoạt của con người đảo lộn. Do đó, việc quản lý, sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV có vai trò hết sức quan trọng.

Theo Cục BVTV, đến nay, hành lang pháp lý phục vụ quản lý nhà nước về thuốc BVTV là tương đối đầy đủ. Đặc biệt, ngày 1-1-2015, Luật Bảo vệ và kiểm dịnh thực vật đã chính thức có hiệu lực. Đây là văn bản và cơ sở pháp lý cao nhất cho vấn đề quản lý, sử dụng, kinh doanh thuốc BVTV. Dưới Luật là một loạt các nghị định, thông tư giúp cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương thực thi tốt việc quản lý này từ khâu đăng ký, khảo nghiệm, kiểm tra chất lượng các loại thuốc BVTV được đưa ra sử dụng tại Việt Nam cũng như trước khi nhập khẩu. Cho đến nay Việt Nam đã có hơn 600 tiêu chuẩn cơ sở và quy chuẩn kỹ thuật phục vụ cho công tác từ khảo nghiệm cũng như công tác kiểm tra, kiểm định chất lượng thuốc BVTV nhằm đưa các sản phẩm đến tay người dân bảo đảm chất lượng, hiệu quả.

Trên cơ sở hành lang pháp lý tương đối đầy đủ như vậy thì đến nay các danh mục thuốc BVTV của Việt Nam có 4.068 sản phẩm, trong đó có gần 1.000 sản phẩm có nguồn gốc sinh học. Đây là yếu tố quan trọng phục vụ tốt cho việc tiến tới nền nông nghiệp sạch và hữu cơ. Ngoài gần 1.000 sản phẩm sinh học thì có gần 400 loại thuốc BVTV khác có các hoạt chất thuộc thế hệ mới. Bộ thuốc BVTV hiện nay của Việt Nam được các nước trong khối ASEAN và các nước phát triển đánh giá là khá chuẩn và hầu hết là các thuốc thế hệ mới.

Cùng với đó, hàng năm, Cục BVTV và các chi cục các địa phương phối hợp với các hiệp hội, doanh nghiệp và tập đoàn lớn về thuốc BVTV đã tiến hành tổ chức tập huấn cho người nông dân. Mỗi năm, có ít nhất khoảng 200.000-300.000 nông dân được tham gia tập huấn sử dụng thuốc BVTV hiệu quả. 

Tuy nhiên, với hơn 10 triệu nông hộ với quy mô rất nhỏ, lẻ ở nước ta thì việc tiếp cận đến toàn bộ người nông dân để hướng dẫn các kiến thức về nông học và sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng nồng độ liều lượng, đúng lúc và đúng cách) là một thách thức, không những đối với cơ quan nhà nước mà cả các công ty trong lĩnh vực thuốc BVTV.

Bên cạnh đó, hiện nay, trên thị trường vẫn tồn tại một thực trạng khá nhức nhối gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng nông sản, cũng như môi trường, đó là hiện tượng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng của thuốc BVTV và một bộ phận kinh doanh không chân chính đã đưa những sản phẩm này ra thị trường làm ảnh hưởng đến người nông dân, đến các nhà sản xuất thuốc BVTV chân chính.

Ngoài ra, để tăng năng suất, một bộ phận người dân đã cố tình chọn dùng những loại thuốc BVTV có tác dụng nhanh hoặc tự ý tăng liều lượng làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng sản phẩm nông nghiệp và môi trường. Trong khi đó, nhiều loại thuốc BVTV sinh học hoặc nguồn gốc sinh học rất an toàn cho môi trường nhưng do tác dụng chậm nên ít được sử dụng.

Tăng cường quản lý 

Để quản lý chặt chất lượng thuốc bán trên thị trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, sẽ tăng cường quản lý chặt chẽ các khâu từ đăng ký, khảo nghiệm đến kiểm tra chất lượng thuốc trước khi nhập khẩu hoặc đưa ra sử dụng tại Việt Nam. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cần tuyên truyền nâng cao trách nhiệm cho người kinh doanh, yêu cầu các hộ ký cam kết không bán thuốc cấm, thuốc ngoài danh mục cho phép được lưu hành tại Việt Nam; tăng cường kiểm tra và xử phạt theo đúng Luật Bảo vệ và Kiểm định thực vật (hiệu lực từ ngày 1-1-2015)… Đi đôi với công tác thanh tra, kiểm tra xử lý nghiêm vi phạm, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, bao gồm: kiểm tra, đánh giá doanh nghiệp, cửa hàng sản xuất kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật; cấp mới, cấp lại chứng chỉ hành nghề buôn bán thuốc bảo vệ thực vật, giấy phép vận chuyển thuốc, nguyên liệu thuốc bảo vệ thực vật... 

Phát biểu tại tọa đàm “Tăng cường quản lý thuốc BVTV theo định hướng sản xuất nông nghiệp sạch, hữu cơ, phát triển bền vững”, ông Hoàng Trung đề xuất một số giải pháp để hướng tới một nền nông nghiệp sạch từ góc độ thuốc BVTV, bao gồm:

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là cơ chế chính sách, chỗ nào chưa phù hợp, chỗ nào cần bổ sung để đáp ứng tình hình sản xuất mới hiện nay, đặc biệt làm sao đáp ứng nền nông nghiệp sản xuất hữu cơ cũng như nền nông nghiệp sạch; Xây dựng và hoàn thiện ngay các quy chuẩn kỹ thuật liên quan tới việc kiểm tra, kiếm định chất lượng các loại thuốc BVTV để sớm được sản xuất và đến tay người sử dụng là những sản phẩm thực sự có hiệu quả và chất lượng. 

Cùng với đó, tiếp tục đưa ra những chế tài và quy định rõ ràng hơn trong việc rà soát loại bỏ các loại thuốc BVTV độc hại và gây mất an toàn trong sản xuất nông nghiệp và đặc biệt ảnh hưởng đến sức khỏe con người, môi trường. Đồng thời, khuyến khích đưa các loại thuốc BVTV thế hệ mới và thuốc sinh học vào trong danh mục.

Một giải pháp không kém phần quan trọng khác là nâng cao nhận thức và chuyển biến nhận thức của người dân. Đặc biệt, cần tiếp tục đấu tranh ngăn chặn các loại thuốc BVTV nhập lậu để làm lành mạnh hóa thị trường thuốc BVTV hiện nay, bảo đảm người dân được sử dụng những loại chất BVTV sinh học thế hệ mới…

Minh Duyên (tổng hợp)