Cá cháo (còn có tên gọi cá khoai) ở vùng biển nào cũng có. Tuy nhiên, cá khoai khai thác ở vùng biển Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa được giới ẩm thực xếp vào loại ngon bởi vùng biển các địa phương này có độ sâu vừa phải, hàm lượng muối hòa tan trong nước biển không cao, có nhiều dòng hải lưu vận chuyển phù du tạo thức ăn cho cá.
Tại các xã ven biển huyện Diễn Châu (Nghệ An), đánh bắt hải sản là nghề truyền thống được tiếp nối, gìn giữ qua nhiều thế hệ. Trải qua bao đời “lấy biển là nhà, trời là màn, trăng là đèn”, người dân xứ biển chân chất, thật thà, quen “ăn sóng, nói gió”. Từ trong lao động, người dân nơi “miền chân sóng” đã tạo nên những món ăn chứa đựng những nét tinh tế, độc đáo, rất đặc trưng văn hóa ẩm thực của người dân xứ biển. Trong đó món canh cá cháo là một điển hình, luôn được lựa chọn trong cơ cấu bữa ăn của người dân mỗi khi thời tiết se lạnh, lập Đông hay dịp thiết đãi khách quý, đón đợi người thân xa quê trở về.
Hiện đang vào mùa khai thác cá cháo của ngư dân Diễn Châu. Cá cháo được các thuyền, bè khai thác ở ngư trường vùng lộng, thời gian ra khơi và cập bến trong ngày. Sau khi phương tiện cập bến, cá cháo được tiểu thương bày bán nhiều vào thời điểm buổi chiều tại các chợ dân sinh trên địa bàn huyện Diễn Châu (Nghệ An); giá bán dao động từ 90.000 đồng đến 120.000 đồng/kg cá tươi (tùy thuộc vào kích thước cá đã phân loại).
Theo bà Nguyễn Thị Sen, cư dân làng biển Thái Thịnh, xã Diễn Kim, huyện Diễn Châu, để có món canh cá cháo ngon, người nội trợ trước tiên phải lựa mua được những con cá cháo tươi nhất. Đó là những con cá cháo có thân tròn, đầy đặn; vây cá còn nguyên vẹn và giữ được sắc phớt hồng, mang cá màu đỏ tươi; trên lưng cá còn đường xám bạc chạy dọc từ mang đến đuôi và thân cá có màu trắng đục. Các loại rau thơm, gia vị mua ở chợ cần có để chế biến món canh cá cháo ngon, ngọt, mát lành và bổ dưỡng cần có ít quả cà chua, mấy bó rau thì là, ngổ, vài quả ớt tươi và mẻ chua (dấm bỗng)...
Ngư dân Trần Văn Cảnh, xóm Quyết Thắng, xã Diễn Bích, huyện Diễn Châu, Nghệ An cho hay, thưởng thức canh cá cháo ngon nhất là khi vừa nấu xong, lúc canh còn nóng, mùi vị món canh sẽ hội tụ đầy đủ nhất. Món canh cá cháo có thể ăn kèm với rau xà lách, rau diếp hay hoa chuối non thái sợi mỏng. Ngày nay, trong xã hội hiện đại, các món ăn liên quan đến cá cháo đã có những sự phát triển trong cách thức chế biến. Người nội trợ có thể nấu canh cá cháo với rau cải, rau cúc, xà lách... Dù nấu với loại rau nào thì món canh cá cháo cũng mang đến sự mát lành, ngon ngọt, bổ dưỡng và đậm đà hương vị biển.
Hiện diện trong đời sống ẩm thực của người dân miền biển, món canh cá cháo luôn là niềm háo hức chờ mong của mỗi ngư dân sau những chuyến đi biển.
Hải An - Xuân Tiến
