Trong khuôn khổ dự án “Thí điểm các mô hình quản lý chất thải rắn sinh hoạt và chất thải ngành Thủy sản nhằm thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại thành phố Quy Nhơn” do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tài trợ giai đoạn 2022 - 2024, từ cuối năm 2023, tỉnh Bình Định đã triển khai mô hình: "Thu gom chất thải nhựa từ tàu cá về bờ".
Mô hình này thu hút 200 tàu cá của ngư dân tham gia, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa đại dương trong hoạt động khai thác, từng bước quản lý rác thải nhựa đại dương theo cách tiếp cận từ đầu nguồn, thực hiện kinh tế tuần hoàn và phát triển xanh.
Từ khi mô hình được triển khai, ngư dân Ngô Đức Tấn (sinh năm 1973, trú thị trấn Cát Tiến, huyện Phù Cát) đã dần hình thành thói quen mang những túi rác thải nhựa thu gom được trên biển về bờ sau những chuyến vươn khơi dài ngày. Ông Tấn chia sẻ, ông thường vớt những loại rác trôi dạt vướng vào lưới. Ông nhận thấy mô hình này rất ý nghĩa, các ngư dân khác cũng nên tích cực ủng hộ theo.
Khi tham gia Mô hình, các chủ tàu bắt buộc phải ký cam kết không xả rác thải nhựa xuống biển và thu gom rác thải nhựa sinh hoạt trên tàu cá để đưa vào bờ, lắp đặt túi lưới chứa rác thải nhựa trên tàu cá; khai báo các loại nước uống, thực phẩm sinh hoạt và các loại bao bì trong chuyến biển thông qua tờ khai khi làm thủ tục xuất bến tại cảng cá, xác nhận lượng rác thải nhựa mang về khi cập cảng… Nhìn chung, phần lớn các chủ tàu đều thực hiện nghiêm túc.
Chị Nguyễn Thị Minh Lệ, Đội trưởng Đội thu gom rác thải nhựa tại Cảng cá Quy Nhơn cho hay, khi các tàu cá cập cảng sẽ có đội xử lý rác thải xuống thu gom tận nơi; sau đó, tiến hành phân loại cụ thể từng loại rác. Theo thống kê, sau hơn 4 tháng mô hình đi vào hoạt động, lực lượng chức năng đã thu gom tại Cảng cá Quy Nhơn được khoảng 1 tấn rác các loại từ các tàu cá cập cảng; trong đó, có khoảng 600 kg rác có thể tái chế được (số này được ép thành từng kiện hình chữ nhật, bán cho nhà máy sản xuất vật liệu nhựa để tái chế thành những sản phẩm hữu ích khác phục vụ nhu cầu người dân).
Bà Hà Thị Thanh Hương, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Định thông tin: Mô hình đã góp phần đáng kể vào việc chung tay giảm thiểu rác thải nhựa, bảo vệ môi trường biển, hệ sinh thái lẫn các động vật thủy sinh, làm sạch đại dương, giúp ngư dân giữ được nguồn sinh kế bền vững.
“Trong thời gian tới, tỉnh sẽ nhân rộng mô hình ra các cảng cá khác trên địa bàn; đồng thời, mở rộng phạm vi, số lượng tàu cá tham gia”, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Định Hà Thị Thanh Hương cho biết thêm.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh cũng vừa ban hành Quy trình kiểm soát, quản lý rác thải nhựa đại dương của tàu cá trong chuyến biển trên địa bàn. Thực hiện quy trình, tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030, có 100% ngư dân hoạt động khai thác thủy sản trên các tàu cá được phổ biến tuyên truyền, tập huấn về quản lý, hành động giảm thiểu rác thải nhựa đại dương. 100% tàu khai thác thủy sản thu gom rác thải nhựa của tàu mang vào bờ, tập trung tại các điểm thu gom ở cảng cá, chuyển các đơn vị có chức năng xử lý. 100% cảng cá tổ chức thu gom, phân loại rác thải nhựa phát sinh từ tàu cá chuyển cho các đơn vị chức năng xử lý; hoàn thiện và đồng bộ cơ sở dữ liệu về rác thải nhựa đại dương của tàu cá.
Quy trình này áp dụng đối với chủ tàu, thuyền trưởng, thuyền viên các tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên khi tham gia hoạt động khai thác thủy sản và các đơn vị, tổ chức tham gia quản lý, kiểm soát rác thải nhựa đại dương tại các cảng cá Quy Nhơn, Đề Gi, Tam Quan. Ngoài ra, tỉnh còn khuyến khích áp dụng đối với các tàu cá có chiều dài từ 12 đến dưới 15 m khi tham gia hoạt động khai thác trên biển.
Lê Phước Ngọc
