* Đầm, vịnh quá tải và ô nhiễm
Vùng đầm, vịnh biển của tỉnh Khánh Hòa hội tụ được các yếu tố “thiên thời, địa lợi” để phát triển nghề nuôi thủy sản lồng bè, mà không nhiều địa phương ven biển có được. Đó là hai đầm Nha Phu và Thủy Triều, cùng ba vịnh Vân Phong, Nha Trang và Cam Ranh, có nước sâu, kín gió do có hệ thống đảo ven bờ che chắn, khí hậu ôn hòa, ít có bão nên rất phù hợp cho việc nuôi thủy sản. Tuy nhiên, những yếu tố bất lợi cũng thường xuyên xảy ra như, dịch bệnh, môi trường nước bị ô nhiễm… đang ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững của nghề này.
Từ đầu tháng 9/2016 đến nay, nhiều hộ nuôi cá bớp, cá chim ở đầm Nha Phu và ven vịnh Cam Ranh đã phải “treo lồng”, bởi cá chết rải rác nhưng lại kéo dài liên tục trong vài tháng qua, gây thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Cá bớp bị chết, loại nhỏ cũng đã 0,5kg, lớn lên đến 4kg. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Khánh Hòa, thời gian qua, trên đầm Nha Phu có trên 94 tấn cá bớp, cá mú, cá chim của 40 hộ bị chết; trong đó, nhiều nhất là cá bớp, thiệt hại 4,6 tỷ đồng. Ở vùng nuôi thuộc phường Cam Phúc Nam, vịnh Cam Ranh có trên 160.000 con bớp của 29 hộ bị chết, thiệt hại khoảng 6,7 tỷ đồng.
Ông Lê Tấn Bản, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Khánh Hòa cho biết, qua kiểm tra ở đầm Nha Phu, lực lượng liên ngành phát hiện các hộ nuôi cá bớp, cá chim tự phát, vùng nước nuôi không thông thoáng, khiến môi trường nước bị ô nhiễm, mật độ nuôi từ 150 – 200 con/lồng là phù hợp, nhưng người dân nuôi đến 300 – 500 con/lồng dẫn đến cá thiếu ô xy. Qua kiểm tra vùng nuôi cá bớp ở vịnh Cam Ranh, Chi cục Chăn nuôi và Thú y Khánh Hòa phát hiện, có dấu hiệu ô nhiễm, nên việc nuôi trồng gặp nhiều khó khăn như, cá chết rải rác, chậm lớn, bị bệnh nhiễm khuẩn làm cho tỷ lệ cá chết tích lũy cao. Tỉnh Khánh Hòa hiện có trên 4.500 lồng nuôi cá ở “2 đầm, 3 vịnh”, cho sản lượng khoảng 3.500 tấn/năm, trong đó cá bớp trên 3.500 lồng, cá mú hơn 700 lồng… Các loại cá này cho giá trị kinh tế lớn do bán được giá cao như, cá bớp từ 150.000 – 180.000 đồng/kg, cá mú 250.000 – 300.000 đồng/kg.
Nói đến nghề nuôi thủy sản lồng ở Khánh Hòa cũng không thể không nhắc đến nghề nuôi tôm hùm. Bởi Khánh Hòa có nghề nuôi tôm hùm lồng phát triển nhất cả nước, bình quân hàng năm thả nuôi trên 23.000 lồng, cho sản lượng từ 800 - 1.100 tấn. Đây cũng là đối tượng nuôi mang lại giá trị kinh tế cao nhất, khi tôm hùm có giá từ 1,2 – 1,5 triệu đồng/kg. Nghề nuôi tôn hùm lồng ở Khánh Hòa tập trung chủ yếu ở hai vịnh Vân Phong và Cam Ranh, một số ít ở vịnh Nha Trang. Hiện nay, một số vùng nuôi tôm hùm đã “quá tải”, nhất là ở một số khu vực gần bờ của vịnh Vân Phong, làm cho môi trường nước ngày càng xấu đi, dịch bệnh diễn biến phức tạp.
Theo giám sát của Chi cục Thủy sản Khánh Hòa, số lồng nuôi tôm hùm bị thiệt hại do bị bệnh năm 2013 là trên 14.000 lồng, năm 2014 gần 19.000 lồng, năm 2015 khoảng 3.000 lồng. Tôm hùm lồng ở Khánh Hòa thường bị chết do mắc các bệnh đen mang, đỏ thân, long đầu và nhất là bệnh sữa được phát hiện năm 2006. Tuy nhiên, việc “trị bệnh” cho tôm hùm lồng vẫn chưa có giải pháp căn cơ, do nghề này phát triển khó kiểm soát. Theo Thạc sĩ Nguyễn Cơ Thạch, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III, nghề nuôi tôm hùm lồng hiện nay thiếu sự kiểm soát và không giới hạn được số lồng nuôi trên một vùng biển, điều này đã làm xuất hiện những vấn đề khó giải quyết như, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh...
*Đồng bộ các giải pháp
Theo các nhà quản lý và nghiên cứu về nuôi trồng thủy sản, để giải quyết những bất cập của nghề nuôi trồng thủy sản trên “2 đầm, 3 vịnh” ở Khánh Hòa, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp. Đó là quy hoạch chi tiết vùng nuôi; nâng cao ý thức, kỹ thuật nuôi, vệ sinh trong và ngoài vùng nuôi; thu gom rác thải, xử lý thức ăn thừa, tôm cá bị chết do nhiễm bệnh; tổ chức liên kết theo chuỗi giá trị; chủ động được nguồn giống sạch bệnh.
Hiện nay, ngoài vịnh Nha Trang có quy hoạch chi tiết vùng nuôi trồng thủy sản, các vịnh, đầm còn lại chưa có quy hoạch chi tiết nên người dân gặp khó khăn trong việc xác định vùng nuôi. Vì vậy, việc hoàn thiện quy hoạch chi tiết theo hướng chuyển vùng nuôi ra xa bờ đang là vấn đề cấp bách. Bà Nguyễn Thị Toàn Thư, Phó trưởng Phòng Nuôi trồng thủy sản, Chi cục Thủy sản Khánh Hòa đánh giá, sau thời gian dài nuôi trồng ở gần bờ, lớp trầm tích đã bị ô nhiễm. Khi thủy triều rút, lồng nuôi hạ xuống gần lớp trầm tích, khiến thiếu ô xy và có nhiều khí độc làm tôm, cá bị chết hoặc sinh trưởng chậm. Quy hoạch chi tiết vùng nuôi xa bờ vừa giải quyết được tình trạng ô nhiễm, vừa giảm quá tải cho vùng gần bờ.
Đối với vùng gần bờ hai đầm Nha Phu và Thủy Triều, nhiều nhà nghiên cứu khuyến cáo, nên nuôi xen ghép các loài thân mềm, nhuyễn thể vừa mang lại hiệu quả kinh tế, vừa góp phần cải tạo môi trường nước, qua đó giúp nghề nuôi tôm, cá lồng ở đây được thuận lợi hơn. Riêng với nghề nuôi tôm hùm lồng, Tiến sĩ Thái Ngọc Chiến, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III cho rằng, cần chú ý đến công nghệ nuôi mới, cụ thể là nuôi xa bờ với hệ thống lồng hiện đại có thể hạ sâu xuống tầng giữa vào mùa mưa bão, nuôi trong bể trên đất liền, nuôi đáy nhằm giảm áp lực nuôi ven bờ. Về môi trường, các tổ nuôi tôm hùm tự quản cần giám sát việc thực hiện vệ sinh, thu gom và tiêu hủy rác thải.
Bên cạnh việc giải quyết vấn đề môi trường, quy hoạch, ông Huỳnh Kim Khánh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Khánh Hòa còn cho rằng, tổ chức liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị trong nuôi trồng thủy sản cần được chú trọng hơn nữa. Trong mối liên kết bốn nhà: nhà nông, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học và nhà nước, phải ưu tiên xây dựng mối quan hệ bền vững giữa nhà nông và doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm ổn định.
Hiện nay, giống cá bớp, cá chim… đã sinh sản nhân tạo nên chủ động được nguồn giống. Riêng tôm hùm giống vẫn phải nhập từ các nước trong khu vực Đông Nam Á nên cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng và mầm bệnh trước khi thả nuôi. Về lâu dài, tỉnh cần hỗ trợ nghiên cứu sinh sản nhân tạo tôm hùm giống./.
Vùng đầm, vịnh biển của tỉnh Khánh Hòa hội tụ được các yếu tố “thiên thời, địa lợi” để phát triển nghề nuôi thủy sản lồng bè, mà không nhiều địa phương ven biển có được. Đó là hai đầm Nha Phu và Thủy Triều, cùng ba vịnh Vân Phong, Nha Trang và Cam Ranh, có nước sâu, kín gió do có hệ thống đảo ven bờ che chắn, khí hậu ôn hòa, ít có bão nên rất phù hợp cho việc nuôi thủy sản. Tuy nhiên, những yếu tố bất lợi cũng thường xuyên xảy ra như, dịch bệnh, môi trường nước bị ô nhiễm… đang ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững của nghề này.
Từ đầu tháng 9/2016 đến nay, nhiều hộ nuôi cá bớp, cá chim ở đầm Nha Phu và ven vịnh Cam Ranh đã phải “treo lồng”, bởi cá chết rải rác nhưng lại kéo dài liên tục trong vài tháng qua, gây thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Cá bớp bị chết, loại nhỏ cũng đã 0,5kg, lớn lên đến 4kg. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Khánh Hòa, thời gian qua, trên đầm Nha Phu có trên 94 tấn cá bớp, cá mú, cá chim của 40 hộ bị chết; trong đó, nhiều nhất là cá bớp, thiệt hại 4,6 tỷ đồng. Ở vùng nuôi thuộc phường Cam Phúc Nam, vịnh Cam Ranh có trên 160.000 con bớp của 29 hộ bị chết, thiệt hại khoảng 6,7 tỷ đồng.
Ông Lê Tấn Bản, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Khánh Hòa cho biết, qua kiểm tra ở đầm Nha Phu, lực lượng liên ngành phát hiện các hộ nuôi cá bớp, cá chim tự phát, vùng nước nuôi không thông thoáng, khiến môi trường nước bị ô nhiễm, mật độ nuôi từ 150 – 200 con/lồng là phù hợp, nhưng người dân nuôi đến 300 – 500 con/lồng dẫn đến cá thiếu ô xy. Qua kiểm tra vùng nuôi cá bớp ở vịnh Cam Ranh, Chi cục Chăn nuôi và Thú y Khánh Hòa phát hiện, có dấu hiệu ô nhiễm, nên việc nuôi trồng gặp nhiều khó khăn như, cá chết rải rác, chậm lớn, bị bệnh nhiễm khuẩn làm cho tỷ lệ cá chết tích lũy cao. Tỉnh Khánh Hòa hiện có trên 4.500 lồng nuôi cá ở “2 đầm, 3 vịnh”, cho sản lượng khoảng 3.500 tấn/năm, trong đó cá bớp trên 3.500 lồng, cá mú hơn 700 lồng… Các loại cá này cho giá trị kinh tế lớn do bán được giá cao như, cá bớp từ 150.000 – 180.000 đồng/kg, cá mú 250.000 – 300.000 đồng/kg.
Nói đến nghề nuôi thủy sản lồng ở Khánh Hòa cũng không thể không nhắc đến nghề nuôi tôm hùm. Bởi Khánh Hòa có nghề nuôi tôm hùm lồng phát triển nhất cả nước, bình quân hàng năm thả nuôi trên 23.000 lồng, cho sản lượng từ 800 - 1.100 tấn. Đây cũng là đối tượng nuôi mang lại giá trị kinh tế cao nhất, khi tôm hùm có giá từ 1,2 – 1,5 triệu đồng/kg. Nghề nuôi tôn hùm lồng ở Khánh Hòa tập trung chủ yếu ở hai vịnh Vân Phong và Cam Ranh, một số ít ở vịnh Nha Trang. Hiện nay, một số vùng nuôi tôm hùm đã “quá tải”, nhất là ở một số khu vực gần bờ của vịnh Vân Phong, làm cho môi trường nước ngày càng xấu đi, dịch bệnh diễn biến phức tạp.
Theo giám sát của Chi cục Thủy sản Khánh Hòa, số lồng nuôi tôm hùm bị thiệt hại do bị bệnh năm 2013 là trên 14.000 lồng, năm 2014 gần 19.000 lồng, năm 2015 khoảng 3.000 lồng. Tôm hùm lồng ở Khánh Hòa thường bị chết do mắc các bệnh đen mang, đỏ thân, long đầu và nhất là bệnh sữa được phát hiện năm 2006. Tuy nhiên, việc “trị bệnh” cho tôm hùm lồng vẫn chưa có giải pháp căn cơ, do nghề này phát triển khó kiểm soát. Theo Thạc sĩ Nguyễn Cơ Thạch, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III, nghề nuôi tôm hùm lồng hiện nay thiếu sự kiểm soát và không giới hạn được số lồng nuôi trên một vùng biển, điều này đã làm xuất hiện những vấn đề khó giải quyết như, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh...
 |
| Ảnh minh họa |
Theo các nhà quản lý và nghiên cứu về nuôi trồng thủy sản, để giải quyết những bất cập của nghề nuôi trồng thủy sản trên “2 đầm, 3 vịnh” ở Khánh Hòa, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp. Đó là quy hoạch chi tiết vùng nuôi; nâng cao ý thức, kỹ thuật nuôi, vệ sinh trong và ngoài vùng nuôi; thu gom rác thải, xử lý thức ăn thừa, tôm cá bị chết do nhiễm bệnh; tổ chức liên kết theo chuỗi giá trị; chủ động được nguồn giống sạch bệnh.
Hiện nay, ngoài vịnh Nha Trang có quy hoạch chi tiết vùng nuôi trồng thủy sản, các vịnh, đầm còn lại chưa có quy hoạch chi tiết nên người dân gặp khó khăn trong việc xác định vùng nuôi. Vì vậy, việc hoàn thiện quy hoạch chi tiết theo hướng chuyển vùng nuôi ra xa bờ đang là vấn đề cấp bách. Bà Nguyễn Thị Toàn Thư, Phó trưởng Phòng Nuôi trồng thủy sản, Chi cục Thủy sản Khánh Hòa đánh giá, sau thời gian dài nuôi trồng ở gần bờ, lớp trầm tích đã bị ô nhiễm. Khi thủy triều rút, lồng nuôi hạ xuống gần lớp trầm tích, khiến thiếu ô xy và có nhiều khí độc làm tôm, cá bị chết hoặc sinh trưởng chậm. Quy hoạch chi tiết vùng nuôi xa bờ vừa giải quyết được tình trạng ô nhiễm, vừa giảm quá tải cho vùng gần bờ.
Đối với vùng gần bờ hai đầm Nha Phu và Thủy Triều, nhiều nhà nghiên cứu khuyến cáo, nên nuôi xen ghép các loài thân mềm, nhuyễn thể vừa mang lại hiệu quả kinh tế, vừa góp phần cải tạo môi trường nước, qua đó giúp nghề nuôi tôm, cá lồng ở đây được thuận lợi hơn. Riêng với nghề nuôi tôm hùm lồng, Tiến sĩ Thái Ngọc Chiến, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản III cho rằng, cần chú ý đến công nghệ nuôi mới, cụ thể là nuôi xa bờ với hệ thống lồng hiện đại có thể hạ sâu xuống tầng giữa vào mùa mưa bão, nuôi trong bể trên đất liền, nuôi đáy nhằm giảm áp lực nuôi ven bờ. Về môi trường, các tổ nuôi tôm hùm tự quản cần giám sát việc thực hiện vệ sinh, thu gom và tiêu hủy rác thải.
Bên cạnh việc giải quyết vấn đề môi trường, quy hoạch, ông Huỳnh Kim Khánh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Khánh Hòa còn cho rằng, tổ chức liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị trong nuôi trồng thủy sản cần được chú trọng hơn nữa. Trong mối liên kết bốn nhà: nhà nông, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học và nhà nước, phải ưu tiên xây dựng mối quan hệ bền vững giữa nhà nông và doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm ổn định.
Hiện nay, giống cá bớp, cá chim… đã sinh sản nhân tạo nên chủ động được nguồn giống. Riêng tôm hùm giống vẫn phải nhập từ các nước trong khu vực Đông Nam Á nên cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng và mầm bệnh trước khi thả nuôi. Về lâu dài, tỉnh cần hỗ trợ nghiên cứu sinh sản nhân tạo tôm hùm giống./.
Theo TTXVN
