Gìn giữ phong tục Lễ hội ăn mừng lúa mới của đồng bào Raglai, T'rin

Gìn giữ phong tục Lễ hội ăn mừng lúa mới của đồng bào Raglai, T'rin

Lễ ăn mừng lúa mới của một số đồng bào dân tộc thiểu số như Raglai, T'rin... ở huyện miền núi Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa là một trong những lễ hội dân gian với nhiều nét đẹp dân tộc được đồng bào và chính quyền nơi đây giữ gìn, phát huy.

Gìn giữ phong tục Lễ hội ăn mừng lúa mới của đồng bào Raglai, T'rin ảnh 1Các nghệ nhân và người dân chuẩn bị cho nghi thức cúng trong lễ ăn mừng đầu lúa mới. Ảnh: baokhanhhoa.vn

 Nét đẹp Lễ ăn mừng lúa mới

Trước khi diễn ra Lễ ăn mừng lúa mới, người đồng bào dân tộc thiếu số ở Khánh Vĩnh thực hiện tuần tự các bước trồng lúa rẫy. Khi mưa xuống, đất mềm và tơi hơn, bà con lấy những hạt lúa giống đã tuyển chọn gieo vào đất. Nhờ sương trời gió núi, những giống lúa vươn mình nảy mầm xanh rồi đơm bông, kết thành những “hạt ngọc” to, chắc nịch; khi nấu chín có mùi thơm đặc trưng đại ngàn.

Lúa rẫy không cày bừa như lúa nước, chỉ có người đàn ông đi trước đào lỗ, người phụ nữ bỏ hạt lúa xuống rồi lấp đất lại. Mùa thu hoạch đến, lúa chín vàng ươm cả những vạt đồi. Người trong buôn làng đổi công cho nhau để thu hoạch lúa nên thời vụ diễn ra rất nhanh. Họ dựng chòi trên rẫy, thay phiên nhau tuốt từng bông lúa bỏ vào gùi. Cây lúa sau thu hoạch, tự mục thành phân bón cho các cây keo trên triền đồi. Lúa được phơi khô, người đồng bào chọn những hạt lúa to, căng tròn phơi khô cất giữ trong ống lồ ô làm giống cho vụ sau và tiến hành ăn mừng lúa mới.

Lễ ăn mừng lúa mới được tổ chức vào khoảng tháng 3, tháng 4 hằng năm khi tiếng sấm vang lên với quan niệm bắt đầu khai thông đất trời, âm dương giao hòa, cây cối đâm chồi nảy lộc. Để chuẩn bị cho nghi lễ quan trọng nhất trong năm này, phụ nữ đồng bào dân tộc thiểu số được giao nhiệm chuẩn bị đồ cúng lễ, đàn ông sẽ dựng cây nêu, sửa sang nhà cửa đón ông bà, tổ tiên về. Không khí đón mừng lúa mới rộn ràng khắp buôn làng và trong mỗi căn nhà sàn của đồng bào.

Lễ hội ăn mừng lúa mới được tổ chức quy mô tùy thuộc vào việc gia đình thu hoạch mùa vụ trúng hay mất mùa. Trước hết, người lớn trong nhà lên rẫy (chọn rẫy tốt nhất) làm lễ cúng thần lúa, xin rước thần lúa về nhà. Lễ cúng này đơn giản, lễ vật chỉ cần trầu cau, cơm, trứng luộc và rượu. Sau khi cúng, mọi người cùng nhau tuốt lúa, làm sạch cho vào gùi và rước thần lúa về nhà.

Trong lễ chính ăn mừng lúa mới, bà con thường tổ chức linh đình, rộn ràng, những gia đình được mùa to, cúng lớn tổ chức tại nhà dài. Đối với những gia đình làm lễ lớn, bà con trong thôn sẽ giúp chuẩn bị gạo, nếp, rau củ, nấu nướng và món canh bùi - món ăn truyền thống không thể thiếu. Canh bùi có nguyên liệu từ gạo của lúa mới và lá cây bột ngọt giã nhuyễn, nấu chung với rau xắt nhỏ, khi chín sền sệt, có mùi vị béo, thơm của gạo, ngọt của rau.

Các vật lễ được chuẩn bị trước đó sẽ được thầy cúng sắp đặt và cúng với các nghi thức rất long trọng trước sự chứng kiến của gia đình, bà con. Những bông lúa giống được treo ở cây nêu trong những ngày diễn ra lễ hội. Sau phần lễ, chủ nhà thường bưng chén rượu đến mời từng người. Mọi người chúc cho nhau những điều tốt đẹp nhất. Lễ ăn mừng không thể thiếu những điệu múa của những cô gái dân tộc. Thanh niên trong làng còn đốt lửa trại, cùng nhau ca hát, nhảy múa.

Giữ gìn truyền thống dân tộc

Trước thực tế canh tác lúa nước hiệu quả cao, phong tục canh tác lúa rẫy của đồng bào thiểu số giảm dần, việc tổ chức lễ ăn mừng sau khi kết thúc vụ mùa lúa rẫy không còn nhiều. Vì vậy mới đây, UBND huyện Khánh Vĩnh đã tổ chức phục dựng Lễ hội ăn mừng lúa mới của người dân tộc Raglai - nằm trong Dự án 6 "Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch", thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn.

Gìn giữ phong tục Lễ hội ăn mừng lúa mới của đồng bào Raglai, T'rin ảnh 2Lễ ăn mừng đầu lúa mới là một sinh hoạt văn hóa gắn kết người dân trong mỗi buôn làng. Ảnh: baokhanhhoa.vn

Bà Ca Tông Thị Mến, Phó Chủ tịch UBND huyện Khánh Vĩnh chia sẻ, Lễ phục dựng ăn mừng lúa mới của dân tộc Raglai sẽ góp phần hiệu quả trong việc tuyên truyền, vận động nhân dân đặc biệt là đồng bào các dân tộc thiểu số giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Mục tiêu hướng tới vừa bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc vừa khai thác giá trị văn hóa để phát triển du lịch, nâng cao đời sống của nhân dân.

Theo bà Ca Tông Thị Mến, phong tục ăn mừng lúa mới có từ lâu trong đồng bào dân tộc thiểu số, là cách bà con tạ ơn Giàng (trời), đất, tổ tiên, các vị thần đã phù hộ cho họ có một vụ mùa bội thu. Người Raglai tin rằng, thế giới tự nhiên có nhiều vị thần và trong các nghi lễ liên quan tới đời người, tới cây lúa mẹ, Giàng chính là hồn lúa mẹ, là đức siêu nhiên tối cao có sức mạnh tác động đến sản xuất và cuộc sống của họ. Tết đầu lúa hay nghi lễ mừng lúa mới của bà con Raglai gắn với tập tục đón rước Giàng, đón hồn lúa từ rẫy về ăn Tết cùng gia đình và cầu mong hồn lúa phù hộ giúp đỡ gia đình một năm dồi dào sức khỏe, làm ăn khấm khá.

Theo những những già làng Raglai ở huyện Khánh Vĩnh, nghi lễ cúng lúa mới chính là sự thể hiện lòng biết ơn “hồn lúa” đã sinh sôi nảy nở, ban lương thực nuôi sống con người. Người Raglai thường tổ chức nghi lễ mừng lúa mới mang tính chất đại gia đình là để bày tỏ biết ơn bà con trong buôn làng đã hỗ trợ, giúp đỡ gia đình họ trong sản xuất, thu hoạch vụ mùa trong năm.

Theo Nhà nghiên cứu dân gian Ngô Văn Ban (thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa), nói lễ ăn mừng lúa mới của người dân tộc Raglai là Tết nhưng không phải là Tết theo phong tục của người Kinh. Lễ ăn mừng diễn ra chính thức trong 3 ngày, đánh dấu một vụ mùa đã qua. Lễ ăn mừng có nhiều nghi thức cúng tế, cúng Giàng, các vị thần như thần lúa, thần bắp… đã cho họ sự ấm no. Ngày thứ ba trong lễ hội, đồng bào tiếp tục lên rẫy dọn dẹp cho vụ mới. Ý nghĩa sâu xa của lễ ăn mừng lúa mới của người đồng bào là tạo lương thực từ đời này sang đời khác. Việc phục dựng Lễ hội ăn mừng lúa mới của người dân tộc Raglai không chỉ bảo tồn những giá trị tốt đẹp của dân tộc mà còn có thể phổ biến cho nhân dân trong tỉnh và du khách biết về phong tục của người dân Khánh Vĩnh.



Phan Sáu

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Lễ ăn mừng đầu lúa mới của đồng bào Raglai

Đồng bào Raglai sở hữu một kho tàng tri thức dân gian đồ sộ, từ sử thi, truyện cổ, dân ca đến luật tục… Không chỉ vậy, đồng bào còn lưu giữ nhiều lễ hội dân gian đặc sắc như Lễ ăn mừng đầu lúa mới, lễ bỏ mả, các nghi lễ vòng đời… Trong đó lễ ăn mừng đầu lúa mới đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, khẳng định gái trị văn hóa sâu sắc và vai trò quan trọng trong đời sống, tinh thần của cộng đồng người Ragalai.

Nghệ nhân người Bahnar Kriêm ở thôn Hà Ri giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của dân tộc mình. Ảnh: Lê Phước Ngọc - TTXVN

Cơ hội mới cho nghề dệt thổ cẩm Hà Ri ở Bình Định

Dệt thổ cẩm Hà Ri, thôn Hà Ri, xã Vĩnh Hiệp, huyện Vĩnh Thạnh (Bình Định) vừa được UBND tỉnh Bình Định công nhận đạt chuẩn làng nghề theo quy định tại khoản 3, Điều 5 Nghị định số 52/2018-NĐ/CP của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn. Đây là tín hiệu vui và là “luồng sinh khí” mới giúp nghề dệt thổ cẩm tại địa phương vượt qua khó khăn, thách thức, nắm bắt cơ hội để duy trì bền vững, phát huy tối đa giá trị, bản sắc vốn có.

Những bước chân tri ân trên mảnh đất Vị Xuyên anh hùng

Những bước chân tri ân trên mảnh đất Vị Xuyên anh hùng

Ngày 22/3, Hiệp hội Du lịch tỉnh Hà Giang tổ chức chương trình trải nghiệm “Hành quân theo bước chân anh và Hành trình biên cương xanh” tại xã Thanh Thủy, huyện Vị Xuyên. Chương trình thu hút hàng trăm cựu chiến binh, du khách từ nhiều tỉnh, thành phố và đoàn viên thanh niên. Tất cả khoác lên mình trang phục Bộ đội Cụ Hồ, cùng sống lại những ký ức hào hùng của một thời máu lửa, đồng thời thể hiện lòng tri ân với các Anh hùng Liệt sĩ đã hy sinh để bảo vệ từng tấc đất biên cương.

Nhà trình tường, di sản văn hóa người Mông ở Hà Giang

Nhà trình tường, di sản văn hóa người Mông ở Hà Giang

Những ngôi nhà trình tường với kiến trúc cổ truyền được coi là một nét văn hoá của người Mông ở vùng Cao nguyên đá ở Hà Giang. Theo quan niệm của họ, ngôi nhà trình tường truyền thống chính là thước đo đánh giá sự giàu có của mỗi gia đình, mỗi dòng họ, đây cũng là căn cứ để xác định đâu là người Mông cư trú lâu nhất vùng.

Thành phố Đà Lạt nhận 2 giải thưởng lớn trong Festival châu Á 2025

Thành phố Đà Lạt nhận 2 giải thưởng lớn trong Festival châu Á 2025

Theo ông Nguyễn Văn Sơn, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Lạt (Lâm Đồng), tối 20/3, tại Hội nghị thượng đỉnh Festival toàn cầu năm 2025 tổ chức tại Trung tâm hội nghị HICO ở Gyeongju (Hàn Quốc), thành phố Đà Lạt vinh dự nhận cùng lúc 2 giải thưởng Festival châu Á 2025.

Kỷ lục gia sưu tập kỷ vật người Hoa ở Việt Nam

Kỷ lục gia sưu tập kỷ vật người Hoa ở Việt Nam

Anh Dương Rạch Sanh, ngụ ở quận 5 đang giữ hơn 2.500 kỷ vật của người Hoa ở TP. HCM là người đang xác lập kỷ lục Việt Nam: "Người sở hữu bộ sưu tập kỷ vật của người Hoa ở Việt Nam trước năm 1975 có số lượng nhiều nhất". Đây là bộ sưu tập lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc và mang dấu ấn quá trình hội nhập của cộng đồng người Hoa ở Sài Gòn - Chợ Lớn

 Khai hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam 2025

Khai hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam 2025

Tối 19/3, tại thành phố Châu Đốc, UBND tỉnh An Giang tổ chức Lễ đón Bằng UNESCO ghi danh “Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam” vào Danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và khai hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam năm 2025.

Bảo tồn, phát huy giá trị kiến trúc truyền thống gắn với phát triển du lịch tỉnh Bắc Kạn

Bảo tồn, phát huy giá trị kiến trúc truyền thống gắn với phát triển du lịch tỉnh Bắc Kạn

Hiện nay, ở Bắc Kạn có gần 9.300 công trình kiến trúc nhà ở truyền thống của các dân tộc Tày, Dao, Nùng, trong đó có 8.681 nhà sàn, 8 nhà trình tường, 605 nhà đất. Việc huy động nguồn lực để bảo tồn giá trị văn hóa, kiến trúc nhà ở truyền thống của các dân tộc đang được các địa phương chú trọng nhằm phát huy tiềm năng phát triển du lịch ở Bắc Kạn.

Nhiều hoạt động văn hóa tại Bắc Kạn trong tháng 4/2025

Nhiều hoạt động văn hóa tại Bắc Kạn trong tháng 4/2025

Chiều 18/3, UBND tỉnh Bắc Kạn thông tin, từ ngày 6/4 đến ngày 30/4, tỉnh sẽ tổ chức chuỗi các sự kiện văn hóa, với điểm nhấn "Tuần Văn hóa - Du lịch Bắc Kạn năm 2025" có chủ đề "Sông Cầu - Nơi ngọn nguồn hội tụ", quy mô các tỉnh, thành phố lưu vực sông Cầu: Bắc Kạn, Thái Nguyên, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hải Dương và thành phố Hà Nội.

Triển lãm "Hoàng Sa, Trường Sa - Tổ quốc nơi đầu sóng"

Triển lãm "Hoàng Sa, Trường Sa - Tổ quốc nơi đầu sóng"

Tại quân cảng Cam Ranh, Bộ tư lệnh Vùng 4 Hải quân phối hợp với Cục Chính trị Hải quân, CLB phóng viên ảnh Hà Nội, Trung tâm lưu trữ Quốc gia IV tổ chức lễ khai mạc triển lãm “Hoàng Sa, Trường Sa – Tổ quốc nơi đầu sóng” và “Hải quân nhân dân Việt Nam anh hùng – 70 năm hành trình giữ biển”. Đây là hoạt động nhân dịp 50 năm giải phóng Quần đảo Trường sa (29/4/1975) và 70 năm thành lập Hải quân Nhân dân Việt Nam (7/5/1955).

Độc đáo nghệ thuật trang trí cây nêu của đồng bào Co, Quảng Ngãi

Độc đáo nghệ thuật trang trí cây nêu của đồng bào Co, Quảng Ngãi

Mỗi đồng bào dân tộc thiểu số ở Quảng Ngãi đều có cách trang trí cây nêu riêng. Trong đó, nghệ thuật trang trí cây nêu của cộng đồng người Co ở huyện Trà Bồng có nét đặc sắc riêng, vừa được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Cây nêu của đồng bào Co ra đời, tồn tại và phát triển gắn liền với lễ hội ăn trâu – một sinh hoạt văn hóa dân gian nổi bật hàng ngàn năm nay.

Tây Nguyên đại ngàn “mùa con ong đi lấy mật”

Tây Nguyên đại ngàn “mùa con ong đi lấy mật”

Tây Nguyên, xứ sở của những thiên sử thi đậm chất huyền thoại, vùng đất của đại ngàn xanh thẳm, nơi có những con đường uốn lượn qua những cánh rừng già, nơi những bản làng mộc mạc ẩn hiện giữa mây trời, nơi văn hóa cồng chiêng đậm đà bản sắc dân tộc hòa quyện cùng nhịp sống hiện đại luôn có sức mê hoặc lạ kỳ.

Hoa sưa Hà Nội - Nét họa tinh khôi giữa trời

Hoa sưa Hà Nội - Nét họa tinh khôi giữa trời

Khúc giao mùa của phố thường được bắt đầu từ những sắc hoa màu lá. Hoa sưa là sắc hoa của Hà Thành, hoa của tháng 3 trong tiết xuân đang dần qua êm đềm mà có lẽ chỉ có Hà Thành mới có và đậm đà như thế.

Long trọng Lễ hội kỷ niệm 141 năm Khởi nghĩa Yên Thế

Long trọng Lễ hội kỷ niệm 141 năm Khởi nghĩa Yên Thế

Ngày 16/3, tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt “Những địa điểm Khởi nghĩa Yên Thế (Bắc Giang), UBND huyện Yên Thế long trọng tổ chức khai mạc Lễ hội kỷ niệm 141 năm Khởi nghĩa Yên Thế (1884-2025). Lãnh đạo tỉnh Bắc Giang, huyện Yên Thế cùng đông đảo nhân dân và du khách thập phương tham dự.

Tôn vinh truyền thống hiếu học và khoa bảng xứ Đông

Tôn vinh truyền thống hiếu học và khoa bảng xứ Đông

Ngày 16/3, tại di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu Mao Điền, UBND huyện Cẩm Giàng, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với VNPT Hải Dương tổ chức khai hội truyền thống Văn Miếu Mao Điền và công bố quyết định công nhận Văn Miếu Mao Điền là khu du lịch cấp tỉnh. Ban tổ chức ra mắt hệ thống cơ sở dữ liệu và bản đồ số di tích huyện Cẩm Giàng, khai mạc Ngày hội sách năm 2025 với sự tham dự của đông đảo nhân dân, du khách.

Lung linh nét đẹp hoa đào ở vùng biên Cao Mã Pờ (Quản Bạ, Hà Giang). Ảnh: Đức Thọ - TTXVN

Lung linh lễ hội hoa đào nơi biên cương Tổ quốc

Ngày 15/3, tại xã Cao Mã Pờ (huyện Quản Bạ, Hà Giang), huyện Quản Bạ phối hợp với Công ty Du lịch Hà Giang Trẻ đã diễn ra Lễ hội hoa Đào năm 2025 với chủ đề “Lung linh sắc đào - Xuân về biên cương”. Đây là dịp tôn vinh vẻ đẹp rực rỡ của hoa đào Hà Giang; là cơ hội để quảng bá văn hóa, du lịch và đời sống của đồng bào các dân tộc nơi biên cương Tổ quốc.

Ấn tượng “Tết của người trồng cà phê”

Ấn tượng “Tết của người trồng cà phê”

Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột được xem là “Tết của người trồng cà phê”, là dịp tôn vinh người trồng, chăm sóc, chế biến và xuất khẩu cà phê. Sự kiện kinh tế, văn hóa lớn này còn là ngày hội của 49 dân tộc anh em trên địa bàn tỉnh, là dịp để người dân buôn làng khoe những bộ trang phục truyền thống, ẩm thực của dân tộc mình.

Độc đáo Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam

Độc đáo Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam là lễ hội dân gian truyền thống độc đáo của An Giang nói chung và Châu Đốc nói riêng. Lễ hội chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc, khát vọng của cộng đồng hướng đến những điều tốt đẹp trong cuộc sống và được lưu truyền qua nhiều thế hệ.