Cảnh báo việc phá bỏ các cây trồng chủ lực để trồng tiêu

Ba năm trở lại đây, giá hồ tiêu tăng vọt từ 90 - 220 ngàn đồng/kg. Hồ tiêu giờ được xem là cây “làm giàu” của người nông dân tại nhiều địa phương ở Lâm Đồng. Tuy nhiên, do người dân trồng tự phát nên ngành nông nghiệp tỉnh vẫn chưa thể thống kê được diện tích hồ tiêu mà người dân mới trồng.

Cá cược vào may rủi

Hai năm trước, gia đình ông Nguyễn Đình Hiệp (ngụ thôn Tà Ngào, xã Lộc Thành, huyện Bảo Lâm) đã phá bỏ gần 2 ha trà và cà phê đang kỳ thu hoạch để chuyển qua trồng hồ tiêu. “Trước đây, trà và cà phê được xem là cây xóa đói giảm nghèo của gia đình và cả địa phương. Nhiều năm qua, cây trà đã không còn chỗ đứng, giá cả giảm, chưa kể sâu bệnh; còn cà phê thì đỡ hơn. Trong khi đó, giá hồ tiêu lại tăng cao nên gia đình quyết định chuyển hết sang trồng loại cây này. Nếu cần cù chăm sóc thì hồ tiêu đạt khoảng 3-4 tấn/ha, với giá cả như hiện nay, sau khi trừ chi phí, người trồng lãi ròng hơn 600 triệu đồng/ha nên dại gì mà không thử trồng” - ông Hiệp cho biết.

Ngoài những vùng đất phù hợp với hồ tiêu, nhiều diện tích vốn cằn cỗi cũng được người dân đầu tư trồng loại cây này. Gia đình ông Nguyễn Tuấn Anh (ngụ thị trấn Đạ M’ri, huyện Đạ Huoai) có vườn điều 7 ha, hiện đã phá 3 ha để trồng hồ tiêu, 4 ha còn lại thì trồng xen canh tiêu vào cây điều. “Trước đây, vườn điều nhà tôi cho năng suất vào loại cao nhất ở địa phương. Thế nhưng, giá điều cứ sụt giảm trong khi giá hồ tiêu lại ngày càng cao, nên không thể cứ mãi bám vào gốc điều mà sống được” - ông Anh bộc bạch.

Nhiều vùng đất đá khô cằn, thiếu nước như các xã Đinh Lạc, Tam Bố của huyện Di Linh, hầu hết người dân đều trồng tiêu dù vùng đất này được xem là không phù hợp. Ông Nguyễn Thế Hùng (ngụ xã Tam Bố) cho biết: “Đất nhà ông đến mùa khô là không có nước tưới, nhưng thấy cây tiêu mang lợi nhuận cao nên gia đình cứ xuống giống dù chẳng ai biết gì về phòng trừ sâu bệnh, cách chăm sóc, chủ yếu học hỏi kinh nghiệm người trồng trước”.

Tình hình đáng báo động

Theo tính toán của người dân, hiện mỗi ha hồ tiêu thu hoạch đạt lợi nhuận 500 - 700 triệu đồng/năm. Trong khi đó, trồng trà, cà phê và một số cây lâu năm khác, nếu được mùa, được giá thì lãi cũng chỉ 200 - 250 triệu đồng/ha/năm; còn mất mùa, rớt giá thì may mắn lắm là hòa vốn.

Nhiều hộ đã chuyển toàn bộ diện tích trà, cà phê, điều… đang cho thu hoạch để trồng hồ tiêu. Điều đáng lo là người dân vì thấy cái lợi trước mắt nên đổ xô vào trồng hồ tiêu mà không mấy ai biết gì về kỹ thuật chăm sóc loại cây trồng này mà chỉ biết phó mặc cho may rủi.

Trao đổi với chúng tôi, ông Đậu Văn Xuân, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bảo Lâm cho biết: “Hiện nay, đối với huyện chỉ quy hoạch 2 loại cây trồng chính là chè và cà phê. Riêng đối với cây tiêu thì phần lớn bà con đang trồng tự phát, còn địa phương chưa có quy hoạch cụ thể. Thống kê sơ bộ, tính đến nay, toàn huyện Bảo Lâm đang có khoảng 700 ha tiêu. Trong đó, 30 ha trồng thuần, còn lại là trồng xen với cà phê và các loại cây ăn quả. Do tiêu là cây trồng “cao cấp” khó tính nên việc tuân thủ quy trình kỹ thuật là vô cùng quan trọng. Người dân không nên vì lợi nhuận trước mắt mà đổ xô phá bỏ các loại cây trồng chủ lực như chè, cà phê để trồng tiêu. Huyện cũng đã có những khuyến cáo về kỹ thuật, giống để người dân nắm bắt, nhưng việc bà con đổ xô trồng tiêu như hiện nay là rất đáng báo động”.

Hậu quả của việc đổ xô chặt - trồng đã bắt đầu hiển hiện. Không ít gia đình đầu tư hàng trăm triệu đồng vào vườn hồ tiêu, những nếu như cây đổ bệnh thì xem như trắng tay. 

Ông Nguyễn Văn Quý (ngụ xã Lộc Thành) - người có hơn 1.000 gốc tiêu đang chết dần chua chát: “Năm trước, vì thấy chè rớt giá nên tôi chuyển sang trồng hồ tiêu. Nào ngờ cuối năm tiêu phát bệnh và đến nay, 2/3 diện tích đã chết, số còn lại chỉ sống lay lắt. Bao nhiêu công sức, tiền của bỏ ra coi như mất trắng”. 

Theo ông Quý, để trồng 1 ha hồ tiêu thì cần chi phí khoảng 300 - 400 triệu đồng, chưa kể khoảng thời gian hơn 3 năm chăm sóc mới đến thời kỳ thu hoạch.

Ông Đào Văn Toàn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Thực vật tỉnh Lâm Đồng nhìn nhận: “Nhiều vườn tiêu mới trồng ở những nơi có điều kiện môi trường, đất đai không phù hợp; việc đầu tư thâm canh, áp dụng khoa học vào sản xuất còn hạn chế; sâu bệnh phát sinh gây hại dẫn đến giảm năng suất. Việc phát triển cây hồ tiêu ồ ạt như hiện nay sẽ dẫn đến hệ lụy khó lường trong thời gian tới. Chưa kể, việc mở rộng diện tích hồ tiêu thiếu định hướng sẽ phá vỡ cơ cấu cây trồng, rất khó để định hướng”.