Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến - “Cuốn bách khoa” về văn hóa Hà Nội

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến - “Cuốn bách khoa” về văn hóa Hà Nội

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến là một trong số ít những người nghiên cứu về văn hóa Hà Nội công phu, nghiêm túc với niềm đam mê bất tận. Sau khi các đại lão nghiên cứu về Hà Nội ra đi như: Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, nhà văn Giang Quân, Băng Sơn... những người như nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến đã tiếp nối, cần mẫn nghiên cứu, cho ra đời nhiều công trình về văn hóa Hà Nội, để mọi người hiểu hơn về những giá trị đang dần bị bồi lấp nếu không kịp thời gìn giữ. Danh hiệu “Công dân Thủ đô Ưu tú năm 2023” thực sự xứng đáng với sự lao động miệt mài của ông trong hàng chục năm qua.

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến - “Cuốn bách khoa” về văn hóa Hà Nội ảnh 1Thủ tướng Phạm Minh Chính và Bí thư Thành uỷ Hà Nội Đinh Tiến Dũng trao danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú” năm 2023 cho ông Nguyễn Ngọc Tiến - hội viên Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội, hội viên Hội Nhà báo thành phố Hà Nội. Ảnh: Dương Giang-TTXVN

Sáng tạo không mệt mỏi

Gặp nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến khi ông đang bận rộn cho việc ra mắt hai cuốn sách “Hà Nội còn một chút này”, “Qua đêm ở nhà các Vua Nguyễn” nhưng ông vẫn dành thời gian cho cuộc trò chuyện. Với dáng lãng tử, pha chút phong trần nhưng thật sự sâu sắc, ông chia sẻ về chuyện nghề, tình yêu dành cho Hà Nội, về những gì đã đi, thấy, kết tụ nên những công trình nghiên cứu. Dường như nghiên cứu về văn hóa Hà Nội, viết về Hà Nội là niềm đam mê của ông. Cùng với vốn kiến thức khổng lồ, góc cạnh nào cũng hiểu sâu, hiểu rộng khiến những tác phẩm của ông luôn được mọi người thán phục. Hàng chục năm qua, thứ quan tâm duy nhất của ông trong công việc là văn hóa Hà Nội, các vấn đề xã hội của Hà Nội.

Ông là người thành thạo trong nhiều lĩnh vực, từ khảo cứu, viết văn, kịch bản phim, làm báo đến nhân vật dẫn truyện trên truyền hình... Một con người “đa di năng”, cộng với tinh thần trách nhiệm cao trong công việc và niềm say mê với văn hóa Hà Nội, ở lĩnh vực nào ông cũng thành công. Đến nay, không thể thống kê hết những công trình, sản phẩm ông đã nghiên cứu, viết về Hà Nội.

Tiêu biểu như các cuốn sách khảo cứu: Đi ngang Hà Nội, Đi dọc Hà Nội, Đi xuyên Hà Nội, 5678 bước chân quanh Hồ Gươm, Dọc ngang Ba Vì, Hà Nội còn một chút này, Chuyện quanh quanh Dâm Đàm; trong đó cuốn Đi ngang Hà Nội, Đi dọc Hà Nội được trao tặng Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2012. Sách văn học về Hà Nội như: Lính Hà, Mong manh, Me Tư Hồng, Phần mềm tình yêu. Với kịch bản phim và lời bình, nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến tham gia làm khoảng 5 - 6 phim; trong đó ông thành công với kịch bản và lời bình phim Đảng bộ Hà Nội 90 năm hình thành và phát triển (dài 3 tập của Hãng phim Tài liệu Khoa học Trung ương) và kịch bản cùng lời bình phim Ký ức xưa (của Đài Truyền hình Hà Nội). Cả hai phim này đều đoạt giải cao của Liên hiệp Hội Văn học Nghệ thuật Hà Nội. Ngoài ra, ông còn tổ chức triển lãm “Tôi kể chuyện này” dịp kỷ niệm 40 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không với các tác phẩm trưng bày là đồ dùng sinh hoạt làm từ xác máy bay Mỹ.

Bên cạnh đó, ông cũng có hàng vạn tác phẩm báo chí về Hà Nội và văn hóa Hà Nội. Hơn 30 năm làm báo, trong đó 28 năm ông làm báo Hà Nội Mới; sau đó, nhiều năm tham gia giữ chuyên mục Sống ở Hà Nội của báo An ninh Thủ đô, chuyên mục Hà Nội kim cổ khí báo Đời sống và Pháp luật, chuyên mục Chuyện Hà Nội ở VOV Giao thông và cộng tác các bài viết về văn hóa Hà Nội cho nhiều tờ báo. Ngoài ra, ông còn tham gia làm nhân vật dẫn chuyện cho các Đài, Trung tâm truyền hình của VTV, Hà Nội, Truyền hình Thông tấn, Nhân dân, truyền hình Công an nhân dân, VTC, VOV... Ông đã ba lần nhận được Giải thưởng báo chí Quốc gia và cả giải thưởng của thành phố Hà Nội.

Các tác phẩm của ông thể hiện sức sáng tạo không giới hạn. Ở bất cứ tác phẩm nào, dù là khảo cứu, văn học, kịch bản và lời bình phim hay là tác phẩm báo chí, ông đều viết cẩn thận, kỹ lưỡng với một tình yêu Hà Nội sâu sắc.

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến - “Cuốn bách khoa” về văn hóa Hà Nội ảnh 2Thủ tướng Phạm Minh Chính và Bí thư Thành uỷ Hà Nội Đinh Tiến Dũng trao danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú” năm 2023 cho các cá nhân. Ảnh: Văn Điệp – TTXVN

Những góc nhìn mới lạ

Dù không tự tạo một lối đi riêng, nhưng thực sự các tác phẩm của nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến, dù ở thể loại nào cũng mang một đặc trưng, cốt cách riêng. Một lối viết sâu sắc, tỉ mỉ, điềm tĩnh với khối kiến thức phong phú. Đặc biệt, nhiều tác phẩm của ông có sự cộng hưởng giữa tính nghiên cứu và ghi chép điền dã. Bởi thế, cố Giáo sư Phan Huy Lê từng nhận xét: "Hai tác phẩm Đi dọc Hà Nội và Đi ngang Hà Nội có lối viết kết hợp giữa hai thể loại khảo cứu và ghi chép điền dã, mở ra một cách viết mới về Hà Nội rất thú vị".

Quá trình nghiên cứu, sáng tác các tác phẩm về Hà Nội, nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến cho biết: “Cố gắng làm những thứ gì mà mọi người chưa biết hoặc ít biết, hay nhìn ở các góc độ khác nhau để thành phố đa chiều hơn, như vậy tính khách quan sẽ cao hơn. Vì thế, tất cả các tác phẩm viết về Hà Nội đều thể hiện rõ tình yêu Hà Nội”.

Hà Nội là Kinh đô xưa và Thủ đô ngày nay nên có rất nhiều câu chuyện, vấn đề, các lớp văn hóa sau "đè" lớp văn hóa trước, "bồi lấp" lên nhau và khi gạt các lớp “cát” ra sẽ tìm thấy rất nhiều đề tài để viết. Dù nhìn dưới góc độ nào cũng quan trọng, song khi nhìn dưới góc độ ngày nay sẽ thấy các đề tài thú vị hơn, mang lại nhiều cảm xúc hơn. Theo nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến, tình yêu Hà Nội ở đây bao gồm cả những điều trong quá khứ và hiện tại, cả những cái hay và những điều chưa trọn vẹn. Bởi thế, các tác phẩm của ông không chỉ có những mảng màu đẹp mà có thể còn có những tồn tại trong cuộc sống mà thành phố cần giải quyết. Đó là, tình trạng ngập nước, ùn tắc giao thông, phố xá chật hẹp, khó khăn trong giải phóng mặt bằng…; hay cả những vấn đề trước đây mọi người né tránh như: các công trình Pháp tại Hà Nội, nay cũng được nhắc đến như một phần của di sản đô thị Hà Nội.

Một trong những vấn đề ông quan tâm nhất khi viết về Hà Nội đó là thị dân. Bởi theo ông, thị dân chính là linh hồn của đô thị. Trước đây, mọi người thường ít đề cập đến vấn đề thị dân mà chỉ tập trung đến đề tài văn hóa, kháng chiến, chống ngoại xâm. Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến đã đi sâu vấn đề này. Đó là cuộc sống sinh hoạt, lối ứng xử, thú chơi, phong cách ăn mặc, đi lại… của thị dân. Vì thế, các tác phẩm của ông đều nổi bật lên “chất” người Hà Nội và văn hóa Hà Nội.

Dù đã nghỉ hưu nhiều năm nhưng với niềm đam mê với văn hóa Hà Nội, ông vẫn tiếp tục nghiên cứu, tìm hiểu, viết sách, viết báo, viết kịch bản phim, cộng tác với nhiều cơ quan khác. Tình yêu Hà Nội, văn hóa Thủ đô luôn thôi thúc ông đi và viết.

Đinh Thuận

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

Cổ phục thuần Việt tưng bừng phố Xuân

Cổ phục thuần Việt tưng bừng phố Xuân

Chương trình Tết Việt - Tết Phố đã chính thức diễn ra tại Hà Nội với sự tham gia của hơn 400 người mặc cổ phục. Đây là sự kiện văn hóa thường niên do Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội phối hợp với Câu lạc bộ đình Làng Việt tổ chức vào mỗi dịp “Tết đến, Xuân về”.

Tết với đồng bào 2025: Vạn dặm xuân vui

Tết với đồng bào 2025: Vạn dặm xuân vui

Năm 2025 ghi dấu nhiều sự kiện, ngày lễ lớn của đất nước. Với tinh thần ấy, “Tết với đồng bào 2025” sẽ hòa niềm vui chung của đồng bào trên khắp mọi miền Tổ quốc, của lòng tự hào là con Lạc cháu Rồng, với những mong muốn, khát khao làm rạng danh 2 tiếng Việt Nam. Chương trình phát sóng 7 giờ trên kênh VTV1 và 9 giờ 30 phút trên kênh VTV5 ngày 29/1 (tức mùng 1 Tết Ất Tỵ).

Độc đáo phong tục treo vỏ sam của ngư dân miền biển

Độc đáo phong tục treo vỏ sam của ngư dân miền biển

Huyện Diễn Châu (Nghệ An) có hơn 20km đường bờ biển với 6 xã, thị trấn, ven biển, bãi ngang. Gắn bó với môi trường biển gần 100 năm qua, người dân ở nhiều xã vẫn lưu giữ được nhiều nghi lễ, tín ngưỡng thể hiện đậm nét văn hóa của cư dân miền biển như: tục nhúng giã, nghi thức mở cửa biển, tín ngưỡng thờ cá ông, lễ cầu ngư…

Triển lãm mỹ thuật Xuân biên cương mang dấu ấn cá tính nghệ sĩ

Triển lãm mỹ thuật Xuân biên cương mang dấu ấn cá tính nghệ sĩ

Ngày 17/1, Lễ khai mạc Triển lãm mỹ thuật Xuân biên cương đã diễn ra tại Hải Dương. Sự kiện do Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Hải Dương, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Lào Cai và Trung tâm nghệ thuật Thành Đông Babeeni (Tập đoàn Babeeni) phối hợp tổ chức.

Gìn giữ văn hóa đặc sắc gắn với phát triển du lịch Đắk Lắk

Gìn giữ văn hóa đặc sắc gắn với phát triển du lịch Đắk Lắk

Ngày 16/1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk đã trao 16 bộ chiêng và các loại nhạc cụ (T’rưng, Đing Pah, chiêng tre, đàn bầu, sáo trúc, đàn nhị, sáo lỗ…), 69 đàn tính cùng 358 bộ trang phục truyền thống của các dân tộc Ê Đê, M’nông, Tày, Nùng, Mường, Thái, Dao, Gia Rai… cho 33 câu lạc bộ, đội văn nghệ của 14 huyện, thị xã, thành phố.

Huế: Phát huy thế mạnh trong bảo tồn, trùng tu, phục hồi các điểm di tích

Huế: Phát huy thế mạnh trong bảo tồn, trùng tu, phục hồi các điểm di tích

Kế thừa và phát huy những kết quả đạt được thời gian qua, năm 2025, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các dự án bảo tồn, trùng tu, phục hồi các công trình thuộc Quần thể Di tích Cố đô Huế góp phần từng bước lấy lại diện mạo của Kinh đô xưa. Qua đó, thúc đẩy phát triển du lịch di sản của thành phố.

Nhà văn Y Ban nhận Giải Đặc biệt Giải thưởng Hội Nhà văn 2024

Nhà văn Y Ban nhận Giải Đặc biệt Giải thưởng Hội Nhà văn 2024

Ngày 15/1, tại Hà Nội, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức Hội nghị triển khai công tác văn học năm 2025, trao Giải thưởng văn học Hội Nhà văn Việt Nam năm 2024 và Lễ kết nạp Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Nhà văn Y Ban nhận Giải Đặc biệt Giải thưởng Hội Nhà văn Năm 2024.

 Gói bánh chưng Tết cùng người Dao đỏ ở Nguyên Bình

Gói bánh chưng Tết cùng người Dao đỏ ở Nguyên Bình

Mỗi khi năm cũ sắp qua, năm mới cận kề, từ khoảng giữa tháng Chạp, người Dao đỏ ở huyện Nguyên Bình (tỉnh Cao Bằng) lại tất bật vào rừng hoặc ra chợ kiếm lá dong, xay xát thóc nếp để gói bánh chưng, cất rượu…

Hòa Bình: Lễ hội Gầu Tào, gìn giữ và bảo tồn văn hóa của người Mông

Hòa Bình: Lễ hội Gầu Tào, gìn giữ và bảo tồn văn hóa của người Mông

Ngày 11/1, tại hai xã Hang Kia và Pà Cò, UBND huyện Mai Châu (Hòa Bình) đã tổ chức Lễ hội Gầu Tào, đây là hoạt động văn hóa dân gian truyền thống, đặc sắc với nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng có từ lâu đời của người Mông Hòa Bình. Lễ hội đã thu hút được hàng nghìn người dân, du khách trong và ngoài tỉnh đến tham gia.

Cây thiên tuế 200 tuổi ở Bến Tre được vinh danh là cây di sản

Cây thiên tuế 200 tuổi ở Bến Tre được vinh danh là cây di sản

Cây thiên tuế cao sừng sững tỏa ra nhiều nhánh, thân gốc 2 người ôm, tuổi đời khoảng 200 năm ở đình Phú Nhuận, xã Phú Nhuận (thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre) đã được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là cây Di sản Việt Nam.

Gìn giữ nghệ thuật thêu, dệt thổ cẩm của người Dao Thanh Y

Gìn giữ nghệ thuật thêu, dệt thổ cẩm của người Dao Thanh Y

Nếu như người đàn ông đóng vai trụ cột trong đời sống của người Dao Thanh Y thì phụ nữ ở dân tộc này lại nắm giữ những giá trị không thể thay thế, là người nuôi dưỡng phát huy nguồn văn hóa truyền thống trong mỗi gia đình và rộng hơn là bản sắc của cả một dân tộc. Một trong những nét văn hóa của phụ nữ Dao Thanh Y ở thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh còn giữ lại được là nghệ thuật thêu, dệt thổ cẩm, thể hiện sự khéo léo, tài tình của phụ nữ.

Phục dựng, bảo tồn không gian nhà rông truyền thống ở Kon Tum

Phục dựng, bảo tồn không gian nhà rông truyền thống ở Kon Tum

Đối với cộng đồng người dân tộc thiểu số tại Tây Nguyên nói chung và tỉnh Kon Tum nói riêng, nhà rông được xem như “trái tim” của cả ngôi làng. Với yếu tố quan trọng trong tín ngưỡng, đời sống, nhà rông luôn được đồng bào dân tộc thiểu số giữ gìn nhằm phát huy các giá trị truyền thống, tạo nên không gian văn hóa mang nét đặc trưng riêng của mỗi dân tộc.

Khởi công xây dựng Khu bảo tồn Di sản văn hóa Mo Mường

Khởi công xây dựng Khu bảo tồn Di sản văn hóa Mo Mường

Ngày 8/1, UBND huyện Cao Phong (Hòa Bình) tổ chức Lễ khởi công Dự án Khu không gian bảo tồn Di sản văn hóa Mo Mường gắn với dịch vụ du lịch tại xã Hợp Phong. Dự án được phê duyệt theo Nghị quyết số 455/NQ-HĐND ngày 11/5/2021 của HĐND tỉnh Hòa Bình, có quy mô diện tích 36,02 ha, tổng mức đầu tư 50 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh giai đoạn 2021-2025.

Bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào dân tộc Thái ở Nghệ An

Bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào dân tộc Thái ở Nghệ An

Bản Hoa Tiến, xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An từ lâu được biết đến là một trong những làng nghề dệt thổ cẩm nổi tiếng của đồng bào dân tộc Thái. Trong quá trình phát triển, sự cạnh tranh từ các sản phẩm công nghiệp giá rẻ và sự thờ ơ của thế hệ trẻ khiến nghề dệt truyền thống này đứng trước nguy cơ mai một. Nhận thức rõ ràng về nguy cơ này, người dân và chính quyền địa phương cùng nhau thực hiện nhiều biện pháp cụ thể bảo tồn, phát triển nghề dệt thổ cẩm. Qua đó không chỉ giữ gìn văn hóa truyền thống mà còn tạo thêm nguồn thu nhập ổn định cho người dân trong vùng.

Tổ chức Chương trình “Bánh chưng xanh - Tết vì người nghèo” năm 2025 tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam

Tổ chức Chương trình “Bánh chưng xanh - Tết vì người nghèo” năm 2025 tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam

Ngày 19/1, tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ diễn ra chương trình "Bánh chưng xanh - Tết vì người nghèo" năm 2025. Đây là hoạt động thường niên do Ban quản lý Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam tổ chức, thể hiện sự đoàn kết, tương thân, tương ái, chung tay góp phần tiếp nối và phát huy truyền thống “Lá lành đùm lá rách”, chia sẻ tinh thần đón Tết cổ truyền Ất Tỵ năm 2025 ấm áp nghĩa tình, hướng tới một năm mới bình an, tốt đẹp.

Phát huy di sản văn hóa phi vật thể Võ cổ truyền Bình Định

Phát huy di sản văn hóa phi vật thể Võ cổ truyền Bình Định

Ngày 5/1, tại thành phố Quy Nhơn (Bình Định), Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Bình Định, Viện nghiên cứu văn hóa (Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam) phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế “Bảo vệ, phát huy di sản văn hóa phi vật thể và Võ cổ truyền Việt Nam”, với sự tham gia của 58 nhà khoa học trong nước và quốc tế cùng đông đảo đại biểu Trung ương, địa phương.

Đặc sắc Chương trình nghệ thuật “Lửa ấm cao nguyên”

Đặc sắc Chương trình nghệ thuật “Lửa ấm cao nguyên”

Tối 4/1, tại Quảng trường 10/3, thành phố Buôn Ma Thuột, Bộ Công an phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Chương trình giao lưu nghệ thuật “Người truyền lửa” với chủ đề “Lửa ấm cao nguyên”. Chương trình được tổ chức nhân dịp Chào mừng kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2025); hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống lực lượng Công an nhân dân (19/8/1945 - 19/8/2025).