Giải mã vụ biến mất của một điệp viên Liên Xô đào tẩu
Thùy Dương
Bởi người biết tiếng Nga tiếp ông ta chính là Kim Philby - người mà giới chức Anh tin tuyệt đối nhưng hóa ra lại là điệp viên cài cắm của Liên Xô thuộc “bộ tứ Cambridge” lừng danh.
Ông Menzies đã bỏ lỡ cơ hội phá đường dây gián điệp Liên Xô.
Người Liên Xô đào tẩu là Constantin Volkov - Phó Tổng lãnh sự Nga ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ). Volkov đến Lãnh sự quán Anh ở Thổ Nhĩ Kỳ năm 1945. Ông tự giới thiệu với bí thư thứ nhất John Reed rằng ông là Phó Giám đốc Cơ quan an ninh Liên Xô và có “một số thông tin rất quan trọng” cần thông báo.
Thông tin này gồm các chi tiết về 250 điệp viên Liên Xô đang hoạt động ở Anh, trong đó gồm tên của hai điệp viên Liên Xô cài cắm trong Bộ Ngoại giao Anh và 7 người trong cơ quan tình báo Anh. Một trong số đó đang làm trưởng một bộ phận phản gián của Anh ở London. Thông tin này nhằm ám chỉ tới Philby - Trưởng bộ phận phản gián của MI6 lúc bấy giờ.
Đổi lại các thông tin mật, ông Volkov đề nghị được tị nạn ở Anh và được trả 50.000 bảng. Volkov nói thêm: “Tôi cho rằng số tiền này là tối thiểu so với tầm quan trọng của tài liệu và bằng chứng mà tôi đưa cho các ông vì hậu quả của việc này là toàn bộ họ hàng của tôi sống ở Liên Xô sẽ tới ngày tận thế”.
Điệp viên Kim Philby.
Biên bản ghi lời một quan chức MI6: “Tôi sẽ thoải mái nếu mọi liên lạc điện báo về vụ Volkov sẽ được gửi cho ông Philby… Tôi muốn nói thêm rằng chúng tôi tin tuyệt đối ở Philby”. Theo chỉ thị đó, tài liệu của Volkov đã “hạ cánh” trên bàn làm việc của Philby. Philby vô cùng hoảng loạn trước nguy cơ đường dây gián điệp của mình bị bại lộ. Nhưng trong một tình huống may mắn đến không thể tin nổi, Philby đã thuyết phục được Giám đốc MI6 là ông Stewart Menzies (bí danh là C) để mình đích thân tới Thổ Nhĩ Kỳ xử lý vụ Volkov.
Sau đó, Philby đã tìm cách trì hoãn thời gian tới Thổ Nhĩ Kỳ để Cơ quan tình báo Liên Xô KGB kịp cử người vào Istanbul, đưa Volkov và vợ ông ta lên máy bay riêng với một “nhân viên y tế Liên Xô”. Ông Menzies về sau kể lại: “Ngoài phi hành đoàn, máy bay chở theo một bác sĩ quân y Liên Xô. Sau đó, chúng tôi không bao giờ nghe tin về Volkov nữa”.
Mặc dù có bằng chứng rõ ràng rằng tình báo Anh đã bị người Liên Xô xâm nhập nhưng theo những tài liệu mà Cơ quan lưu trữ Anh vừa công bố, Giám đốc MI6 Menzies đã không ra lệnh điều tra vì cho rằng cáo buộc mơ hồ. Ông Menzies giải thích: “Lật lại hồ sơ cũ, duy trì theo dõi tất cả mọi người sẽ là điều bất khả thi vì xúc phạm đến họ”.
Nếu tài liệu của Volkov không rơi vào tay Philby thì ông ta hẳn đã giữ được mạng sống của mình và MI6 có thể đã đánh sập được đường dây gián điệp Liên Xô do Philby làm chỉ huy ở Anh sớm hơn 6 năm.
Philby biết rằng một điệp viên trong nhóm bộ tứ là Donald Maclean đang là trọng tâm điều tra sau vụ các bức điện tín giữa Thủ tướng Anh Winston Churchill và Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt thời chiến bị rò rỉ. Philby đã ra lệnh cho Maclean trốn tới Moskva. Không may thay, điệp viên Guy Burgess cũng “bám càng” trốn theo khiến mọi nghi ngờ đổ dồn lên Philby vì mối quan hệ quen thân giữa họ.
Theo một tài liệu của Anh, lúc đầu Philby định bảo vệ bạn nhưng khi thấy nguy cơ với bản thân cao hơn nên đã tìm cách bảo vệ mình trước. Tháng 6/1951, Philby đã điện cho ông Menzies để nói rằng Burgess có thể là gián điệp Liên Xô. Philby đưa ra bằng chứng là Burgess thường làm việc muộn ở nhà, thường đi tới New York và có bài viết của Stalin về chủ nghĩa Mác. Philby còn nói rằng việc Burgess trốn thoát cùng Maclean cho thấy bộ đôi này đã đào tẩu tới Liên Xô.
Khi Burgess đi cảnh báo cho Maclean, Philby đã cảnh báo Burgess rằng không được đi theo Maclean vì biết rõ hành động đó sẽ ảnh hưởng đến mình. Tuy nhiên, Burgess không nghe lệnh. Philby không bao giờ tha thứ cho hành động này và từ chối gặp Burgess những năm sau đó.
Hậu quả của sự việc đúng như Philby dự báo. Vụ tẩu thoát của Burgess và Maclean khiến tình báo Anh tập trung vào những người xung quanh họ, trong đó có Philby và Anthony Blunt. Tuy bị nghi ngờ nhưng người Anh không thể khẳng định Philby là gián điệp của Liên Xô mãi đến khi ông này trốn tới Liên Xô năm 1963. Vụ đào tẩu của Philby là một trong những sự kiện có tác động mạnh nhất thời Chiến tranh Lạnh.
“Bộ tứ Cambridge” do Philby đứng đầu được tình báo Nga tuyển mộ từ khi họ còn học trong Trường Đại học Cambridge những năm 1930. Sau khi ra trường, họ đã leo lên được những vị trí cao trong các cơ quan tình báo, ngoại giao Anh.
Chiều 16/7, trong khuôn khổ Ngày hội du lịch Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ 16 - năm 2020, Sở Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức hội nghị giới thiệu, quảng bá sản phẩm du lịch và các chính sách kích cầu cho doanh nghiệp lữ hành khai thác điểm đến 13 tỉnh, thành Đồng bằng sông Cửu Long.
Tiếp tục chuyến thăm và làm việc tại Nhật Bản, sáng 9/4 tại Thủ đô Tokyo, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Đinh La Thăng cùng một số sở ngành Thành phố, đã làm việc với Công ty Nippon Koei, đơn vị tư vấn về công tác triển khai thực hiện dự án tuyến đường sắt đô thị Bến Thành – Suối Tiên (metro số 1).
Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev ngày 7/4 cho rằng vụ không kích căn cứ không quân ở Syria bằng tên lửa của Mỹ là một hành động bất hợp pháp, đồng thời bày tỏ quan ngại về viễn cảnh đụng độ giữa quân đội Nga với quân đội Mỹ.
Ngày 7/4, tại New York (Mỹ), Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã tiến hành phiên họp khẩn về tình hình Syria sau khi Mỹ bắn hàng chục quả tên lửa nhằm vào một sân bay của không quân Chính phủ quốc gia Trung Đông khiến ít nhất 6 người thiệt mạng, cơ sở hạ tầng bị phá hủy nghiêm trọng.
Theo phóng viên TTXVN tại Phnom Penh, Việt Nam tiếp tục nằm trong top 5 nước có giá trị đầu tư lớn nhất tại Campuchia. Về đầu tư, tính lũy kế đến tháng 12/2016, các doanh nghiệp Việt Nam đã có 183 dự án giá trị và 2,85 tỷ USD vốn đăng ký đầu tư tại Campuchia.
Theo phóng viên TTXVN tại Phnom Penh, nhằm tăng cường hơn nữa công tác phối hợp giữa 2 tổ chức Mặt trận của Việt Nam và Campuchia, hướng đến kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước, ngày 4/4, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Trương Thị Ngọc Ánh đã có chuyến thăm và làm việc với Quyền Tổng thư ký Hội đồng quốc gia Mặt trận Đoàn kết, Phát triển Tổ quốc Campuchia Nhem Valy (Nhem Va-ly).
Hoạt động tại nhà ga tàu điện ngầm ở thành phố Saint Petersburg (Xanh Pê-téc-bua) đã được nối lại một phần sau khi xảy ra vụ đánh bom liều chết một ngày trước đó, làm ít nhất 11 người thiệt mạng và gần 50 người bị thương.
Ngày 02/4/2017, Ban Chấp hành Trung ương đảng Cứu nguy dân tộc (CNRP) đối lập tại Campuchia đã quyết định giữ nguyên Ban lãnh đạo mới của đảng, nhưng rút một khẩu hiệu trong chính sách tranh cử của đảng này đối với cuộc bầu cử Hội đồng xã phường vào tháng 6 tới.
Chiều ngày 1/4/2017, tại sân vận động Olympic ở thủ đô Phnom Penh (Campuchia), Đại sứ quán Việt Nam phối hợp với các doanh nghiệp, lưu học sinh Việt Nam ở đất nước Chùa Tháp tham dự Lễ hội ẩm thực ASEAN 2017.
Chiều 31/3, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã có buổi tiếp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osius (Tét O-xi-ớt) đến chào và trao đổi về quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, trong đó có việc hợp tác tổ chức năm APEC 2017 và Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ 25 tại Việt Nam.
Sáng 31/3/2017, tại thị trấn Cát Bà, huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng tổ chức Lễ hội ra khơi, bám biển năm 2017. Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh đến dự.
Sáng sớm 31/3, cựu Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye đã bị bắt giữ trong cuộc điều tra về bê bối chính trị gây chấn động nước này từng khiến bà bị phế truất.
Tối 30/ 3, trong không gian cổ kính gần 1000 năm tuổi của Văn Miếu Quốc Tử giám, nơi được coi là chứng tích về Trường đại học đầu tiên ở Việt Nam, trên 40 doanh nhân, trong đó có nhiều tỷ phú đến từ nhiều quốc gia, khu vực trên thế giới đã tham dự sự kiện với tên gọi “Việt Nam vẻ đẹp tiềm ẩn 2017”. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã bất ngờ xuất hiện tại sự kiện đặc biệt này để chào mừng và nói chuyện với những vị khách quốc tế, những doanh nhân có tầm ảnh hưởng toàn cầu.
Trong cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao chiều 30/3, tại Hà Nội, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Hải Bình đã trả lời một số câu hỏi báo chí quan tâm.
Chiều 30/3, tại Trụ sở Trung ương Đảng, đồng chí Nguyễn Văn Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Kinh tế Trung ương đã tiếp đoàn chuyên gia Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đang làm việc tại Việt Nam.
Chiều 30/3, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã có buổi tiếp Chủ tịch, Giám đốc điều hành Hãng thông tấn Pháp (AFP) Emmanuel Hoog (E-ma-nu-en Hu-gơ) đang có chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam.
Theo phóng viên TTXVN tại Phnom Penh, sáng 30/3, Tòa Sơ thẩm Phnom Penh đã ra phán quyết tuyên phạt ông Sam Rainsy (Som Rên-xi), cựu Chủ tịch đảng Cứu nguy Dân tộc (CNRP) đối lập, 1 năm 8 tháng tù giam, phạt tiền 10 triệu Riel (tương đương 2.500 USD) và bồi thường thiệt hại về tinh thần 100 Riel (0,025 USD) cho Thủ tướng Campuchia Samdech Hun Sen (Xăm-đéc Hun Xen) do liên quan đến cáo buộc Thủ tướng Hun Sen và Chính phủ Hoàng gia Campuchia đứng đằng sau vụ sát hại nhà phân tích chính trị nổi tiếng tại Campuchia Kem Ley (Kem Li).
Ngày 30/3, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Trưởng đoàn giám sát của Quốc hội đã có buổi làm việc với lãnh đạo thành phố Cần Thơ về “Thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2016”.
Vẫn còn khả năng làm mới sự hợp tác Nga - Mỹ trong tiến trình giải quyết cuộc khủng hoảng ở Syria. Nhận định này được Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đưa ra ngày 29/3 khi trả lời phỏng vấn tạp chí The National Interest của Mỹ. Ngoại trưởng Lavrov đánh giá tích cực việc Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định chống khủng bố là mục tiêu quốc tế số một của Washington và khẳng định Moskva hoàn toàn chia sẻ cách tiếp cận này.
Sáng 30/3/2017, tại Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước (Thượng viện) Liên bang Thụy Sĩ Ivo Bischofberger đến thăm và làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Chiều 29/3, tại trụ sở Bộ Nội vụ Campuchia, đại diện Bộ Nội vụ và đảng Cứu nguy Dân tộc (CNRP) đối lập vẫn chưa tìm được tiếng nói chung sau khi Bộ Nội vụ tuyên bố không công nhận kết quả bầu ban lãnh đạo mới của CNRP tại đại hội bất thường vừa qua, cũng như yêu cầu đảng rút khẩu hiệu “Đổi xã trưởng phục vụ đảng bằng xã trưởng phục vụ dân” trong chính sách 5 điểm vận động bầu cử hội đồng xã, phường vào tháng 6 tới.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc giao UBND tỉnh Quảng Ninh kiểm tra phản ánh trên báo Lao động qua bài viết: "Bí mật sau những cửa hàng chỉ bán cho người Trung Quốc".
Theo phóng viên TTXVN tại Campuchia, sáng 29/3, tại tỉnh Kampong Speu (Cam-pông Xpư), Quân đội Hoàng gia Campuchia đã long trọng tổ chức lễ khánh thành toà nhà Sở Chỉ huy Bộ Tư lệnh tăng - thiết giáp do Bộ Quốc phòng Việt Nam tài trợ.
Ngày 29/3/2017, ông Nguyễn Thành Phong, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã hội đàm với ông Sinlavong Khoutphaythoune (Sin La Vông Khút Phay Thun), Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, Bí thư, Đô trưởng Vientiane (Viêng Chăn), dẫn đầu đoàn đại biểu Thủ đô Viêng Chăn đang thăm và làm việc tại Việt Nam.
Cảnh sát Pháp ngày 28/3 đã bắt giữ 35 người sau cuộc biểu tình phản đối vụ một công dân Trung Quốc tử vong trong cuộc xô xát với cảnh sát vào đêm 26/3, ở quận 19, thủ đô Paris, Pháp.
Ngày 28/3/2017, tại Trung tâm Thông tấn Quốc gia (số 5, Lý Thường Kiệt, Hà Nội), Thông tấn xã Việt Nam tổ chức hội nghị đại biểu công chức, viên chức và tổng kết công tác thi đua, khen thưởng năm 2016 phát động thi đua 2017. Đến dự có đồng chí Nguyễn Đức Lợi, Uỷ viên Trung ương Đảng, Tổng Giám đốc TTXVN, đồng chí Nguyễn Thị Thu Hồng, Chủ tịch Công đoàn Viên chức Việt Nam.
Phát biểu với hãng tin Reuters của Anh ngày 28/3, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cho biết Nga có thể sử dụng các căn cứ quân sự của Iran cho cuộc chiến chống khủng bố tại Syria, tùy vào từng trường hợp cụ thể. Ông Mohammad Javad Zarif tiết lộ rằng Tổng thống Nga và Tổng thống Iran sẽ thảo luận về các vấn đề khu vực, trong đó có Syria, tại cuộc hội đàm diễn ra ở Điện Kremlin (Nga) vào tối 28/3.
Jared Kushner, con rể Tổng thống Mỹ Donald Trump và là một cố vấn cấp cao trong chính quyền mới tại Washington, sẽ ra điều trần trước Thượng viện Mỹ trong khuôn khổ cuộc điều tra liên quan tới cáo buộc về mối liên hệ giữa Chính quyền Tổng thống Trump và quan chức Nga.
Người phát ngôn Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Dmitry Peskov ngày 27/3 tuyên bố Nga không cần thiết phải đáp lại lời kêu gọi của Hội đồng châu Âu và Bộ Ngoại giao Mỹ yêu cầu trả tự do cho những người bị bắt giữ trong các cuộc biểu tình trái phép tại Moskva hôm 26/3 vừa qua.
Chiều 27/3, tại Hà Nội, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân đã tiếp đoàn 50 đại biểu Phật giáo Annam Kiya và kiều bào Thái Lan nhân dịp về thăm Việt Nam.
