 |
| Bữa ăn của học sinh bán trú Tiểu học Lang Thíp (Yên Bái) đầy đủ rau, củ , quả, thịt và trứng. Ảnh: Đinh Thùy - TTXVN |
Phát biểu tại buổi công bố Báo cáo, ông Ousmane Dione, Giám đốc WB tại Việt Nam, cho biết, mặc dù Việt Nam đã có những bước tiến ấn tượng trong việc giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng trong hai thập kỷ qua, song trẻ em dân tộc thiểu số vẫn tụt lại phía sau và khoảng cách chênh lệch với trẻ em sống ở dưới xuôi ngày càng lớn. Trong giai đoạn tới, cần nỗ lực cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng với ưu tiên tập trung vào các tỉnh có tỷ lệ (suy dinh dưỡng) cao nhất nhằm tạo ra những thay đổi căn bản.
Theo Báo cáo “Suy dinh dưỡng dai dẳng trong cộng đồng các dân tộc thiểu số tại Việt Nam: Vấn đề và các Giải pháp can thiệp”, giai đoạn 1.000 ngày đầu đời, kể từ khi người mẹ bắt đầu mang thai cho đến khi trẻ tròn 2 tuổi, là thời điểm vàng quyết định sự phát triển tối ưu về thể chất và trí tuệ của trẻ nếu có chế độ dinh dưỡng đầy đủ. Nếu trẻ không được cung cấp đủ dưỡng chất trong giai đoạn này thì sẽ dẫn tới những tổn thương nghiêm trọng khó có thể khắc phục đối với sự phát triển thể chất và trí não. Báo cáo nhấn mạnh, các giải pháp can thiệp để cải thiện chất lượng dinh dưỡng cần tập trung vào trẻ em trong giai đoạn này và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
Báo cáo cho biết, chỉ có 39% trẻ em dân tộc thiểu số trong độ tuổi từ 6 - 23 tháng có chế độ dinh dưỡng đầy đủ; 32,7% phụ nữ dân tộc thiểu số trong độ tuổi 15-49 đã đi khám thai và được bổ sung các vitamin và khoáng chất thiết yếu cũng như tư vấn về dinh dưỡng.
Các yếu tố văn hóa - xã hội cũng góp phần dẫn đến tình trạng này. Kết hôn sớm và mang thai ở tuổi vị thành niên vẫn còn phổ biến ở phụ nữ dân tộc thiểu số, 23,9% phụ nữ sinh con đầu lòng trong độ tuổi từ 15 đến 19. Một nguyên nhân khác không kém phần quan trọng là tâm lý e ngại của người dân tộc thiểu số trong việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ y tế dự phòng và khám chữa bệnh.
Nguyên nhân gốc rễ của tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em bắt nguồn từ nghèo đói. Theo thống kê năm 2016, các nhóm dân tộc thiểu số tại Việt Nam chiếm đến 73% số hộ nghèo dù chỉ chiếm 14% tổng dân số.
Báo cáo đề xuất một số giải pháp chính mà Việt Nam có thể thực hiện để cải thiện các chỉ số về dinh dưỡng cho trẻ em dân tộc thiểu số: Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả hơn trong vấn đề dinh dưỡng với sự chỉ đạo của chính phủ và một cơ chế điều phối hiệu quả của các cơ quan liên quan; Đảm bảo nguồn lực tài chính cho công tác dinh dưỡng, cần đảm bảo ngân sách đầy đủ cho các can thiệp đã được kiểm chứng về tính hiệu quả. Các tỉnh có tình trạng suy dinh dưỡng trầm trọng nhất cần được ưu tiên phân bổ và tiếp nhận ngân sách công để thực hiện các can thiệp dinh dưỡng; Thực hiện can thiệp dinh dưỡng trực tiếp đã qua kiểm chứng ở quy mô lớn, xác định và mở rộng quy mô của các chương trình can thiệp toàn diện có hiệu quả cao ở cấp hộ gia đình trong giai đoạn 1.000 ngày đầu đời của trẻ, kết hợp với các hoạt động truyền thông thay đổi hành vi xã hội phù hợp với văn hóa.
Giải pháp đa ngành để khắc phục các nguyên nhân suy dinh dưỡng cần đưa mục tiêu giải quyết tình trạng thiếu dinh dưỡng vào Chương trình Mục tiêu Quốc gia thành một ưu tiên và có phân bổ ngân sách phù hợp; tăng khả năng tiếp cận của các nhóm dân tộc thiểu số với gói dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện dành cho vị thành niên, phụ nữ mang thai và trẻ em; tăng khả năng tiếp cận của người dân tộc thiểu số tới dịch vụ nước sạch, vệ sinh môi trường. Các địa phương khuyến khích, áp dụng chính sách ưu đãi để trẻ em gái là người dân tộc thiểu số tham gia, hoàn thành chương trình bậc trung học phổ thông; mở rộng chương trình trợ cấp tài chính tập trung vào các hộ gia đình dân tộc thiểu số nghèo nhất có phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trong giai đoạn phát triển 1.000 ngày đầu đời.
Chính phủ Nhật Bản đã hỗ trợ tài chính cho nghiên cứu này thông qua Quỹ Ủy thác của Chính phủ Nhật Bản về đẩy mạnh dinh dưỡng.
Nguyễn Hồng Điệp
