Tục "đi sim" của đồng bào Pa Cô

"Pộôc xu" hay còn gọi là “đi sim” là một tập tục đã có từ lâu đời của người Pa Cô. Những già làng Pa Cô cho biết, tập tục đi sim đã có từ lâu đời, các chàng trai, cô gái đã đến tuổi trăng tròn sau một ngày lên nương làm rẫy, đêm đêm vào mùa trăng sáng đẹp trời, họ lại nô nức rủ nhau đi sim. Đi sim để đi tìm bạn tình, đi sim tìm lời thương lời nhớ. Nơi đi sim cách làng khoảng chừng một dặm đường, ở đó có phong cảnh hữu tình, có hoa cỏ rực rỡ, ngát hương, có cây cao rợp bóng sum suê. Có con suối trong xanh róc rách chảy qua, giữa phong cảnh tuyệt diệu, cha mẹ của các cô gái đã dựng lên từng cái chòi nhỏ cao ráo và được người Pa Cô gọi là  "Chòi A Tiêng". Chòi A Tiêng vừa để tránh thú dữ và cũng chỉ vừa đủ chỗ cho 2 người. 

Khi "đi sim", các cô gái thường đi trước, họ mang theo chiếc Tựp đầy cơm nếp, thịt gà, cá nướng làm vật nhận lời.

Xa xa, những bước chân vội vã của các chàng trai đi đến, họ mang theo chuỗi cườm, hạt mã não hay vòng bạc đồng tiền làm vật ngỏ lời.

Các chàng trai đi đến cất tiếng hát gọi các cô gái. Ảnh: Hoàng Hải

Các cô gái đã bắt nhịp được với các chàng trai. Ảnh: Hoàng Hải

Sau đó, chàng trai cất tiếng hát gọi và được cô gái đáp lại. Các chàng trai bắt đầu tiến đến cái chòi A Tiêng nơi có Târ roonh của mình đang chờ. Khi đã lên chòi, chàng ngồi bên này, nàng ngồi bên kia, chính giữa là bếp lửa hồng, điều này thể hiện giữa hai người vẫn còn xa lạ, họ trò chuyện nhìn nhau trong e thẹn, họ ngồi với nhau như vậy cho đến khi gần nửa đêm, cô gái mới mời chàng trai thưởng thức món cỗ mà nàng mang theo, nếu nàng cảm thấy ưng ý. Ngược lại, đến quá giờ này mà cô gái không chịu trao món cỗ tình yêu này thì đồng nghĩa với câu nói “Từ chối lời cầu hôn của chàng”.

Sau khi bắt nhịp với nhau, họ cùng nhau ra chỗ hẹn hò để tâm tình. Ảnh: Hoàng Hải

Tỏ tình mùa sim, các chàng trai thể hiện bằng nhiều thể loại khác nhau, có chàng thì thể hiện bằng giọng hát ngọt ngào tha thiết với các giai điệu như: Cha chấp, Xiềng, Ba bói, Phỉ ku moor hay bằng tiếng đàn abeel, âng krao, âng koái, tireel, khền, tâm preh nỉ non tha thiết.

Các chàng trai tỏ tình bằng những câu hát da diết. Ảnh: Hoàng Hải

Để chiếm được cảm tình của các cô gái, các chàng trai không chỉ hát, mà còn đàn cho thật hay và thể hiện dáng vẻ, nét mặt cho thật đáng thương làm sao cho các cô gái chịu mở lòng với mình...

Chàng trai tỏ tình bằng tiếng đàn nỉ non để chiếm cảm tình của cô gái. Ảnh: Hoàng Hải

Các chàng trai cô gái vui vẻ hẹn hò, tâm sự. Ảnh: Hoàng Hải

Tục "đi sim" của người Pa Cô có cái hay, cái đẹp và độc đáo ở chỗ, họ cùng nhau ăn, cùng ở, cùng đắp tấm zèng ấm cúng qua đêm trong cái chòi hoàn toàn cách biệt bên ngoài cùng với khung cảnh đầy lãng mạn nhưng họ không bao giờ "đi quá giới hạn". Người Pa Cô quan niệm nam nữ "đi quá giới hạn" trước hôn nhân là chuyện xấu hổ, kiêng cữ. Giàng sẽ trừng phạt bằng cách gây ra đau ốm, chết chóc cho gia đình, làng bản. Già làng mà biết cha mẹ, gia đình, họ tộc sẽ bị trừng phạt rất nặng, thậm chí gom hết tài sản của cả họ tộc vẫn không đủ nộp phạt. Vì thế các chàng trai cô gái đã đến tuổi trăng tròn  được cha mẹ cho phép đi tìm bạn tình nhưng tuyệt đối không phạm tục "đi sim".

Họ trao cho nhau những lễ vật coi như lời hẹn ước nên duyên vợ chồng. Ảnh: Hoàng Hải

"Đi sim" là tập tục vô cùng tốt đẹp và trong sáng của người con trai và con gái Pa Cô, họ luôn tự tin và hạnh phúc với tình yêu mình tìm được sau lần hò hẹn "đi sim". Đây là nét đẹp văn hóa truyền thống cần được lưu truyền và giữ gìn cho các thế hệ sau.

Hoàng Tâm