Tổng cục Khí tượng thủy văn Quốc gia (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã tận dụng tối đa nguồn lực từ những sự hỗ trợ, hợp tác đầu tư, qua đó góp phần nhanh chóng hiện đại hóa và tiếp cận các công nghệ tiên tiến, trong đó có công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), được nghiên cứu, ứng dụng trong nhiều lĩnh vực của ngành.
Dự báo viên ngành Khí tượng thủy văn ngày càng được làm việc trong môi trường khoa học kỹ thuật hiện đại. Ảnh: baotainguyenmoitruong.vn
Đối với công tác quan trắc, Tổng cục đã nghiên cứu, phát triển công cụ sử dụng mô hình học máy: Logistic Regression Model (LRM), Random Forest (RF) và Decision Tree Classifier (DTC) để tăng cường độ chính xác của thông tin dự báo dông, sét và đã được Đài Khí tượng cao không đưa vào ứng dụng dự báo nghiệp vụ từ năm 2022. Công nghệ thị giác máy tính (Computer Vision) được nghiên cứu xây dựng để tự động xác định và đo mực nước thủy văn từ hình ảnh quan trắc. Các công nghệ trên đã được nhiều đơn vị ứng dụng: Đài Khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ, Đài Khí tượng thủy văn khu vực Trung Trung Bộ, Trung tâm quan trắc Khí tượng thủy văn.
Nhân viên của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Bắc Trung Bộ duy tu, bảo dưỡng các trang thiết bị để đảm bảo thông tin về thời tiết thông suốt trong mùa mưa bão. Ảnh tư liệu: Thế Duyệt/TTXVN
Trong lĩnh vực thông tin dữ liệu, các ứng dụng trí tuệ nhân tạo đã được ứng dụng nghiên cứu công nghệ phân tích ảnh để phân tích, số hóa tài liệu, giản đồ tự ghi.
Trung tâm Thông tin và Dữ liệu khí tượng thủy văn đã thực hiện nghiên cứu giải pháp ứng dụng trí tuệ nhân tạo để nhận dạng, hỗ trợ dự báo, cảnh báo sớm một số hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm (bão, mưa lớn diện rộng, không khí lạnh, lũ, nước biển dâng do bão).
Trung tâm đã sử dụng hệ thống dữ liệu lớn (Big Data), ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nhận dạng xoáy thuận nhiệt đới tương tự trong quá khứ để đưa ra các kịch bản tác động, trong dự báo mưa hạn cực ngắn...
Một số đề tài nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo như: Nghiên cứu xây dựng hệ thống trí tuệ nhân tạo ứng dụng trong dự báo xoáy thuận nhiệt đới ở Biển Đông và ảnh hưởng đến Việt Nam hạn đến 3 ngày; nghiên cứu đổi mới công nghệ dự báo sóng biển, nước dâng do bão thời gian 24 giờ bằng kỹ thuật xử lý dữ liệu lớn và nghiên cứu ứng dụng công nghệ số mới để dự báo định lượng mưa hạn cực ngắn cho khu vực trung du, miền núi Việt Nam; nghiên cứu xây dựng hệ thống giám sát, dự báo, cảnh báo ngập, triều đô thị dựa trên nền tảng trí tuệ nhân tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh; bước đầu nghiên cứu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo phục vụ dự báo hạn mặn và thí điểm cho tỉnh Sóc Trăng…
Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Khí tượng thủy văn Hoàng Đức Cường nhấn mạnh, ngành đặt mục tiêu đến năm 2030 phát triển ngành Khí tượng thủy văn Việt Nam đạt trình độ khoa học công nghệ tiên tiến của khu vực châu Á, đủ năng lực cung cấp thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn đầy đủ, tin cậy, kịp thời đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, phòng, chống thiên tai.
Để thúc đẩy tiến trình xây dựng, vận hành các hệ thống thông minh hóa, tối ưu hóa, tự động hóa các quy trình, hỗ trợ các hoạt động của ngành, Tổng cục Khí tượng thủy văn đã thành lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025. Hiện tại, Tổng cục đang triển khai các hướng nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo khác nhau trong các bài toán cụ thể của ngành, trong đó ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong dự báo bão, dự báo định lượng mưa lớn, dự báo nước dâng do bão đang là hướng nghiên cứu trọng tâm ban đầu.
Trong thời gian tới, các ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhận dạng các hình thái khí tượng thủy văn nguy hiểm cũng đang được nghiên cứu triển khai với sự phối hợp với các đơn vị trong lĩnh vực công nghệ thông tin như: Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội, Cục công nghệ thông tin và dữ liệu tài nguyên môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), các Trường Đại học trong nước. Đồng thời, nhiều cán bộ của Tổng cục đang tham gia và chủ trì các Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ Tài nguyên và Môi trường về chuyển đổi số và Chương trình cấp quốc gia “Hỗ trợ nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ của công nghiệp 4.0”.
Thắng Trung
