Đánh giá tác động sơ bộ về kế hoạch sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Chính phủ, Ban Chỉ đạo về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW (Ban Chỉ đạo của Chính phủ) cho biết, theo định hướng của Ban Chỉ đạo Trung ương, trên cơ sở thực hiện phương án nêu trên, tổ chức bộ máy của Chính phủ khóa XV và khóa XVI (nhiệm kỳ 2026-2031) được tinh gọn còn 13 bộ, 4 cơ quan ngang bộ (giảm 5 bộ). Có 4 cơ quan thuộc Chính phủ (giảm 4 cơ quan thuộc Chính phủ).
Tổ chức bên trong tiếp tục thực hiện sắp xếp, tinh gọn đầu mối, giảm mạnh các tổng cục, cục, vụ, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc bộ, cục, vụ, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc tổng cục.
Khắc phục chồng chéo, giao thoa
Sau khi sắp xếp thu gọn đầu mối, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của các bộ, cơ quan ngang bộ, về cơ bản khắc phục được những vấn đề còn giao thoa hiện nay.
Kế hoạch của Ban Chỉ đạo Chính phủ đặt ra là duy trì 8 bộ, cơ quan ngang bộ (có sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy bên trong), gồm: Bộ Quốc phòng; Bộ Công an; Bộ Tư pháp; Bộ Công Thương; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Văn phòng Chính phủ; Thanh tra Chính phủ; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Cơ cấu, sắp xếp và hợp nhất 14 bộ, cơ quan ngang bộ còn lại, trong đó hợp nhất Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính; Bộ Giao thông vận tải và Bộ Xây dựng; Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Nội vụ. Các Bộ: Giáo dục và Đào tạo, Y tế, Ngoại giao và Ủy ban Dân tộc tiếp nhận thêm một số chức năng, nhiệm vụ, tổ chức.
Theo Ban Chỉ đạo của Chính phủ, phương án này có ưu điểm là hoàn thiện mô hình tổ chức bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực đối với một số lĩnh vực theo yêu cầu Nghị quyết số 18, 19-NQ/TW, Nghị quyết số 56/2017/QH14, Kết luận số 74-KL/TW, Kết luận số 50, 62-KL/TW, ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm; đồng thời, điều chỉnh hợp lý về phân công quản lý nhà nước đối với một số ngành, lĩnh vực, khắc phục chồng chéo, giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, cơ quan ngang bộ.
Cùng với việc sắp xếp mô hình tổ chức bộ máy Chính phủ nêu trên sẽ thực hiện sắp xếp lại tổ chức bên trong của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đồng thời, thực hiện cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nâng cao chất lượng đội ngũ và tinh giản biên chế một cách triệt để gắn với thực hiện chính sách thu hút người có tài năng vào khu vực công theo đúng chủ trương chỉ đạo của Bộ Chính trị, Trung ương Đảng.
Tuy nhiên, phương án này có mặt hạn chế là do số lượng cơ quan các thuộc diện sắp xếp lớn, phạm vi tác động rộng, không tránh khỏi sự tác động đến tư tưởng của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là những người đang giữ chức vụ lãnh đạo. Thực hiện phương án sắp xếp này, quy mô, phạm vi của một số bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực sẽ lớn, đặt ra yêu cầu cao đối với người đứng đầu bộ và đội ngũ lãnh đạo bộ. Vì vậy, cần có sự chuẩn bị kỹ trong công tác nhân sự để bảo đảm triển khai phương án đồng bộ, hiệu quả.
Có chính sách đủ mạnh, nổi trội đối với các đối tượng chịu tác động
Việc sắp xếp tổ chức bộ máy của Chính phủ liên quan đến điều chỉnh tên gọi, chức năng, nhiệm vụ của một số bộ, cơ quan ngang bộ đang được quy định tại các luật chuyên ngành. Qua rà soát 247 luật, có 113 luật đang quy định về tên gọi, chức năng, nhiệm vụ của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thuộc đối tượng sắp xếp nêu trên.
Khi Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ cấu tổ chức của Chính phủ, sẽ có quy định điều khoản chuyển tiếp như sau: Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của một số bộ, cơ quan ngang bộ đã được quy định tại các luật, pháp lệnh hiện hành, nhưng nay có sự thay đổi về cơ cấu, tổ chức theo Nghị quyết này, thì được chuyển giao cho các bộ, cơ quan ngang bộ tương ứng kể từ ngày các cơ quan này được sắp xếp lại. Giao Chính phủ quyết định việc phân định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ hoặc phân cấp cho chính quyền địa phương quyết định những vấn đề trong các luật chuyên ngành đang giao thẩm quyền cho Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, bảo đảm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ theo quy định của Hiến pháp.
Để hạn chế tác động của việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy đối với cán bộ, công chức, viên chức, Ban Chỉ đạo của Chính phủ cho rằng, cần có chính sách đủ mạnh, nổi trội đối với các đối tượng chịu tác động của quá trình sắp xếp, nhằm giảm áp lực về tư tưởng, tâm lý của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và bảo đảm quyền lợi của cán bộ, công chức, viên chức trong quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.
Báo cáo Ban Chỉ đạo Trung ương trước ngày 31/12
Trên cơ sở Kế hoạch tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chỉ đạo Trung ương, Bộ Nội vụ đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1403/QĐ-TTg ngày 16/11/2024 thành lập Ban Chỉ đạo về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW để chỉ đạo các nội dung thuộc trách nhiệm của Ban Cán sự đảng Chính phủ cần triển khai (theo phân công của Ban Chỉ đạo Trung ương), kèm theo Quy chế làm việc của Ban Chỉ đạo và Kế hoạch tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với Kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương.
Theo Kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương, các bộ, ngành có trách nhiệm xây dựng báo cáo tổng kết và gửi về Ban Chỉ đạo Trung ương trước ngày 31/12/2024.
Để bảo đảm tiến độ xây dựng báo cáo của Ban cán sự đảng Chính phủ, Bộ Nội vụ đề xuất với Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành hoàn thành báo cáo, gửi về Bộ Nội vụ và Văn phòng Chính phủ trước ngày 15/12/2024. Bộ Nội vụ sẽ chủ động xây dựng Báo cáo của Ban cán sự đảng Chính phủ trên cơ sở Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW và cập nhật kết quả của 7 năm thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW (tính đến ngày 30/9/2024).
Đại diện Bộ Nội vụ cho biết, sau khi nhận được báo cáo của các bộ, ngành, Bộ sẽ tổng hợp, rà soát và hoàn thiện Báo cáo, trình Ban Cán sự đảng Chính phủ vào ngày 25/12/2024 để kịp gửi Ban Chỉ đạo Trung ương vào ngày 31/12/2024.
Trong quá trình xây dựng và hoàn thiện Báo cáo, Bộ Nội vụ sẽ phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương tiến hành tổ chức các hội nghị, hội thảo và khảo sát, làm việc với một số cơ quan, tổ chức để thống nhất định hướng tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW.
Chu Thanh Vân
