Sáng 16/10, làm việc với Ủy ban Dân tộc, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, đối với đồng bào vùng khó khăn, miền núi, chủ trương xuyên suốt của Đảng là có sự quan tâm đặc biệt, đây là trách nhiệm, là bổn phận, “chừng nào bà con còn khó khăn, còn nghèo, còn bị lũ lụt cuốn trôi hết, chúng ta còn quặn lòng”.
Đột phá về cơ sở vật chất và con người
Ghi nhận Ủy ban Dân tộc đã báo cáo, cung cấp bức tranh đầy đủ về tình hình và công việc của Ủy ban, theo Phó Thủ tướng, các bộ, ngành đã phối hợp tốt với Ủy ban, thể hiện đầy đủ trách nhiệm của Bộ, của lãnh đạo Bộ với chủ trương chung của Đảng về các chương trình đối với vùng miền núi, vùng dân tộc thiểu số. Các chính sách đặt ra, kiến nghị đang, đã làm mang lại hiệu ứng tốt cho đồng bào.
Mong muốn các sáng kiến, chính sách được thực hiện tốt, trở thành hiện thực, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành phối hợp chặt chẽ hơn với Ủy ban Dân tộc và các địa phương trong thực hiện các chương trình liên quan đến vùng đồng bào dân tộc. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, chức trách của mình, các bộ, ngành tăng cường đáp ứng yêu cầu của các địa phương và của Ủy ban Dân tộc trong bố trí các nguồn lực, kinh phí.
Nhấn mạnh :“Trong hoạch định chính sách, dự kiến của các đồng chí rất nhiều, nhưng đặc biệt quan tâm đến vùng khó khăn này, đây là chủ trương của Đảng. Làm phải rất khẩn trương, kịp thời, quá trình làm phải quán triệt đặc điểm khu vực này; đưa ra những chính sách, quy định rườm rà quá thì bằng đánh đố anh em ở dưới”, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình yêu cầu các thủ tục hướng dẫn phải đơn giản nhất có thể, dễ vận dụng. Các chương trình nghiên cứu khoa học không chỉ có công nghệ mà phải có cả yếu tố xã hội.
Trong bố trí các nguồn lực tài chính, các dự án, Phó Thủ tướng yêu cầu dành sự quan tâm thỏa đáng đối với các khu vực miền núi, theo đúng tinh thần Thủ tướng chỉ đạo, bố trí tập trung, trọng điểm, tạo ra đột phá, cú hích, có tác dụng thúc đẩy cả khu vực, cả vùng.
Chia sẻ hiện nay số lượng cán bộ người dân tộc ở cấp Trung ương giảm dần qua các thời kỳ, từ nhiệm kỳ Đại hội XI là 11% và còn 6% ở nhiệm kỳ Đại hội XIII, Phó Thủ tướng bày tỏ mong muốn đội ngũ người dân tộc trong hệ thống chính trị ngày càng đông, mạnh, ở vị trí ngày càng cao. Xây dựng nguồn nhân lực là người dân tộc là điều phải quan tâm, xây dựng từ cơ sở để đào tạo dần lên vị trí cao hơn.
Hoan nghênh những nỗ lực của Ủy ban Dân tộc trong công tác dân tộc, Phó Thủ tướng nêu lên những điểm sáng như diện mạo các vùng dân tộc thay đổi, đời sống của nhân dân được cải thiện đáng kể, đời sống văn hóa được bảo tồn, duy trì. Các chương trình, chính sách dành cho vùng miền núi, dân tộc ngày càng nhiều và được thực hiện ngày một tốt hơn.
Song, Phó Thủ tướng cũng chỉ ra các tồn tại, hạn chế như đường đến thôn, vùng dân cư còn khó khăn. Phó Thủ tướng nêu yêu cầu đột phá về cơ sở vật chất trong giai đoạn trung hạn đến năm 2030 là giải quyết điểm nghẽn đối với 3 con đường: đường đến khu dân cư, đường điện, đường sóng; cùng với đó là đột phá về con người.
Cho rằng, thể chế tạo ra hành lang pháp lý cho việc thực hiện các đề án, dự án phát triển nguồn nhân lực và chính sách, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình lưu ý “một quốc gia mạnh không phải chỉ là quốc gia có nhiều tài nguyên, mà một quốc gia mạnh là phải có thể chế, cơ chế chính sách mạnh”. Ủy ban Dân tộc nghiên cứu hoàn thành tốt 14 đề án đang thực hiện và các đề án phải bao gồm tất cả những chính sách ưu đãi nhất có thể, kể cả vấn đề cử tuyển. Phó Thủ tướng hoan nghênh ý kiến của Bộ Y tế về cử tuyển bác sĩ cho đồng bào dân tộc; đồng thời yêu cầu, trong đề án phát triển nguồn nhân lực, cần phục hồi lại việc cử tuyển đối với cả lĩnh vực quân đội, công an, giáo viên.
Phó Thủ tướng đặc biệt quan tâm đến việc củng cố đội ngũ cán bộ, nâng cao năng lực thực thi; việc chọn điểm đột phá theo từng năm để báo cáo Chính phủ tập trung chỉ đạo. Phó Thủ tướng gợi ý, sau chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, có thể chọn đột phá về xây trường nội trú, bán trú, cải thiện điều kiện cho cả thầy và trò.
“Xác định trách nhiệm lớn lao, công việc khó khăn, năng lực có những điểm hạn chế, nhưng nếu chúng ta đồng lòng, thành tâm, có trách nhiệm đầy đủ, trăn trở với đồng bào thì chúng ta sẽ làm được điều gì đó cho dân”, Phó Thủ tướng nói.
Hoàn thành 83/142 nhiệm vụ
Báo cáo tại buổi làm việc, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết, năm 2024, Ủy ban được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao xây dựng 15 đề án, chính sách dân tộc. Đến nay, Thủ tướng đã phê duyệt 1 đề án về “Tăng cường chuyển đổi số lĩnh vực công tác dân tộc đến năm 2030”. Ủy ban đã hoàn thành, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ 3 đề án, đang tiếp tục triển khai, hoàn thiện 9 đề án; báo cáo Thủ tướng Chính phủ xin rút khỏi chương trình công tác năm 2024 hai đề án.
Thực hiện nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao trên hệ thống cơ sở dữ liệu Chính phủ, lũy kế đến cuối tháng 9/2024, Ủy ban đã hoàn thành 83/142 nhiệm vụ; số nhiệm vụ đang thực hiện/chưa hoàn thành là 59 (trong đó, 46 nhiệm vụ còn trong hạn; 9 nhiệm vụ quá hạn).
Về tình hình vùng dân tộc thiểu số và miền núi, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, vùng dân tộc thiểu số và miền núi có địa hình chia cắt, hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt; thường xuyên chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và thiên tai. Chín tháng năm 2024, thiên tai, bão lũ đã gây thiệt hại nghiêm trọng, nặng nề về người, tài sản, cây trồng, vật nuôi, các hạ tầng kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi; đặc biệt là cơn bão số 3 (bão Yagi) đầu tháng 9/2024, gây thiệt hại và ảnh hưởng rất lớn đến đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số.
Trước những hậu quả nặng nề do thiên tai gây ra, Ủy ban Dân tộc đã thành lập các đoàn công tác do lãnh đạo Ủy ban làm trưởng đoàn đi nắm bắt tình hình, thăm hỏi, động viên, giúp đỡ đồng bào khắc phục hậu quả do mưa lũ, sạt lở đất tại các tỉnh Yên Bái, Lào Cai, Cao Bằng, Tuyên Quang…
Được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, cùng với sự nỗ lực, cố gắng vươn lên của đồng bào dân tộc thiểu số, tình hình kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có bước phát triển rõ rệt. Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch tích cực, sinh kế của người dân ngày càng đa dạng, phong phú; thu nhập được nâng lên, đời sống vật chất và tinh thần không ngừng cải thiện; số hộ nghèo giảm nhanh; giáo dục, y tế được quan tâm; văn hóa, phong tục tập quán tốt đẹp từng bước được bảo tồn và phát huy; tình hình an ninh trật tự được giữ vững; khối đại đoàn kết các dân tộc được củng cố và tăng cường.
Giai đoạn 2021 – 2025, tổng nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là 137.664,959 tỷ đồng. Theo số liệu của Bộ Tài chính, đến ngày 30/9/2024, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn đầu tư công thực hiện Chương trình năm 2024 đạt khoảng 56% kế hoạch (2 tỉnh có tỷ lệ giải ngân dưới 10% là Hà Tĩnh 0,0%, Bình Phước 9%). Lũy kế giải ngân vốn sự nghiệp thực hiện Chương trình đến 31/8/2024 đạt 10,2% kế hoạch.
Trong 3 chương trình mục tiêu quốc gia hiện nay, kết quả giải ngân vốn đầu tư công của Chương trình mục tiêu quốc gia dân tộc thiểu số và miền núi đã có sự thay đổi đáng kể. Từ vị trí đứng cuối cùng năm 2022 với kết quả giải ngân thấp nhất, lên đứng thứ 2 năm 2023 và hiện nay (tháng 9/2024) đã trở thành Chương trình mục tiêu quốc gia có tỷ lệ giải ngân cao nhất, với tỷ lệ vốn tuyệt đối cao hơn gần 1,2 lần so với tổng vốn của cả hai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.
Chu Thanh Vân
