Tỉnh Vĩnh Phúc đang tích cực số hóa di sản, từng bước rút ngắn khoảng cách giữa di sản cổ xưa với công nghệ hiện đại, góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch.
Số hóa các di tích lịch sử
Sau một thời gian khẩn trương triển khai, công trình số hóa Khu Di tích Quốc gia đền thờ Ngô Tướng Công của thành phố Phúc Yên đã hoàn thiện và chính thức đi vào hoạt động. Chỉ với thao tác quét mã QR trên điện thoại thông minh, du khách dễ dàng truy cập vào website giới thiệu tổng quan về di tích, gồm: niên đại xây dựng, lịch sử hình thành, giá trị văn hóa, nét đẹp kiến trúc, giá trị văn hóa phi vật thể gắn với di tích như lễ hội, trò chơi dân gian, phong tục, tập quán của người dân bản địa…
Chị Nguyễn Thị Nga, Phó Bí thư Thành Đoàn Phúc Yên cho biết, việc xây dựng công trình số hóa di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh trên địa bàn giúp cung cấp chính xác tài liệu, hình ảnh, dữ liệu liên quan đến di tích, phục vụ người dân và du khách đến tham quan, chiêm bái. Qua đó, tuyên truyền, quảng bá các giá trị văn hóa, lịch sử, giáo dục truyền thống cách mạng của quê hương.
Mới đây, Huyện Đoàn Yên Lạc đã tổ chức khánh thành công trình thanh niên “Số hóa di tích lịch sử đền thờ Trạng nguyên Phạm Công Bình” tại xã Đồng Văn. Với tính năng của một cuốn cẩm nang du lịch số, ứng dụng quét mã QR trên điện thoại thông minh đã tổng hợp các tài liệu giới thiệu về đền thờ Trạng nguyên Phạm Công Bình gồm: phóng sự, tài liệu khoa học về Trạng nguyên Phạm Công Bình, giới thiệu về giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc của di tích…
Hiện nay, địa bàn tỉnh có hơn 1.300 di tích lịch sử văn hóa; trong đó 68 di tích được xếp hạng cấp quốc gia và quốc gia đặc biệt, 420 di tích cấp tỉnh. Đối với Di sản ăn hóa phi vật thể, tỉnh đã công bố danh mục 571 di sản; trong đó có 7 di sản được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia gồm: Hát ca trù, kéo song Hương Canh, lễ hội đền Ngự Dội, hát Sọong Cô của người Sán Dìu, hát Trống quân Đức Bác, tín ngưỡng thờ Quốc Mẫu Tây Thiên và lễ hội truyền thống xã Đại Đồng.
Xây dựng cơ sở dữ liệu về di sản văn hóa và tư liệu
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra sâu rộng, nhanh chóng, việc số hóa các di tích tạo điều kiện thuận lợi để giới thiệu, quảng bá hệ thống di sản văn hóa, hình ảnh vùng đất, con người Vĩnh Phúc thông qua ứng dụng nền tảng công nghệ số gắn với phát triển du lịch trực tuyến, thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu văn hóa Vĩnh Phúc của bạn bè trong nước và quốc tế.
Để bảo tồn di sản văn hóa bền vững, UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã ban hành Kế hoạch số hóa và ứng dụng trên nền tảng số hồ sơ khoa học, tư liệu di sản văn hóa Vĩnh Phúc, giai đoạn 2022 - 2030. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ thực hiện số hóa 100% dữ liệu hồ sơ khoa học, tư liệu các di tích cấp tỉnh; 100% di sản tư liệu, hiện vật, nhóm hiện vật, cổ vật quý hiếm, có giá trị tiêu biểu hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh; 100% dữ liệu di sản văn hóa phi vật thể trong danh mục kiểm kê, có giá trị đặc sắc hoặc có nguy cơ mai một…
Để thực hiện mục tiêu trên, tỉnh sẽ tăng cường đầu tư trang thiết bị công nghệ thông tin, thực hiện số hóa, xây dựng cơ sở dữ liệu về di sản văn hóa và tư liệu, các hiện vật, nhóm hiện vật, cổ vật quý hiếm, có giá trị tiêu biểu tại Bảo tàng tỉnh; xây dựng và hoàn thiện phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu, Cổng thông tin về di sản văn hóa Vĩnh Phúc. Đồng thời, địa phương đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo, tập huấn, cập nhật kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số cho các cán bộ làm công tác chuyên môn trong lĩnh vực di sản văn hóa. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh đang khẩn trương kiểm kê các di sản văn hóa trên địa bàn; phân loại, đánh số tư liệu, các hiện vật, nhóm hiện vật, cổ vật quý hiếm, có giá trị tiêu biểu tại Bảo tàng tỉnh để thực hiện số hóa tư liệu di sản văn hóa.
Vĩnh Phúc đã ban hành nhiều đề án, chương trình hành động nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Tỉnh thực hiện tu bổ, chống xuống cấp các di tích lịch sử, văn hóa, danh lam, thắng cảnh đã được xếp hạng; xây dựng Đề án Phiên âm, dịch nghĩa, bảo quản và phát huy nguồn tư liệu Hán - Nôm tại Thư viện tỉnh. Cùng với đó, tỉnh vinh danh 25 Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú thuộc các loại hình trình diễn dân gian, tập quán xã hội và tín ngưỡng; hỗ trợ đối với nghệ nhân lĩnh vực Di sản Văn hóa phi vật thể và hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các Câu lạc bộ dân ca tiêu biểu...
Nguyễn Thảo
