Ngư dân vùng biển Việt Nam nói chung, huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) nói riêng có văn hóa tín ngưỡng thờ cúng cá Ông (tức cá Voi) nhằm cảm tạ và cầu mong cho người dân huyện đảo bình an trước sóng gió trùng khơi, khai thác được nhiều sản vật từ biển. Cũng vì vậy mà ở đảo Lý Sơn đang có hàng chục lăng mộ thờ cá Ông.
Tại di tích Lăng Tân (thôn Đông An Vĩnh), năm 2020, huyện Lý Sơn cho phục dựng hoàn chỉnh hai bộ xương cá Voi lớn nhất trên đảo có niên đại trên 200 năm. Theo các nhà nghiên cứu, đây là hai bộ xương cá Voi lớn nhất Việt Nam còn nguyên vẹn được lưu giữ. Bộ lớn hơn có chiều dài trên 22m tên là "Đồng Đình Đại Vương”, bộ nhỏ hơn có chiều dài 18m được người dân gọi là "Đức Ngư nhị vị tôn thần". Mỗi bộ ngọc cốt gồm có 50 đốt xương sống, xương đầu cao 4m, xương ngà dài 4,7m. Từ năm 2021 sau khi được phục dựng, hai bộ xương cá Voi tại Lăng Tân và tín ngưỡng nghi lễ thờ cúng cá Voi được huyện Lý Sơn khai thác trở thành sản phẩm du lịch mới lạ, đặc sắc phục vụ khách thăm quan đảo Lý Sơn.
Theo Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Lý Sơn, năm 2023 có 150.000 lượt khách đến thăm quan Lăng Tân, ngắm hai bộ ngọc cốt cá Voi. Hầu hết du khách đều thích thú khi được nghe chuyện kể về cá Voi và tận mắt ngắm nhìn hai bộ xương cá Voi lớn nhất Việt Nam được lưu giữ ở huyện đảo.
Anh Nguyễn Hoàng Thân - du khách đến từ Hà Nội cho biết, lần đầu đến huyện Lý Sơn được tham quan rất nhiều di tích, danh thắng kỳ bí, gia đình anh ấn tượng nhất với hai bộ xương cá Voi được huyện đảo lưu giữ. Lâu nay anh chỉ biết đến cá Voi qua tivi, nay mới được tận mắt chứng kiến hình hài của cá Voi. Chuyến đi lần này của gia đình đến Lý Sơn rất ý nghĩa, anh Thân chia sẻ.
Còn anh Nguyễn Trung - khách du lịch đến từ Huế cho rằng, huyện Lý Sơn đã có cách làm mới, phục dựng lại nguyên vẹn các bộ xương cá Ông to lớn tại nhà trưng bày để phục vụ du khách thăm quan. Đây là sản phẩm du lịch mới mẻ và rất hấp dẫn.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Lý Sơn Phạm Thị Hương cho biết, thờ cúng cá Ông là tín ngưỡng văn hóa đặc sắc của ngư dân miền biển. Huyện Lý Sơn rất may mắn vì đang quản lý, bảo vệ hai bộ xương cá Ông rất lớn. Huyện đã xây dựng nhà trưng bày, phục dựng lại hai bộ xương để người dân có nơi thực hiện tín ngưỡng; đồng thời giới thiệu đến du khách sản phẩm du lịch đặc sắc của đảo.
Huyện Lý Sơn đang xác lập hồ sơ, hoàn thiện các thủ tục để trình Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận hai bộ xương cá Voi tại Lăng Tân là lớn nhất Việt Nam.
Phạm Cường
