Hiện nay, trạng thái khí quyển và đại dương đã ở trong điều kiện El Nino. Thời gian đỉnh điểm của El Nino có thể xảy ra trong 3 tháng từ tháng 11/2023 đến tháng 1/2024 với xác suất El Nino có cường độ mạnh vào khoảng 52% và đạt cường độ trung bình khoảng 81%. Như vậy, nhiều khả năng El Nino sẽ xảy ra với cường độ từ trung bình đến mạnh.
Với sự tác động EL Nino trong những tháng cuối năm 2023 và có thể kéo dài đến giữa năm 2024 như dự báo, khí hậu nước ta sẽ chịu nhiều tác động trong thời gian tới.
Theo đó, tại hầu hết các vùng trong cả nước, nhiệt độ trung bình các tháng có xu thế cao hơn bình thường. Nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn; khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối. Hoạt động của bão, áp thấp nhiệt đới có thể không nhiều nhưng tập trung nhiều vào giữa mùa bão, tính chất dị thường hơn, cả về cường độ và quỹ đạo.
Điều đáng lưu ý là El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước với mức phổ biến từ 25 đến 50%. Vì thế, nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ, hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt, trong các tháng mùa khô năm 2023. Đề phòng tình trạng ít mưa dẫn đến hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước trong những tháng đầu năm 2024 trên phạm vi toàn quốc. Ví dụ dễ hình dung nhất về tác động của El Nino đã gây ra các đợt hạn mặn kỷ lục là các đợt năm 2015/2016 và 2019/2020.
Để ứng phó với El Nino, Tổng cục Khí tượng Thủy văn đã báo cáo Ban Chỉ đạo Quốc gia về phòng, chống thiên tai về cảnh báo tác động của El Nino, thông tin cho các bộ, ngành, địa phương có phương án ứng phó.
Trong công điện gần đây, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường và các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch thực hiện ứng phó cụ thể, trong đó tăng giám sát và tăng cường tần suất bản tin chuyên đề về hiện tượng El Nino, dự báo lượng mưa và nguồn nước trên các lưu vực sông. Cung cấp kịp thời thông tin dự báo, cảnh báo nguồn nước phục các bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch ứng phó phù hợp…
Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia (Tổng cục Khí tượng Thủy văn), El Nino là từ được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương, kéo dài 8 - 12 tháng, hoặc lâu hơn, thường xuất hiện 3 - 4 năm một lần, song có khi dày hơn hoặc thưa hơn. Dự báo hiện tượng El Nino có thể xuất hiện vào nửa cuối mùa Hè năm 2023 và duy trì đến năm 2024 với xác suất khoảng 70 - 80%.
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, trong điều kiện El Nino, nhiệt độ trung bình các tháng trên cả nước đều cao hơn bình thường.
Thực tế tại Việt Nam, trong năm 2023, nắng nóng đã xuất hiện sớm từ giữa tháng 3. Đến tháng 4, hàng loạt kỷ lục nhiệt độ được thiết lập ở nhiều điểm đo trên cả nước. Đặc biệt, đầu tháng 5 đã ghi nhận kỷ lục nắng nóng nhất trong lịch sử Việt Nam. Cụ thể, ngày 6/5, nhiệt độ cao nhất tại Hồi Xuân (Thanh Hóa) là 44,1 độ C, vượt qua kỷ lục 43,4 độ C ngày 20/4/2019 tại Hương Khê (Hà Tĩnh). Ngay sau đó, ngày 7/5, nhiệt độ ghi nhận tại Tương Dương, Nghệ An là 44,2 độ C, trở thành mức nhiệt cao nhất từng ghi nhận trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Ngày 17/5, nhiệt độ tại Thủ đô Hà Nội lên tới 41,3 độ C, vượt mức lịch sử tháng Năm mới thiết lập vào năm 2020.
Đầu tháng Sáu, nhiệt độ tại Mường La của Sơn La liên tiếp phá vỡ kỷ lục, lên tới 43,8 độ C. Đây là giá trị nhiệt độ cao nhất từ trước đến nay tại đây.
Đi kèm nắng nóng là nguy cơ hạn hán xảy ra từ tháng 4 - 8 năm 2023 ở Trung Bộ và khu vực Tây Nguyên...
Nguyễn Hồng Điệp
