Đột phá theo Nghị quyết 57 (Bài 2)

Bài 2: Niềm tin vào kỷ nguyên mới

Đánh giá về Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho rằng, Nghị quyết đặt ra những yêu cầu rất quyết liệt trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản về thể chế, cũng như đưa giải pháp mạnh mẽ nhằm giải phóng sức sáng tạo của các nhà khoa học và người dân.

potal-thu-tuong-chu-tri-phien-hop-lan-thu-nhat-bcd-quoc-gia-ve-phat-trien-nganh-cong-nghiep-ban-dan-7756146.jpg
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt phát biểu tại Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn sáng 14/12/2024 tại Hà Nội. Ảnh: Dương Giang-TTXVN

Trong số đó, nhiều nhà khoa học đã nhắc đến con số 3% - chính là mục tiêu cụ thể đến năm 2030 được nêu tại Nghị quyết 57 về mức chi hàng năm cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đặc biệt hơn, mức chi cho nghiên cứu và phát triển tăng từ 0,4% lên 2%.

Đây là một giải pháp về nguồn lực tài chính được đưa ra trong Nghị quyết nhằm "cởi trói" cho nhà khoa học, từ đó, chắp cánh niềm đam mê nghiên cứu công nghệ của giới khoa học nước nhà, đưa nước ta bước vào kỷ nguyên mới-kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nghị quyết gỡ rào cản

Chi ngân sách nhà nước cho khoa học công nghệ là một khoản chi quan trọng đối Chính phủ của bất kỳ một quốc gia nào trong đó có Việt Nam bởi việc đầu tư cho khoa học công nghệ là một trong những điều kiện cơ bản dẫn dắt các nước nghèo vươn mình để trở thành các nước có nền kinh tế phát triển.

Trong những năm qua, mức chi theo quy định cho khoa học công nghệ phải đảm bảo từ 2% trở lên trong tổng chi ngân sách và tăng dần theo nhu cầu phát triển của khoa học công nghệ. Tuy nhiên, thực tế, mức chi còn thấp, đầu tư dàn trải dẫn đến tình trạng "giật gấu vá vai"… gây ảnh hưởng lớn đến việc phát triển khoa học công nghệ, làm giảm sức sáng tạo của nhà khoa học.

Báo cáo của Bộ Tài chính năm 2017 cho thấy, ngân sách nhà nước chi cho khoa học công nghệ chiếm 1,18% tổng chi ngân sách nhà nước. Năm 2023, chi cho khoa học công nghệ chiếm 0,82% trong tổng chi ngân sách nhà nước, trong đó, chi cho đầu tư là 0,23% và chi thường xuyên là 5,08%.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, các Bộ, ngành, địa phương chưa thực sự quan tâm đến phát triển khoa học công nghệ, chưa có những đề án đảm bảo đúng nguyên tắc, tiêu chí để bố trí vốn.

Tại Bộ Khoa học và Công nghệ, tổng kinh phí các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học công nghệ cấp Bộ, cấp cơ sở và các nhiệm vụ khác trong giai đoạn 2016-2021 là 3.772 tỷ đồng nhưng chỉ có 519 tỷ đồng được phân bổ để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; có tới 1.784 tỷ đồng được chi cho lương, hoạt động bộ máy, nhiệm vụ thường xuyên theo chức năng và các nhiệm vụ cấp Bộ khác…

Tiến sỹ Nguyễn Quân - nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ nhận định, việc Nghị quyết 57 quy định, đến 2030, kinh phí chi cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2% GDP, trong đó kinh phí từ xã hội chiếm hơn 60%; bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách hằng năm cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia và tăng dần theo yêu cầu phát triển là một bước đột phá lớn. Thời gian qua, chi ngân sách nhà nước cho khoa học, công nghệ đều dưới 1% tổng chi ngân sách nhà nước. Việc tăng đầu tư theo Nghị quyết 57 sẽ buộc Bộ Tài chính phải cân đối lại ngân sách cho khoa học và công nghệ, qua đó tạo nền tảng cho sự phát triển lĩnh vực quan trọng này.

potal-hoi-nghi-gap-mat-dai-bieu-tri-thuc-nha-khoa-hoc-tieu-bieu-toan-quoc-7781872.jpg
Tiến sỹ Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Chủ tịch Hội Tự động Hoá Việt Nam, trình bày tham luận tại Hội nghị gặp mặt đại biểu trí thức, nhà khoa học ngày 30/12/2024 tại Hà Nội. Ảnh: Phương Hoa – TTXVN

Đáng chú ý, Nghị quyết 57 đã có đột phá về tư duy trong đầu tư ngân sách nhà nước cho hoạt động R&D. Theo đó, ngân sách chi cho nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ ưu tiên thực hiện theo cơ chế quỹ, thông qua các quỹ phát triển khoa học và công nghệ. "Tư duy này đã được đề cập tại Nghị quyết 20, nhưng hơn 10 năm qua gần như chúng ta không làm được điều này. Lần này, Nghị quyết 57 đã quy định rất cụ thể và với sự quyết liệt, chắc chắn sẽ tạo ra sự thay đổi", Tiến sỹ Nguyễn Quân chia sẻ.

Giáo sư, Tiến sỹ Trần Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam thông tin, với việc đề xuất các cơ chế, chính sách đột phá, ưu tiên và khuyến khích phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo như: Đầu tư tài chính, phát triển nhân lực chất lượng cao, cải cách hành chính và khuyến khích hợp tác công - tư, Nghị quyết 57 cho thấy tầm nhìn của Bộ Chính trị hướng tới việc tháo gỡ các rào cản lâu nay trong hệ thống, từ đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp và cá nhân phát triển mạnh mẽ hơn.

Việc đưa mục tiêu đến năm 2030, kinh phí chi cho nghiên cứu phát triển đạt 2% GDP, trong đó kinh phí từ xã hội chiếm hơn 60%; bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách hằng năm cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia và tăng dần theo yêu cầu phát triển vào Nghị quyết cũng là bước đi mạnh mẽ nhằm tạo sự thay đổi về chất trong phân bổ, thu hút, đầu tư các nguồn lực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Từ Nghị quyết đến hành động cụ thể

Đánh giá Nghị quyết số 57-NQ/TW mang tính đột phá về tư duy lý luận và hành động, vừa mang tính dân tộc, mang tính thời đại sâu sắc, ông Trần Văn Khải, Ủy viên thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, trong giai đoạn tới, Quốc hội cần nhanh chóng rà soát các luật liên quan như Luật Chuyển giao Công nghệ; Luật Khoa học và Công nghệ; Luật Công nghệ cao; Luật Chuyển đổi số; Luật Sở hữu trí tuệ; Luật Đầu tư công, Luật Giáo dục Đại học và các luật về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo... để sửa đổi, bổ sung kịp thời.

Bên cạnh đó, Quốc hội cần quan tâm phân bổ ngân sách phù hợp, bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách hằng năm cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia và tăng dần theo yêu cầu phát triển. Đây là điểm mới, điểm đột phá mạnh mẽ về nguồn lực ngân sách cho cuộc cách mạng khoa học công nghệ mà Nghị quyết ghi nhận. Đồng thời, khuyến khích chi tiêu công vào các lĩnh vực công nghệ lõi, công nghệ mới nổi như AI, Blockchain, IoT và năng lượng tái tạo; xây dựng các chính sách ưu đãi thuế cho doanh nghiệp công nghệ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; khuyến khích quỹ đầu tư mạo hiểm vào các lĩnh vực này.

Tại Nghị quyết số 3 của Chính phủ ban hành chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đơn vị được giao chủ trì theo dõi, đánh giá mục tiêu cụ thể đặt ra đến năm 2030 là chi tối thiểu 3% trong tổng chi ngân sách hằng năm và tăng dần theo yêu cầu cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, là Bộ Tài chính. Như vậy, mục tiêu đã có, con đường đã rõ. Điều cần thiết hiện nay chính là sự quyết tâm chung sức, đồng lòng của toàn bộ hệ thống chính trị cũng như nhân dân cho bước chuyển mình của dân tộc tiến vào kỷ nguyên mới.

Sau một thời gian dài với nhiều chính sách pháp luật quy định mức chi ngân sách nhà nước hàng năm cho lĩnh vực khoa học công nghệ là 2% nhưng chưa bao giờ đạt được, nay với Nghị quyết 57, đưa mức chi ngân sách nhà nước hằng năm cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số lên tối thiểu là 3% đến năm 2030, cùng vai trò người đứng đầu của Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, các nhà khoa học đặt niềm tin, sự kỳ vọng vào một kỷ nguyên mới của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đóng góp vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. (Xem tiếp Bài 3: Để nhà khoa học thực sự ở vị trí trung tâm, then chốt)

Thu Phương

(TTXVN)

Có thể bạn quan tâm

46 năm Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc: Cuộc chiến đấu chính nghĩa của dân tộc Việt Nam

46 năm Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc: Cuộc chiến đấu chính nghĩa của dân tộc Việt Nam

46 năm đã qua (17/2/1979 – 17/2/2026), cuộc chiến đấu trên toàn tuyến biên giới phía Bắc đã khẳng định sự thật lịch sử và tính chính nghĩa của của dân tộc Việt Nam; tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, lòng biết ơn sâu sắc của nhân dân, nhất là của tuổi trẻ đối với các thế hệ cha anh đã không tiếc tuổi xuân, xương máu và tính mạng để bảo vệ nền độc lập, tự do, thống nhất, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Bình Phước đảm bảo chính quyền địa phương hoạt động vì lợi ích của nhân dân

Bình Phước đảm bảo chính quyền địa phương hoạt động vì lợi ích của nhân dân

Người có uy tín trong đồng bào dân tộc Nùng  ông Trương Văn Kiên, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Lộc Khánh, huyện Lộc Ninh cho biết việc thực hiện Nghị quyết số 18–NQ/TW nhằm tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó có phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương, ông và nhiều người dân hoàn toàn ủng hộ việc sửa đổi này.

Chủ tịch nước Lương Cường: Văn hóa truyền thống của 54 dân tộc là nguồn lực quý báu xây dựng một Việt Nam hùng mạnh

Chủ tịch nước Lương Cường: Văn hóa truyền thống của 54 dân tộc là nguồn lực quý báu xây dựng một Việt Nam hùng mạnh

Sáng 15/2, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” Xuân Ất Tỵ 2025, nhằm giới thiệu những nét văn hóa, phong tục đặc sắc của 54 dân tộc anh em trên khắp mọi miền Tổ quốc.

Bầu Chủ tịch UBND tỉnh và Chủ tịch HĐND tỉnh Hậu Giang

Bầu Chủ tịch UBND tỉnh và Chủ tịch HĐND tỉnh Hậu Giang

Tại Kỳ họp, các đại biểu HĐND tỉnh đã bầu ông Đồng Văn Thanh giữ chức Chủ tịch HĐND tỉnh Hậu Giang; bầu ông Trần Văn Huyến giữ chức Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang; bầu ông Trần Chí Hùng giữ chức Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang.

Tinh gọn bộ máy: Cần nhiều tấm gương mở đường

Tinh gọn bộ máy: Cần nhiều tấm gương mở đường

Trong bất kỳ giai đoạn nào của công cuộc bảo vệ, xây dựng đất nước đều cần đến sự nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ chốt. “Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy” cũng không thể thiếu tinh thần dũng cảm, sự hy sinh lợi ích cá nhân.

Tổ chức tốt Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025-2030

Tổ chức tốt Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025-2030

Đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là đợt sinh hoạt chính trị to lớn, sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân mà còn là tiền đề để tổ chức thành công Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Chiều 11/2, Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) trân trọng giới thiệu bài viết: "TỔ CHỨC TỐT ĐẠI HỘI ĐẢNG BỘ CÁC CẤP NHIỆM KỲ 2025-2030" của Tổng Bí thư Tô Lâm: TỔ CHỨC TỐT ĐẠI HỘI ĐẢNG BỘ CÁC CẤP NHIỆM KỲ 2025-2030.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đôn đốc xoá nhà tạm, nhà dột nát và các dự án hạ tầng giao thông tại Quảng Ngãi

Thủ tướng Phạm Minh Chính đôn đốc xoá nhà tạm, nhà dột nát và các dự án hạ tầng giao thông tại Quảng Ngãi

Trong chương trình thăm, làm việc tại tỉnh Quảng Ngãi, sáng 9/2, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã kiểm tra thực tế thực hiện chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát của tỉnh Quảng Ngãi; kiểm tra tình hình, đôn đốc thực hiện dự án đường ven biển Dung Quất – Sa Huỳnh và dự án cao tốc Quảng Ngãi – Hoài Nhơn thuộc cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Bình Định đồng loạt khởi công xóa nhà tạm, nhà dột nát

Bình Định đồng loạt khởi công xóa nhà tạm, nhà dột nát

Ngày 9/2, tại hộ gia đình thương binh ông Võ Văn Cư (xóm 2, thôn Chương Hòa, xã Hoài Châu Bắc, thị xã Hoài Nhơn) Bí thư Tỉnh ủy Hồ Quốc Dũng cùng đoàn công tác đã dự Lễ phát động đồng loạt khởi công xây dựng, sửa chữa nhà ở đối với gia đình chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Các doanh nghiệp Quảng Nam phải góp phần đắc lực cùng cả nước đạt mức tăng trưởng 8% trở lên

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Các doanh nghiệp Quảng Nam phải góp phần đắc lực cùng cả nước đạt mức tăng trưởng 8% trở lên

Trong chương trình thăm, làm việc tại Quảng Nam, sáng 8/2, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã thăm, làm việc tại Tập đoàn HS Hyosung Quảng Nam, Cảng Chu Lai, sân bay Chu Lai và Tập đoàn THACO; yêu cầu các đơn vị phải thúc đẩy phát triển, cùng cả nước đạt mức tăng trưởng 8% trong năm 2025 và đạt mức tăng trưởng 2 con số trong những năm tới.

Phiên họp thứ 42 Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Ưu tiên bố trí vốn thực hiện chương trình mục tiêu, dự án quan trọng quốc gia

Phiên họp thứ 42 Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Ưu tiên bố trí vốn thực hiện chương trình mục tiêu, dự án quan trọng quốc gia

Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 42, chiều 7/2, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026 - 2030.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Chuyển trạng thái “xin - cho” sang trạng thái “chủ động” cung cấp dịch vụ công cho người dân

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Chuyển trạng thái “xin - cho” sang trạng thái “chủ động” cung cấp dịch vụ công cho người dân

Chiều 6/2, chủ trì Phiên họp lần thứ 10 trực tuyến toàn quốc của Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số (Uỷ ban), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Ủy ban yêu cầu, đến tháng 6/2025, tất cả lãnh đạo bộ, ngành và lãnh đạo UBND cấp tỉnh phải chỉ đạo, điều hành, xử lý công việc trên môi trường mạng và ký số; đến cuối năm 2025, tất cả cán bộ, công chức cấp xã, huyện, tỉnh phải xử lý công việc trên môi trường mạng và ký số.

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm và làm việc tại tỉnh Hà Giang

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm và làm việc tại tỉnh Hà Giang

Tiếp tục chương trình công tác tại Hà Giang, sáng 6/2, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Đoàn công tác Trung ương đã đến thăm và làm việc với Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hà Giang về kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020-2025, phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2025.