Trong khuôn khổ các hoạt động văn hóa chào mừng Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4), tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Mạ đến từ tỉnh Lâm Đồng đã tái hiện một phần lễ hội Nhô Rhe - Mừng lúa mới của dân tộc mình...
Nghệ nhân K' Brèm bày biện mâm cỗ chuẩn bị cho buổi lễ. Ảnh: Phương Loan
Lễ hội Mừng lúa mới của người Mạ ở Lâm Đồng thường được tổ chức vào tháng 12 âm lịch. Đây là lễ nghi mang đậm tín ngưỡng vạn vật hữu linh, là bản sắc văn hóa độc đáo, nhằm tạ ơn các thần linh đã cho buôn làng của đồng bào dân tộc Mạ một mùa vụ bội thu, một cuộc sống no đủ.
Lễ vật được chuẩn bị chu đáo, bao gồm: cây nêu, nhà kho, rượu cần, trứng, cơm mới, đọt mây, nước trắng và đặc biệt là con gà. Trong nghi thức của đồng bào dân tộc Mạ, cây nêu là nơi để thần linh trú ngụ và hưởng vật hiến tế. Người Mạ quan niệm, còn cây nêu tức là thần còn ở đó.
Mâm cỗ cúng tại buổi lễ. Ảnh: Phương Loan
Lễ hội Mừng lúa mới có thể được tổ chức trong phạm vi 1 cộng đồng, 1 dòng họ hay 1 đại gia đình nhưng vật hiến sinh luôn luôn phải có 1 con gà hoặc trâu, dê.
Trước khi tiến hành nghi lễ, chủ lễ kiểm tra lễ vật cúng Yang và thần linh được xếp xung quanh cây nêu. Tiếp đó, khèn bầu, dàn chiêng 6 tấu lên thông báo buổi lễ bắt đầu, đồng thời thổi tù và để báo cáo Yang, thần linh và thông báo với buôn làng gần xa về việc tổ chức lễ hội.
Thổi tù để báo cáo Yang, thần linh về việc tổ chức lễ hội. Ảnh: Phương Loan
Chủ lễ thực hiện nghi thức hiến sinh gà để cúng Yang, thần linh và đọc lời cầu khấn. Già làng thì khấn ăn, cầu cho chủ nhà làm ăn ngày càng được nhiều ngô lúa, heo gà, con cháu mạnh khỏe; buôn làng được cái no, cái ấm. Còn chủ nhà thì khấn cảm ơn thần linh đã cho mình mùa màng bội thu.
Các già làng thực hiện nghi thức hiến sinh. Ảnh: Phương Loan
Chủ nhà và già làng cùng cắt tiết gà và bôi lên đầu mọi người để cầu cho con cháu sống lâu, mạnh khỏe. Tiết gà cũng được bôi lên các vật thiêng như chiêng, trống, cây nêu cũng như các dụng cụ sinh hoạt, lao động sản xuất.
Thực hiện nghi thức cúng Yang, thần linh. Ảnh: Phương Loan
Nghi thức cúng tế xong, cả gia đình cùng nghe lời dặn dò của già làng qua điệu hát dân ca R’ tắp R’ ting với ý nghĩa dặn dò con cháu phải giữ gìn phong tục, tập quán của ông cha để lại.
Nghi thức bôi tiết gà lên đầu mọi người để cầu cho con cháu sống lâu, mạnh khỏe. Ảnh: Phương Loan
Già làng lấy cần rượu từ kho lúa để chuẩn bị rượu cho ngày hội. Ảnh: Phương Loan
Bà con cùng nhau uống rượu cần bên kho lúa. Ảnh: Phương Loan
Bà con cùng vui hội với những vũ điệu rộn ràng. Ảnh: Phương Loan
Cùng với điệu múa Nhô Rhe - Mừng lúa mới là lúc cả gia đình cùng nhau sum họp, nhảy múa vui vẻ xung quanh không gian lễ hội.
Việc tổ chức lễ Nhô Rhe tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam góp phần quảng bá và thể hiện ý thức giữ gìn, bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mạ nói riêng và cộng đồng các dân tộc nói chung. Đồng thời, tôn vinh bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc trong Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4).
Phương Loan
