Kiểm soát chặt chẽ quy hoạch đô thị trong quá trình chuyển một số huyện thành quận ở Thành phố Hồ Chí Minh

Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025 trong có đó nội dung “xây dựng lộ trình để chuyển một số huyện thành quận giai đoạn 2021 - 2030”, Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh vừa có Tờ trình số 825/TTr-SNV gửi UBND thành phố về công tác chuẩn bị xây đựng đề án chuyển một số huyện thành quận (hoặc thành phố thuộc Thành phố Hồ Chí Minh), giai đoạn 2021 - 2030. 

Nhân dịp này, phóng viên Thông tấn xã Việt Nam ghi nhận một số ý kiến của nhà quản lý, chuyên gia, người dân và doanh nghiệp về vấn đề đang nhận được sự quan tâm đặc biệt này của dư luận.

Giải quyết bài toán đô thị hóa 

Trong Tờ trình số 825/TTr-SNV, đại diện Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, các huyện gồm Cần Giờ, Củ Chi, Bình Chánh, Hóc Môn, Nhà Bè có vị trí cửa ngõ của Thành phố Hồ Chí Minh, kết nối với các tỉnh thuộc miền Đông và Tây Nam Bộ.

Trong những năm qua, tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh, nhiều khu đô thị, hạ tầng, tuyến cao tốc đã và đang hình thành tại địa bàn huyện nói trên trong khi trình độ dân trí, lối sống đô thị được hình thành rõ nét và không khác biệt nhiều so với các quận nội thành.

Vì thế, việc đầu tư xây dựng các huyện để thành lập đơn vị hành chính quận (hoặc thành phố thuộc Thành phố Hồ Chí Minh), chuyển các xã, thị trấn thuộc huyện thành phường là hết sức cần thiết. 

Việc thành lập đơn vị hành chính quận (hoặc thành phố thuộc Thành phố Hồ Chí Minh) phải đảm bảo phù hợp với các mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 thông qua.

Đồng thời rà soát hiện trạng các tiêu chuẩn của huyện, xã - thị trấn theo quy định về phân loại đô thị để tập trung nguồn lực đầu tư phát triển đô thị đạt chuẩn của quận (hoặc thành phố thuộc Thành phố Hồ Chí Minh) giai đoạn 2021 - 2030.

Về lộ trình, đại diện Sở Nộ vụ Thành phố Hồ Chí minh đề xuất giai đoạn 2021 - 2025 sẽ chuyển huyện Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè và giai đoạn 2025 - 2030 sẽ chuyển huyện Củ Chi, Cần Giờ thành quận (hoặc thành phố thuộc Thành phố Hồ Chí Minh).

Để chuẩn bị thực hiện đề án, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ ưu tiên ngân sách để tổ chức lập, rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, tăng cường quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị; khuyến khích, tạo điều kiện để các thành phần kinh tế tham gia phát triển kết cấu hạ tầng các khu đô thị, khu công nghiệp, khu du lịch, khu thương mại.

Thành phố huy động các nguồn lực đầu tư vào lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, văn hóa, thể thao, đồng thời áp dụng cơ chế đấu giá quyền sử dụng đất tại các đô thị mới, các điểm dịch vụ, các loại đất có thể sinh lời cần thiết để tạo vốn phát triển hạ tầng.

Đánh giá sơ bộ các tiêu chuẩn của 5 huyện nói trên, báo cáo của Sở Nội vụ thành phố cho thấy, hiện nay huyện Hóc Môn đạt 6/6 tiêu chí về trình độ phát triển kinh tế - xã hội, đạt 21/21 tiêu chí về cơ sở hạ tầng; huyện Bình Chánh đạt 6/6 tiêu chí về trình độ phát triển kinh tế - xã hội, 18/21 tiêu chí về cơ sở hạ tầng.

Trong khi đó, huyện Nhà Bè đạt 5/6 tiêu chí về trình độ phát triển kinh tế - xã hội, 18/21 tiêu chí về cơ sở hạ tầng; huyện Củ Chi đạt 4/6 tiêu chí về trình độ phát triển kinh tế - xã hội, 16/21 tiêu chí về cơ sở hạ tầng; huyện Cần Giờ đạt 3/6 tiêu chí về trình độ phát triển kinh tế - xã hội, 15/21 tiêu chí về cơ sở hạ tầng.

Chống đô thị hóa tự phát

 Dưới góc độ địa phương, đại diện UBND huyện Củ Chi cho biết, huyện mong muốn chuyển lên quận để khai thác các lợi thế, tiềm năng trong đó huyện giữ vị trí cửa ngõ Tây Bắc của Thành phố Hồ Chí Minh, tiếp giáp với tỉnh Tây Ninh và thông qua cửa khẩu Mộc Bài - Tây Ninh để đến với thị trường Campuchia.

Huyện Củ Chi sẽ chủ động và tích cực phối hợp với các sở, ngành liên quan để chuẩn bị tốt nhất các phần việc, hoàn thành các chỉ tiêu lên quận đồng thời tăng cường vai trò quản lý nhà nước trong quản lý, thực hiện quy hoạch đô thị, nhất là trong lĩnh vực xây dựng, đất đai.

"Sau gần 10 năm thực hiện quy hoạch chung đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025, huyện đã có bước phát triển mạnh mẽ trên các mặt với tốc độ đô thị hóa nhanh. Trong khi đó thời gian qua trên địa bàn huyện có nhiều dự án lớn của Thành phố như Khu đô thị Tây Bắc, mở rộng Tỉnh lộ 8, đường Xuyên Á (Quốc lộ 22), đường Vành đai 3, cao tốc Mộc Bài - Thành phố Hồ Chí Minh… đã làm thay đổi định hướng phát triển không gian cũng như hiệu quả sử dụng đất trên địa bàn. Vì thế, huyện Củ Chi kiến nghị thành phố chuyển đổi 17.000 đất nông nghiệp sang chức năng đất khác, phát triển kinh tế huyện theo hướng công nghiệp - thương mại dịch vụ - nông nghiệp, phát triển một số khu đô thị tại các nút giao với đường cao tốc, điều chỉnh mở rộng quy hoạch cảng cạn ICD từ 15ha lên 100ha, điều chỉnh tính chất quy hoạch 10 phân ven sông Sài Gòn từ khu nông nghiệp sinh thái nhà vườn sang khu đô thị sinh thái và tăng chỉ tiêu dân số để thu hút đầu tư”, đại diện UBND huyện Củ Chi cho biết thêm.

Trước thông tin sẽ chuyển huyện lên quận, bà Lê Thị Minh, người dân ngụ tại xã Trung Chánh, huyện Hóc Môn bày tỏ sự vui mừng khi cho rằng một khi lên quận, việc học hành của con cháu sẽ có điều kiện tốt hơn do sẽ được đầu tư giáo dục tương xứng hơn với cấp quận. Tương tự, việc kinh doanh buôn bán trên địa bàn quận sẽ dễ dàng hơn ở huyện, đặc biệt là giá đất ở huyện Hóc Môn sẽ dần tiệm cận với giá đất khu vực sát cạnh là Quận 12.

Dưới góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Hương, Tổng Giám đốc Công ty Đại Phúc Land cho rằng, Thành phố Hồ Chí Minh giữ vai trò đầu tàu kinh tế, việc nâng tầm phát triển các huyện ngoại thành gồm Bình Chánh, Nhà Bè, Hóc Môn, Củ Chi, Cần Giờ là quy luật phát triển tất yếu. Trong khi tốc độ đô thị hóa ngày càng cao, quỹ đất ngày càng hạn hẹp, nếu không kiểm soát và có kế hoạch chặt chẽ sẽ dẫn đến tình trạng phát triển tự phát, manh mún.

Chủ trương nâng cấp các huyện ngoại thành lên quận sẽ thúc đẩy các khu vực này phát triển mạnh mẽ hơn. Điều cần lưu ý là cần sự đánh giá, hoạch định một cách đầy đủ về tiềm năng phát triển của mỗi vùng, khu vực kết nối với chiến lược phát triển tổng thể chung của thành phố nhằm tối ưu hóa hiệu quả mang lại, tránh sự thay đổi hình thức về tên gọi nhưng các huyện chưa sẵn sàng cho bước chuyển mình mạnh mẽ này.

“Về đề xuất tiếp tục thành lập mô hình thành phố trong thành phố cần có sự thận trọng và cân nhắc kỹ lưỡng. Việc thành lập thành phố Thủ Đức trực thuộc Thành phố Hồ Chí Minh là mô hình điểm cần có thời gian triển khai và rút ra những kinh nghiệm thực tiễn trước khi đề xuất thêm những khu vực khác của Thành phố Hồ Chí Minh”, bà Nguyễn Hương nêu quan điểm.

Trong khi đó, dưới góc độ quy hoạch, Tiến sĩ Võ Kim Cương - nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Mục tiêu hàng đầu của việc chuyển huyện lên quận hoặc thành phố là tăng cường quản lý Nhà nước để phục vụ người dân tốt hơn, phải lấy dân làm gốc. Trong quá trình đó phải thực hiện vai trò quản lý Nhà nước ở địa phương, đặc biệt là quản lý đô thị.

Theo Kiến trúc sư Võ Kim Cương, bản chất việc chuyển huyện lên quận chỉ là chuyển tổ chức bộ máy, cơ chế quản lý hành chính chứ chưa phải chuyển đổi quy hoạch. Bản chất quy hoạch như thế nào phải giữ nguyên như vậy, nếu có thay đổi thì phải là sự thay đổi theo hệ thống quy hoạch. Vì thế nhiệm vụ quản lý quy hoạch cũng phải được tăng cường hơn.

Các khu vực huyện dự kiến chuyển lên quận diễn ra đô thị hóa nhanh với nhiều đặc thù mà Luật Tổ chức chính quyền địa phương chưa nêu rõ. Tại những khu vực này, đòi hỏi tăng cường chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương trong việc bảo vệ quy hoạch vốn dĩ rất căng thẳng. Bởi lẽ ở những khu vực này, người dân, tổ chức sẵn sàng xây dựng trái phép, san lấp trái phép, đô thị hoá trái phép, dẫn tới việc khó thực hiện quy hoạch về sau.

“Hiện nay vẫn có không ít người dân cho rằng, chuyển huyện lên quận là chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp lên đất ở đô thị. Điều này là không phải và cơ quan quản lý nhà nước phải có trách nhiệm tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rõ bản chất vấn đề. Khi chuyển lên quận, bản thân trong các quận vẫn còn đơn vị hành chính thôn, ấp và duy trì hoạt động sản xuất nông nghiệp. Tại những khu vực đó phải được quản lý để chống đô thị hóa tự phát dưới hình đầu cơ đất, xây dựng, san lấp trái phép, đồng thời bảo tồn văn hóa truyền thống”, nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng Thành phố Hồ Chí Minh Võ Kim Cương chia sẻ./.

Trần Xuân Tình