Người Tày có nghề dệt thủ công truyền thống. Từ những dụng cụ thô sơ tự tạo, thông qua các thao tác thủ công cùng bàn tay khéo léo, chăm chỉ của phụ nữ Tày đã dệt thành những tấm vải mềm mại, chứa đựng nhiều giá trị văn hóa.
Để dệt thành tấm vải phải trải qua nhiều thời gian, công đoạn như: Trồng bông, xe bông, quay sợi và dệt. Trong đó, công đoạn xếp chỉ lên khung để dệt đòi hỏi sự tỉ mẩn nhất, cần sự giúp sức của nhiều người.
Những quả bông trắng muốt được kéo thành sợi, sau đó đem luộc 3 tiếng với bột hạt lai, sáp ong, bột gạo và đem phơi khô. Sợi chỉ sau khi đã chắc được kéo thành suốt chỉ nhỏ. Các suốt chỉ được lồng vào khung gỗ để kéo xếp vào khuôn.
Người Tày dùng cột nhà để xếp chỉ vào khuôn dệt. Người ta lựa chọn những ngôi nhà sàn có cột to, nhẵn bóng để làm khuôn. Các sợi chỉ được kéo đều vòng quanh 3 cột nhà. Để dệt được tấm vải dài sẽ phải kéo chỉ quanh cột 11 vòng.
Phần đầu của các sợi chỉ được những người phụ nữ Tày tỉ mẩn gắp từng sợi luồn qua một tấm phên mỏng, có răng đều.
Công việc đòi hỏi sự hỗ trợ của nhiều người, mỗi người một việc, nhưng phụ nữ Tày thường cố gắng quay xong chỉ vòng qua cột nhà trong 1 ngày.
Sau khi quay xong 11 vòng chỉ quanh 3 cột nhà sẽ đến giai đoạn cuốn chỉ vào thanh. Một người sẽ phải cõng các vòng chỉ, cuốn bằng dụng cụ do người dân tự chế.
Những người còn lại giúp sức rải các sợi chỉ thật đều, để người cõng chỉ cuốn thật chắc tay, nối lại các sợi chỉ bị đứt và sửa các sợi xếp lộn xộn.
Các dải chỉ đã cuốn sẽ được nhấc lên xếp vào khung cửi.
Công đoạn cuối là dệt. Phụ nữ Tày tranh thủ thời gian rảnh trong ngày để dệt vải. Một tấm vải dệt mất hơn 1 tháng.
Thành quả sẽ là tấm vải màu trắng tinh, được người Tày dùng cho việc ma chay.
Nếu dùng để may váy, áo hay đệm, chăn, người dân sẽ dùng chàm để nhuộm màu và thêu những hoa văn đầy màu sắc.Theo baolaocai.vn
