Trong khuôn khổ Ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” năm 2022, tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đồng bào dân tộc Bahnar ở huyện Kbang, tỉnh Gia Lai đã tái hiện lễ cưới truyền thống của dân tộc mình.
Phong tục cưới hỏi có ý nghĩa rất quan trọng và thiêng liêng trong đời sống của đồng bào dân tộc Bahnar. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Phong tục cưới xin, hôn nhân có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống cộng đồng người Bahnar. Tùy thuộc vào từng vùng, từng giai đoạn lịch sử mà phong tục cưới hỏi của người Bahnar có một số điểm khác nhau. Tuy nhiên, phong tục cưới hỏi truyền thống của người Bahnar nói chung vẫn giữ được nét nguyên sơ, giàu tính nhân văn, thể hiện sắc thái văn hóa độc đáo.
Các lễ vật trong phong tục cưới hỏi của đồng bào Bahnar. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Các lễ vật trong phong tục cưới hỏi của đồng bào Bahnar. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Lễ vật trong lễ cưới bao gồm: một ché rượu cần, một con gà với bộ gan được luộc chín và một đĩa tiết sống.
Trong không khí trang nghiêm, trước sự chứng kiến của dân làng và gia đình 2 họ, người đại diện sẽ làm lễ khấn báo với thần bản mệnh của cộng đồng.
Cô dâu, chú rể cùng nhau thề sống trọn đời bên nhau. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Tiếp đến là ông mối cầm tay có đeo vòng của cô dâu và chú rể chạm vào nhau. Ông yêu cầu đôi tân lang tân nương ăn chung một cái đùi gà, một miếng gan gà, uống chung một chén rượu cúng. Già làng và ông mối chúc phúc cho đôi tân hôn.
Chủ lễ đọc lời cúng để chúc phúc cho cô dâu, chú rể. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Ông mối đưa lời thề trước sự chứng kiến của hai bên gia đình: Nếu bên chàng trai bỏ cô gái thì sẽ phải đền cho cô gái một con trâu, một tạ heo (lợn) và 50 rượu cần, và ngược lại bên cô gái cũng thế, phải nghe lời gia đình, nghe ông mai mối đưa lời thề, lấy nhau phải yêu thương nhau đến già.
Một nghi thức trong lễ cúng đập bầu nước cho người ở dưới chiếu quan niệm là để cặp đôi khi lấy nhau thì gia đình hạnh phúc lúc nào cũng vui vẻ, mát mẻ như nước rừng. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Lễ trao vòng trong tiếng Bahnar được gọi là lễ “Cật Riêng”. Nó có ý nghĩa như lễ đính hôn của người Kinh. Khi đã thật sự yêu thương nhau và quyết định tiến tới hôn nhân, đôi trai gái sẽ về thưa với gia đình hai bên. Theo phong tục, ba của chàng trai sẽ hỏi ý kiến con trai mình, còn mẹ của cô gái thì hỏi ý kiến của con gái mình. Nếu đôi bên đều chấp thuận hôn lễ, thì nhà trai sẽ tìm người mai mối. Người được chọn làm mai mối phải là đàn ông. Người này thạo phong tục và giỏi ăn nói. Ông mối sẽ mời nhà gái đến nhà trai để tiến hành làm lễ trao vòng cho đôi bạn trẻ. Trước sự hướng dẫn của ông mối và sự chứng kiến của cả gia đình hai bên, đôi trai gái lần lượt trao vòng cho nhau. Thường thì chàng trai trao cho cô gái chiếc vòng nhôm.
Cô dâu, chú rể trao vòng cho nhau cho nhau. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Họ hàng 2 bên gia đình cũng tiến hành trao vòng cườm, vòng chỉ cho nhau như một sự kết nghĩa 2 bên. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Họ hàng 2 bên trao vòng cườm, vòng chỉ như sự kết nghĩa giữa 2 bên. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN
Ngược lại, cô gái trao cho chàng trai chiếc vòng làm bằng đồng. Tiếng Bahnar gọi lễ cưới là “Pơ Koong”. Pơ Koong thường được tiến hành vào cuối năm, nghĩa là sau mùa thu hoạch. Thường được diễn ra vào những tháng cuối năm (tiếng Bahnar gọi là tháng “Khay Ning Nong”), tương đương với tháng 12 và tháng 1 dương lịch. Đây là thời điểm nông nhàn, thóc lúa đã đầy kho, trâu bò đầy chuồng và gà đầy sân. Ngày được chọn làm lễ cưới bao giờ cũng là ngày giữa tháng, ngày trăng tròn, ngày được coi là tốt nhất để cử hành những việc trọng đại. Đám cưới được diễn ra kéo dài đến hết một ngày. Mỗi đám cưới được xem là một ngày hội trong làng.
Mọi người cùng uống rượu cần để chúc phúc cho cô dâu, chú rể và chia vui với gia đình. Ảnh: Hoàng Tâm - DTMN Sau khi khấn xong, già làng mời mọi người cùng uống rượu cần, bắt đầu từ gia chủ, phụ nữ được ưu tiên trước rồi đến các thành viên trong gia đình. Những người tham dự cũng được mời uống rượu cần thụ lễ và chia vui cùng gia đình.
Hoàng Tâm
