 |
| Nghệ nhân Liễu Thị Minh Thơ luyện tập thực hiện nghi lễ then. Ảnh: Ngọc Tùng – TTXVN |
Liễu Thị Minh Thơ được nhiều người biết đến bởi tài chơi đàn tính điêu luyện và giọng hát then mượt mà, truyền cảm. Chia sẻ về cơ duyên gắn bó với các làn điệu then, em cho biết: “Sinh ra trong gia đình có truyền thống hát then, ngay từ khi còn nhỏ, em đã được nghe những làn điệu then mượt mà, tình cảm từ các bà, các mẹ. Đặc biệt, người truyền cảm hứng nhiều nhất cho em chính là ông nội với những câu chuyện được truyền từ nhiều đời về hát then và văn hóa truyền thống của người Tày”.
Cuối năm 2015, Thơ được gia đình gửi gắm cho một nghệ nhân cao tuổi trong vùng dạy hát dòng then Văn (then cổ), thường được dùng trong các nghi lễ của người Tày. Do có năng khiếu cũng như được nghệ nhân tận tình truyền dạy từng ngón đàn, uốn nắn từng lời hát, Thơ đã có thể tự tin hát và đệm đàn khoảng 100 bài then chỉ trong một thời gian ngắn. Bên cạnh đó, Thơ cũng thường xuyên tham gia câu lạc bộ then tại xã Phú Xá để học hỏi các nghệ nhân thêm nhiều ngón đàn mới.
Trải qua quá trình học hỏi và kiên nhẫn rèn luyện, cuối năm 2016, Thơ đã được thầy của mình tổ chức đại lễ "lẩu then cấp sắc khai quang" (nghi lễ chính thức trở thành một thầy then). Cũng từ đó mà cái tên “Then Thơ” đã ra đời và được nhiều người biết đến. Từ đó, Thơ được các gia đình trong làng, trong xã, thậm chí là ở các huyện, các tỉnh khác mời đến làm các nghi lễ của người Tày bằng hát then như: cầu an, làm đầy tháng cho trẻ con, vào nhà mới… Tháng 3/2018, em tiếp tục được tổ chức đại lễ "lẩu then tăng sắc" (tăng cấp bậc cho thầy then). Đến nay, Thơ đã làm thầy then được gần 3 năm với số nghi lễ thực hiện trung bình trong 1 năm từ 60 – 100 lễ then.
Bên cạnh việc thực hiện các nghi lễ then, Thơ tích cực tham gia biểu diễn then tại Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh Lạng Sơn, tại các liên hoan hát then, đàn tính do địa phương và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức. Đặc biệt, trong Liên hoan Nghệ thuật hát then, đàn tính toàn quốc tại Hà Giang tháng 5/2018, Thơ giữ vai trò chính cùng với tốp nghệ nhân của tỉnh trình diễn trích đoạn “Lẩu then khao sluông khai bóc” (dịch nghĩa: bán hoa cho phu đò) được trích lược từ đại lễ đặc sắc “Lẩu then khao sluông” của dòng then Tày cổ. Đây cũng là một trong 5 tiết mục diễn xướng then cổ được trao Huy chương Vàng tại Liên hoan này.
Chia sẻ về thành quả sau những nỗ lực, cố gắng của mình, Thơ cho biết: “Em muốn qua các tiết mục biểu diễn giới thiệu cho bạn bè gần xa bản sắc của dòng then quê hương Xứ Lạng, để văn hóa dân tộc vừa được bảo tồn, vừa được phát huy rộng rãi hơn nữa. Ngoài ra, em còn có ước muốn mở một lớp học hát then, đàn tính cho các em nhỏ yêu then”.
Liễu Thị Minh Thơ là một trong những tài năng nhỏ tuổi nhất của tỉnh Lạng Sơn được cấp sắc và đại diện cho thế hệ nghệ nhân trẻ sinh sau năm 2000. Tháng 6/2018, Thơ đã vinh dự được nhận bằng khen của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn là nghệ nhân có thành tích xuất sắc tại Liên hoan hát then, đàn tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái toàn quốc lần thứ VI năm 2018.
Phó Chủ tịch Hội bảo tồn dân ca tỉnh Lạng Sơn, Nghệ sĩ ưu tú Triệu Thủy Tiên đánh giá cao về phong cách biểu diễn, cùng chất giọng và lối diễn xuất đặc sắc mang đậm nét làn điệu then cổ của Thơ. Nghệ sĩ Triệu Thủy Tiên cho biết: Liễu Thị Minh Thơ đang là thế hệ trẻ lưu giữ kho tàng văn nghệ dân gian của dân tộc Tày. Các hoạt động biểu diễn và thực hành nghi lễ then của Thơ thực sự đã và đang góp phần bảo tồn và phát huy giá trị các làn điệu hát then và đàn tính Xứ Lạng.
Ngọc Tùng
