Lễ Apier (gieo hạt) của đồng bào Tà Ôi – Pa Cô

Trong tín ngưỡng nông nghiệp đồng bào luôn thể hiện sự tôn thờ thần Núi, thần Sông và đặc biệt là thần Lúa để cầu mong cho mưa thuận gió hòa mùa màng bội thu. Chính vì lẽ đó, hàng năm đồng bào Tà Ôi – Pa Cô thường tổ chức lễ APier trước khi bà con trỉa lúa, gieo hạt trên nương. Bởi họ quan niệm nếu không làm lễ cúng này thì thần Lúa sẽ không thức dậy mùa màng không tốt tươi, sẽ bị con sâu con mọt, phá hoại, vậy nên việc làm lễ cúng thần là một nghi lễ quan trọng trong văn hóa của người Tà Ôi - Pa Cô.

Trưởng làng sẽ họp làng lại và chọn ngày giờ tốt để chọn mảnh đất cho nghi lễ gieo hạt. Sau khi họp bàn và chuẩn bị đất xong họ sẽ cùng nhau cải tạo mảnh đất đó thành những mảnh nhỏ để chuẩn bị cho nghi lễ gieo hạt. Khi đất đã được chọn lựa và cải tạo, đồng bào Tà Ôi - Pa Cô tiến hành một cây nêu tại khoảng đất đó và chọn giờ làm lễ cúng.

Lễ vật dâng cúng trong nhà.

Lễ vật dâng cúng trong lễ A pier bao gồm 1 con heo, 1 con gà, 1 ché rượu cần, gạo nếp, bánh, mía, 5 loại hạt giống (lúa, ngô, lạc, đậu, mè). Sau khi lễ vật chuẩn bị xong, họ sẽ thịt heo và dâng lên cho Yang phần đầu và thịt ngon nhất để thể hiện lòng thành, cùng với đó là máu tươi được lấy từ con heo. Theo nghi thức, gà được luộc chín đặt cạnh ché rượu cần đặt sẵn bên cột nêu cùng những chiếc bánh a quát. Đặc biệt vật dụng không thể thiếu được là các loại hạt giống đã được các gia đình chuẩn bị sẵn.

Nghi thức cúng trong nhà.

Khi lễ vật đã được chuẩn bị xong các gia đình tề tựu bên mái nhà Rông và Trưởng làng đại diện làm lễ cho cả Làng, đồng bào Tà Ôi – Pa Cô cùng ngồi quanh cây nêu thể hiện lòng thành, Trưởng làng thắp nén hương và bắt đầu lễ cúng trên nhà Rông: “Ơi Yang, hôm nay chúng con cùng tất cả những gia đình trong buôn có mặt tại đây. báo cáo với Yang rằng, cho đến giờ phút này mùa vụ mới đã bắt đầu mong thần hãy thức dậy đừng ngủ nữa. đã đến lúc chúng ta cùng nhau đi ra rẫy để chuẩn bị cho một mùa gieo hạt, trỉa lúa mới. thần không còn thời gian để ngủ nữa đâu, hãy yêu mến con người, hãy yêu thương buôn làng, hãy chứng dám cho buôn làng bằng những lễ vật mà chúng con dâng cúng lên Giàng, có gà, có rượu, có xôi có bánh và có thịt…xin Giàng hãy thức tình để nảy mầm xanh tốt, lớn đều, lớn nhanh, hạt chắc, hạt đều…mang lại một mùa màng bội thu và ấm no cho cả buôn làng.Ơ Yàng!”.

Lễ vât ngoài rẫy.

Sau khi lễ cúng trong nhà được hoàn tất, thầy cúng cùng toàn thể dân làng cùng di chuyển ra mảnh đất đã chọn và tổ chức lễ cúng ngoài rẫy. Lễ vật dâng cúng cũng bao gồm: gà, heo, rượu, bánh, mía, và tiết heo tươi theo nghi thức.

Nghi thức đánh thức hạt giống.

Bắt đầu lễ cúng, Trưởng làng lấy một chiếc chiêng la để cho những hạt giống vào đó, đánh chiêng lên cho hạt giống thức dậy. Đồng bào Tà Ôi – Pa cô quan niệm chỉ khi hạt giống được đánh thức thì mới có thể nảy mầm, lên đều và lên đẹp.

Các gia đình chuẩn bị hạt giống.

Cùng lúc đó, những gia đình có hạt giống đã được bỏ sẵn trong giỏ và đeo bên hông, họ đứng theo từng hàng trên những mảnh đất được chia sẵn cho từng loại hạt.

Nghi thức cúng thân Lúa.

Lúc này, Trưởng làng bắt đầu đọc lời cúng các vị thần: “Ơi các vị thần đang ngự trị trên mảnh mương con suối của chúng con hãy xin thức dậy để chứng dám cho cho ngày hôm nay. Và giờ phút này thần lúa đã thức dậy để chuẩn bị cho một mùa gieo hạt mới. xin các vị thần hãy chứng dám cho buôn làng với các lễ vật như heo, gà, rượu, bánh và xôi… được dâng lên với tất cả mong muốn, mưa thuận gió hòa, thần lúa mọc lên xanh tốt, không bị con sâu con mối phá hoại cũng như các hạt giống sẽ lên đều, lên xanh, lên đẹp…”

Nghi thức tra hạt.

Sau khi lời cúng của Trưởng làng kết thức thì cũng là lúc các hạt giống sẽ được gieo xuống đất trước sự vui mừng của cả buôn làng. Họ vừa gieo hạt vừa hát ru cho thần Lúa, mong thần hãy luôn yêu thương con người, quý mến buôn làng mà nhanh nảy mầm xanh tốt, xen lẫn những bài hát ru là những tiếng chiêng, trống rộn ràng báo hiệu một mùa vụ tốt tươi ở phía trước.

Hạt giống đã được gieo được đồng bào rào cẩn thận.

Hạt đã được gieo xong đồng bào Tà Ôi – Pa Cô cùng nhau rào lại cẩn thận cho thửa rẫy đã đã được chọn và theo dõi chứng kiến kết quả.

Đồng bào Tà Ôi - Pa Cô múa xoang mừng vui hội.

Sau nghi lễ cúng này các gia đình có thể về và chuẩn bị cho mùa vụ trên nương trên rẫy nhà mình trong lòng vui sướng hân hoan cho một mùa vụ bội thu, buôn làng ấm no hạnh phúc.