* Kết nối cung - cầu còn khó khăn Theo Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh: Trong giai đoạn 2011 - 2015, lượng đơn đăng ký sáng chế, giải pháp hữu ích đạt bình quân khoảng 200 đơn/ năm. Trong đó, một số giải pháp phù hợp với nhu cầu thực tiễn nên đã được giới thiệu trên các sàn giao dịch. Nhiều đơn vị, cá nhân đã cố gắng thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm như, Viện Công nghiệp thực phẩm tại Thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm Phát triển công nghệ và thiết bị LIDUTA, Trung tâm Phát triển công nghệ và thiết bị công nghiệp Sài Gòn. Tuy nhiên, theo bà Hoàng Tố Như, Phó trưởng Phòng Sở hữu Trí tuệ (Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh), các sáng chế, giải pháp hữu ích được thương mại hóa hiện nay chủ yếu theo phương thức tự thỏa thuận nên không có con số thống kê chính xác về số lượng sáng chế đã được chuyển giao và trên thực tế so với tiềm năng hiện có thì số sáng chế đã thương mại hóa rất ít. Cách đây mấy năm, ông Nguyễn Văn Nam, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Dịch vụ hàng hải Nhật Quang đã sáng chế ra gạch âm dương với nhiều ưu điểm nổi trội so với gạch truyền thống. Tuy nhiên, sau một thời gian, sản phẩm này không được thương mại hóa rộng rãi dù khả năng ứng dụng thực tế khá cao. Theo ông Nguyễn Văn Nam, công ty đã tìm đến một số nhà đầu tư để giới thiệu sáng chế gạch âm dương nhưng chưa thành công. Các nhà đầu tư chưa muốn sản xuất một sản phẩm mới và vẫn sản xuất gạch truyền thống (gạch nung đất sét) vì lợi nhuận đang ổn định. Nhiều chuyên gia cho rằng, nhiều nhà sáng chế chưa biết cách truyền tải “thông điệp” sản phẩm của mình một cách dễ hiểu, vẫn nặng tính “kỹ thuật” cũng là một hạn chế. Cũng chính những hạn chế này đã gây khó khăn trong kết nối cung cầu giữa nhà sáng chế và thị trường. Ông Nguyễn Khắc Thanh, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, tình trạng này là do doanh nghiệp chưa tin tưởng vào các nhà khoa học, nhà sáng chế trong nước và vẫn ưu tiên đi mua công nghệ. Trong khi đó, những việc làm của nhà nước chưa thực sự đủ mạnh nhằm khuyến khích, phát hiện sớm các sáng chế để có những hỗ trợ kịp thời. *Thương mại hóa ngay từ ý tưởng Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương được đánh giá có tổng số lượng đơn đăng ký sở hữu trí tuệ cao nhất cả nước. Hiện nay, hoạt động bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ được chú trọng, phổ biến và hướng dẫn thủ tục sở hữu trí tuệ được triển khai đều đặn, liên tục, qua đó kiến tạo nên môi trường kinh doanh thuận lợi và thúc đẩy thị trường khoa học công nghệ phát triển.
 |
| Các đại biểu tham quan mô hình, thông tin hợp tác khoa học công nghệ hai nước Việt Nam và Đức trong khuôn khổ "Ngày Khoa học Đức tại Thành phố Hồ Chí Minh" được tổ chức vào đầu tháng 3/2017 vừa qua. Ảnh: Tiến Lực - TTXVN |
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, từ năm 2008 - 2016, có 1.635 đơn sáng chế được đăng ký, có 251 văn bằng được cấp. Những sáng chế này có thể do nhà khoa học, sáng chế tự đầu tư nghiên cứu, tự ứng dụng sáng chế, chào bán nên chưa xác định đúng giá trị thương mại thực tế của sáng chế. Theo Tiến sĩ Huỳnh Quyền, Phó Trưởng Ban Khoa học và Công nghệ Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, cần thống kê đầy đủ, kịp thời cũng như truyền thông rộng rãi những đề tài, dự án khoa học công nghệ, sáng chế để các doanh nghiệp có thể tìm kiếm được những sáng chế, kết quả nghiên cứu khoa học cũng như các chuyên gia khoa học công nghệ. Thực tế hiện nay, một số sáng chế được thương mại hóa tương đối khả quan lại chỉ tập trung ở một số trường như Đại học Bách khoa, Đại học Nông lâm, Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh hoặc các đơn vị của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Đơn cử năm 2012, số tiền thương mại hóa sáng chế của Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh thu được là 90 tỉ đồng. Theo ông Nguyễn Khắc Thanh, từ kết quả nghiên cứu, phát triển công nghệ chuyển thành sản phẩm đưa vào thị trường là cả quá trình rất gian nan, có những sản phẩm phải mất 10 năm mới thương mại hóa được. Thành phố cũng đã nỗ lực thương mại hóa nhưng hiệu quả, sức lan tỏa chưa cao. Để giảm thời gian đưa sáng chế ra thị trường, bà Hoàng Tố Như cho rằng: Không nhất thiết phải chờ có bằng sáng chế mới thương mại hóa mà quá trình này được diễn ra ngay từ khi có ý tưởng. Nếu nhà sáng chế có ý tưởng hay có thể chào mời người khác tham gia, đầu tư vào để hoàn hiện hoặc ngay sau nộp đơn đăng ký có thể thương mại hóa sáng chế. Tuy nhiên, thời điểm này nếu thương mại thì sẽ gặp nhiều rủi ro nên thời điểm tối ưu nhất để thương mại hóa là ngay sau khi có văn bằng bảo hộ. Do đó, cần khuyến khích các chủ thể sáng chế nên đăng ký trong hoặc ngoài nước trước khi thương mại hóa để tránh rủi ro. Theo định hướng của Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020, số doanh nghiệp sản xuất công nghiệp thực hiện đầu tư đổi mới công nghệ đạt 70%, với mức đầu tư chiếm 8% lợi nhuận trước thuế; số đơn đăng ký sở hữu công nghiệp nói chung giai đoạn 2016 - 2020 đạt bình quân 22.000 đơn/ năm, trong đó số đơn đăng ký sáng chế đạt 400 đơn/ năm; hỗ trợ hình thành mới 100 tổ chức trung gian thị trường khoa học công nghệ…Do vậy, việc thương mại hóa các sáng chế sẽ giúp thị trường khoa học công nghệ phát triển sôi động hơn, đưa kết quả nghiên cứu đi vào thực tiễn đời sống. Bà Hoàng Tố Như đề xuất, cần mở rộng phạm vi hoạt động của các tổ chức trung gian, các sàn giao dịch, không chỉ dừng lại ở việc kết nối, giới thiệu sáng chế mà cần đào sâu hơn nữa về giá trị thương mại của sáng chế để việc kết nối có hiệu quả cao hơn. Đồng thời, xây dựng chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển mô hình hợp tác đầu tư giữa nhà đầu tư - nhà sáng chế - doanh nghiệp để phát huy tối đa lợi thế của các nhân tố tạo ra giá trị thương mại của sáng chế./.
(Tiếp theo và hết)
