Đặc sắc làn điệu Hoa tình của dân tộc Tày Cao Bằng

Đặc sắc làn điệu Hoa tình của dân tộc Tày Cao Bằng
Nam, nữ dân tộc Tày hát giao duyên
Nam, nữ dân tộc Tày hát giao duyên
Làn điệu Hoa tình chính là những lời thơ, là tiếng nói của con tim được các đôi nam, nữ hoặc từng tốp nam, nữ hát đối và hát song ca. Những lời thơ mộc mạc, giản dị theo lối ví von mang đầy tính nhân văn thể hiện sự nhanh trí, thông minh của hai bên hát đối. Chủ đề của hát đối rất phong phú, có thể nói về gia đình, xóm làng, quê hương, đất nước, tình cảm nam, nữ. Lời thơ được sáng tác theo thể lục bát, vần điệu rõ ràng, mang tính ngẫu hứng, như: Hát làm quen, kết bạn, hẹn hò, chia tay.... Mở đầu và kết thúc lời thơ đều là tiếng gọi “Em ới” rất ngọt ngào từ phía nam và lời gọi trả lời “Anh ới” đằm thắm không kém ngọt ngào của bên nữ. Thời gian hát không hạn chế, việc hát đối có thể diễn ra thâu đêm trăng tròn hay cả ngày lễ hội, lúc muốn tạm nghỉ để dùng bữa các bên cũng mời nhau bằng những câu hát, ví như: Noọng ới... Noọng ơi.../Giờ nẩy đạ thâng lúc sloai/Tạm từ cằm lượn cằm quai roong rà/Chài mời noọng hạy khảm mà/Chang rườn pá mé tải cha thả ngài/Hợi noọng ới... Noọng ơi... (Tạm dịch: Em ới... Em ới.../Giờ này đã đến bữa trưa/Tạm dừng lời hát say sưa ngọt ngào/Mời em và bạn cùng vào/Nhà anh bên đó ta chào mẹ cha/Hỡi, em ới... Em ơi...).

Ngày xưa đồng bào Tày sáng tác làn điệu Hoa tình để hát trong lễ hội, trong các đám cưới, vào các dịp nông nhàn hay những đêm trăng thơ mộng. Cách ghi nhớ chủ yếu là truyền miệng. Các chàng trai, cô gái hát đối, đáp để tìm hiểu nhau. Rất nhiều nam thanh, nữ tú đã quen nhau, hiểu nhau rồi yêu nhau và nhiều đôi đã nên vợ, nên chồng qua các lời hát ngọt ngào, đằm thắm của làn điệu Hoa tình.

Làn điệu Hoa tình hay và đặc sắc là vậy nên được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Hiện nay, ở tỉnh ta trong các chi hội bảo tồn dân ca có rất nhiều nghệ nhân, tác giả sáng tác lời theo làn điệu Hoa tình, trong đó, phải kể đến tác giả Đàm Nha - một người con của quê hương Hồng Việt (Hòa An), một nhà thơ, một nghệ nhân sáng tác nhiều bài hát, lời thơ để các hội viên Chi hội Bảo tồn dân ca huyện Hòa An hát trong các dịp lễ, Tết, trên Đài Truyền thanh - Truyền hình huyện, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh. Làn điệu được viết theo lối song ngữ Tày - Việt.  

Nam:   Noọng ới... Noọng ới.../Xuân mà én roạn nưa bân/Bjoóc hoa chang vưởn bấu cần chướng chăm/Quá tàng chài liện mủng hăn/Chủa rườn slương sliết hẩư căn ngòi chồm/Hợi noọng ới... Noọng ơi... (Tạm dịch: Em ới... Em ơi.../Xuân về én lượn trên cao/Vườn kia ong cứ bay vào bay ra/Ngắm vườn anh đứng từ xa/Mà sao chưa thấy ai ra mời chào/Hỡi em ới... Em ơi...). Nữ: Chài ớ... Chài ới.../Vưởn sluôn noọng tọi bjoóc khâm/Lao chài tẻo bứa bấu chồm rừ đây/Mủng chài nhằng cẩn xa pây/Lăng mà cuổn phuối bjoóc đây sluôn cần/Hợi chài ới... Chài ơi... (Tạm dịch: Anh ới... Anh ới.../Thương vườn anh cứ đi vào/Cần gì mà phải lời chào làm chi/Anh đừng lấn cấn nghĩ suy/Hay là anh muốn còn đi nơi nào/Hỡi anh ới... Anh ơi...).

Nam - nữ: Noọng/Chài ới... Noọng/Chài ới.../Mủa xuân pi mấư đàng hoàng/Rườn rườn hạnh phúc an khang mọi cần/Rèo tàng Đảng, Bảc mủa xuân/Queng pi slí mủa toàn dân hôn nhùng/Hợi Chài/Noọng ới... (Tạm dịch: Em/Anh ới... Em/Anh ới.../Mùa xuân năm mới đàng hoàng/Nhà nhà hạnh phúc an khang mọi người/Theo đường Đảng, Bác mùa xuân/Quanh năm bốn mùa toàn dân vui mừng/Hỡi anh/Em ới...).

Hoa tình - một làn điệu dân ca đặc sắc cần được giữ gìn, phát huy. Việc bảo tồn các làn điệu dân ca nói chung và làn điệu Hoa tình nói riêng không chỉ do một cấp, một ngành mà cần sự vào cuộc của nhiều ban, ngành và của cả cộng đồng.
Báo Cao Bằng

Có thể bạn quan tâm